जून ते सप्टेंबर २०२५ या कालावधीत झालेल्या अविश्वसनीय अतिवृष्टी आणि भीषण पुरामुळे महाराष्ट्रातील परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यांतील शेतकरी समुदायावर अपरिमित संकट कोसळले आहे. या आपत्तीमुळे लाखो शेतकऱ्यांची खरीप हंगामातील पिके नष्ट झाली, ज्यामुळे त्यांच्या आर्थिक भवितव्यावर गंभीर परिणाम झाला आहे. अशा या कठीण परिस्थितीत, राज्य सरकारने एक महत्त्वाचा आणि आधार देणारा निर्णय घेऊन, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर केले आहे. हा निर्णय केवळ आर्थिक मदतच नव्हे तर शेतकऱ्यांसाठी नव्या आशेचा किरण आहे, ज्यामुळे त्यांना पुढचा रब्बी हंगाम सुरू करता येईल. सरकारने परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर करून एक सक्षम आणि जबाबदारीचे भूमिका बजावली आहे.
सरकारी निर्णयातून मंजुरीचा मार्ग मोकळा झाला
या विशेष मदतीच्या प्रस्तावाला महसूल आणि वन विभागातर्फे काढण्यात आलेल्या शासन निर्णयाद्वारे अंतिम मंजुरी देण्यात आली. मंगळवारी झालेल्या या ऐतिहासिक निर्णयाने एकूण ८३६ कोटी ३९ लाख ४३ हजार रुपयांच्या विशाल निधीचे वितरणास मान्यता देण्यात आली. हा निधी दोन्ही जिल्ह्यांमधील एकूण ७ लाख, ३७ हजार, ६ शेतकऱ्यांना लाभदायी ठरेल. या अनुदानाचा मुख्य उद्देश रब्बी हंगामाकरिता बियाणे, खते व इतर आनुषंगिक बाबींसाठी आवश्यक ती आर्थिक ताकद शेतकऱ्यांना पुरवणे हा आहे. अशा प्रकारे, सरकारने घेतलेल्या या ऐतिहासिक निर्णयामुळे परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर होणे शक्य झाले.
अनुदान रकमेचे सविस्तर आकलन
एकूण ८३६ कोटी रुपयांच्या या निधीपैकी, प्रत्येक जिल्ह्यासाठीची वाटप केलेली रक्कम त्या जिल्ह्यात झालेल्या नुकसानीच्या प्रमाणात आहे. दोन्ही जिल्ह्यांमध्ये एकूण ८ लाख ३६ हजार ३९४ हेक्टर जमिनीवरील खरीप पिकांचा नाश झाला होता. या प्रचंड नुकसानीला सामोरे जाण्यासाठी सरकारने हेक्टरी दहा हजार रुपये या दराने मदत देण्याचे ठरवले. ही रक्कम शेतकऱ्यांना रