शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल करण्याचे बँकांना निर्देश

शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल करण्याची ऐतिहासिक पाऊल

महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना कर्जाप्रवेश सुलभ करण्यासाठी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी एक निर्णायक निर्देश जारी केला आहे. त्यांनी बँकांना स्पष्ट सूचना दिल्या की, **शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल** करून त्यांच्यावर ही निकषाची बंधने लादू नयेत. हा निर्णय शेतकरी समुदायासाठी ऐतिहासिक ठरत असून, विशेषतः सिबिलच्या अडथळ्यामुळे कर्जापासून वंचित राहिलेल्या लाखो कुटुंबांना आधार देणारा आहे. या पार्श्वभूमीवर, शासनाचा हा कदम केवळ नियमातील सुधारणा नसून, शेतीक्षेत्रातील संरचनात्मक बदलाचा पाया ठरू शकतो.

बँकांवरच्या कठोर कारवाईचा पाठपुरावा

मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी यापूर्वी सिबिल स्कोअरची मागणी करणाऱ्या बँकांवर एफआयआर दाखल केल्याची आठवण करून देत, पुन्हा कठोर भूमिका घेतली आहे. “बँकांनी **शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल** करण्याच्या शासनाच्या निर्देशांकडे दुर्लक्ष केल्यास, त्यांना कायदेशीर कारवाईचा सामना करावा लागेल,” असे त्यांनी स्पष्ट केले. ही धोरणात्मक पाऊलं केवळ बँकिंग प्रणालीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी नाही, तर शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठीही महत्त्वाची आहेत. शिवाय, स्थानिक पातळीवर कर्जवाटप प्रक्रिया पारदर्शक होण्यास हे उपाय साहाय्यभूत ठरतील.

२०२५-२६ च्या महत्त्वाकांक्षी कृषी कर्ज धोरणाचा पाया

राज्यस्तरीय बँकर्स समितीने ४४.७६ लाख कोटी रुपयांच्या कृषी कर्ज पुरवठा आराखड्याला मान्यता दिली आहे. या योजनेअंतर्गत, **शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल** करण्याच्या मागणीला प्राधान्य देण्यात आले आहे. हे लक्ष्य केवळ संख्यात्मक नसून, ग्रामीण अर्थव्यवस्थेतील सर्वसामान्यांच्या गरजा लक्षात घेऊन रचले गेले आहे. या मोठ्या आर्थिक तरतुदीमुळे शेतकरी समुदायाला आधुनिक तंत्रज्ञान, बियाणे आणि सिंचन सुविधांसाठी पुरेसा पाठिंबा मिळेल.

बँकांच्या टाळाटाळीवर शासनाचा कडक नियंत्रण

अलीकडील तक्रारींनुसार, अनेक बँका सिबिल स्कोअरची मागणी करून शेतकऱ्यांना कर्ज देण्यास टाळाटाळ करत आहेत. या पार्श्वभूमीवर, मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी बँकांना चेतावणी दिली की, “**शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल** न केल्यास, प्रशासन त्यांच्यावर कार्यवाही करण्यास मागेपुढे होणार नाही.” हे निर्देश केवळ शेतकऱ्यांच्या हितासाठी नाहीत, तर ग्रामीण भागातील आर्थिक समावेशन सुनिश्चित करण्याच्या दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाचे आहेत.

उपमुख्यमंत्र्यांचे कृषी कर्जावर भर

उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी बँकांना १००% कर्जवाटप उद्दिष्ट गाठण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांनी महिला उद्योजकांना प्राधान्य देण्यावर भर देत, महामुंबईसह शहरी क्षेत्रातील कृषी आधारित उद्योगांना प्रोत्साहन देण्याची गरज सांगितली. **शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल** करणे हे या सर्व प्रयत्नांचा पाया असल्याचे त्यांनी नमूद केले. शिवाय, सहकारी बँकांद्वारे ग्रामीण भागात अधिक सक्रियता दाखवण्याचे आवाहनही त्यांनी केले.

चांगल्या पावसाचा अंदाज आणि कृषी विकासाची संधी

मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी यंदाच्या चांगल्या पावसाचा अंदाज व्यक्त करत, कृषी उत्पादनात वाढीची अपेक्षा दर्शवली आहे. त्यांनी बँकांना सूचित केले की, **शेतकऱ्यांना कर्जासाठी सिबिल स्कोअर अट शिथिल** करून त्यांना या संधीचा पूर्ण फायदा मिळविण्यास मदत करावी. पिकांच्या चांगल्या उत्पादनामुळे कर्ज परतफेडीचा दर सुधारेल, अशी अपेक्षा व्यक्त करण्यात आली आहे. यामुळे बँकांसाठीही हा निर्णय दिला.

सिबिल स्कोअर म्हणजे काय? संपूर्ण माहिती

सिबिल स्कोअर हा भारतातील सर्वात प्रमुख क्रेडिट रेटिंग स्कोअर आहे, जो ट्रान्सयुनियन सिबिल लिमिटेड (CIBIL) या संस्थेद्वारे तयार केला जातो. हा तीन अंकी संख्या (300 ते 900) एखाद्या व्यक्तीच्या क्रेडिट इतिहासाचे मूल्यांकन करतो. **सिबिल स्कोअर** जितका जास्त असेल, तितकी कर्ज मंजुरीची शक्यता वाढते. हा स्कोअर बँका, एनबीएफसी, आणि इतर आर्थिक संस्था कर्जाची जोखीम ठरवण्यासाठी वापरतात. साधारणपणे, 750 पेक्षा जास्त स्कोअर चांगला समजला जातो.

सिबिल स्कोअर कसा काढला जातो? मुख्य घटक

**सिबिल स्कोअर** ची गणना करताना खालील चार मुख्य घटक विचारात घेतले जातात:
1. **पेमेंट हिस्ट्री (35%)**: कर्जाची हप्ते किंवा क्रेडिट कार्ड बिले वेळेत भरली की नाही, यावर सर्वात जास्त भर असतो. एकही चुकीची नोंद स्कोअर कमी करू शकते.
2. **क्रेडिट युटिलायझेशन रेशो (30%)**: एकूण क्रेडिट लिमिटच्या तुलनेत किती पैसे वापरले आहेत, हे पाहिले जाते. 30% पेक्षा कमी वापर उत्तम मानला जातो.
3. **क्रेडिट इतिहासाचा कालावधी (15%)**: जुने क्रेडिट खाती स्कोअरला स्थिरता देतात.
4. **क्रेडिट मिक्स आणि नवीन कर्जे (20%)**: होम लोन, पर्सनल लोन, क्रेडिट कार्ड्स यांसारख्या विविध कर्जांचा समतोल आणि अलीकडील कर्ज अर्जांची संख्या.

सिबिल स्कोअरचे महत्त्व: आर्थिक द्वार उघडणारा की

**सिबिल स्कोअर** केवळ कर्ज मिळण्यापुरता महत्त्वाचा नाही, तर त्याचा प्रभाव कर्जावरील व्याजदर, क्रेडिट कार्ड लिमिट, आणि इतर आर्थिक सेवांवरही पडतो. उदाहरणार्थ, 800+ स्कोअर असलेल्या व्यक्तीला कमी व्याजदरात कर्ज मिळू शकते, तर 600 पेक्षा कमी स्कोअर असल्यास कर्ज नाकारले जाऊ शकते. शिवाय, काही कंपन्या नोकरीच्या प्रक्रियेतही हा स्कोअर तपासतात, विशेषत: वित्तीय सेक्टरमध्ये.

सिबिल स्कोअर आणि इतर क्रेडिट ब्युरोमधील फरक

भारतात CIBIL शिवाय Experian, Equifax, आणि CRIF High Mark अशा इतर तीन क्रेडिट ब्युरो आहेत. तरीही, **सिबिल स्कोअर** सर्वाधिक लोकप्रिय आहे कारण बहुतांश बँका प्रथम हाच डेटा तपासतात. प्रत्येक ब्युरोची गणना पद्धत किंचित वेगळी असली तरी, सर्वात महत्त्वाचे घटक (पेमेंट हिस्ट्री, क्रेडिट युटिलायझेशन) सारखेच असतात.

सिबिल स्कोअर कसा तपासायचा? स्टेप बाय स्टेप मार्गदर्शन

1. **सिबिलच्या अधिकृत वेबसाइटवर जा**: [www.cibil.com](https://www.cibil.com)
2. **फ्री क्रेडिट रिपोर्टसाठी साइन अप करा**: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, आणि वैयक्तिक तपशील भरा.
3. **OTP पडताळणी**: मोबाईलवर आलेल्या OTP द्वारे ओळख पूर्ण करा.
4. **रिपोर्ट डाउनलोड करा**: तुमचा **सिबिल स्कोअर** आणि क्रेडिट इतिहास तपासा.
महत्त्वाचे: वर्षातून एकदा विनामूल्य रिपोर्ट मिळविण्याचा तुमचा अधिकार आहे. चुकीच्या नोंदी आढळल्यास, त्या सिबिलकडे विरोध दाखल करून सुधारता येतात.

सिबिल स्कोअर सुधारण्याचे ५ सोपे टिप्स

1. **वेळेत हप्ते भरा**: क्रेडिट कार्ड बिल किंवा लोन EMI ची एकही देणी राहू द्या नाही.
2. **क्रेडिट लिमिटचा 30% पेक्षा कमी वापरा**: उदा., 1 लाख लिमिट असल्यास 30,000 रुपयांपेक्षा कमी खर्च करा.
3. **जुनी क्रेडिट खाती बंद करू नका**: दीर्घकाळाचा इतिहास स्कोअरला चांगले रेटिंग देतो.
4. **क्रेडिट मिक्स राखा**: फक्त एक प्रकारच्या कर्जावर अवलंबून राहू नका.
5. **वारंवार कर्ज अर्ज टाळा**: प्रत्येक नवीन अर्जामुळे स्कोअर थोडा कमी होतो.

सिबिल स्कोअरबाबत ३ भ्रम आणि त्यांची खरी वस्तुस्थिती

**भ्रम १**: “सिबिल स्कोअर शून्य असल्यास कर्ज मिळत नाही.”
**वास्तव**: शून्य स्कोअर म्हणजे क्रेडिट इतिहासच नसणे. अशा व्यक्तींना ‘सेक्युर्ड लोन’ (जमीन गहाण ठेवून) मिळू शकते.

**भ्रम २**: “क्रेडिट कार्ड न वापरल्याने स्कोअर वाढतो.”
**वास्तव**: क्रेडिट कार्डचा नियमित आणि समजूतदार वापर स्कोअर सुधारतो.

**भ्रम ३**: “एकदा स्कोअर खराब झाला की सुधारता येत नाही.”
**वास्तव**: चुका दुरुस्त करून आणि चांगले आचरण करून ६-१२ महिन्यांत स्कोअर सुधारता येतो.

शेतकरी आणि सिबिल स्कोअर: विशेष लक्षणीय मुद्दे

अलीकडे, शासनाने **सिबिल स्कोअर** च्या अटी शिथिल करण्याचा निर्णय घेतला असला तरी, शेतकऱ्यांनीही हा स्कोअर सुधारण्यासाठी प्रयत्न करावेत. कृषी कर्जाची वेळेत परतफेड, सहकारी बँकांशी चांगले संबंध, आणि जमीन दस्तऐवज व्यवस्थित ठेवणे यामुळे त्यांची कर्जपात्रता वाढते. शिवाय, सध्या कृषी क्षेत्रासाठी विशेष क्रेडिट योजनाही उपलब्ध आहेत.

निष्कर्ष: सिबिल स्कोअरचे व्यवस्थापन हे आर्थिक सक्षमतेची गुरुकिल्ली

**सिबिल स्कोअर** हा केवळ एक संख्या नसून, तुमच्या आर्थिक आरोग्याचे प्रतिबिंब आहे. तो उच्च ठेवण्यासाठी अनुशासित पैसव्यवहार, नियमित मॉनिटरिंग, आणि चुकांवर लगेच नियंत्रण हे गुरुत्वाकर्षणाचे मुद्दे आहेत. लक्षात ठेवा: चांगला स्कोअर केवळ कर्जासाठी नाही, तर भविष्यातील आर्थिक संधींसाठीही द्वार उघडतो!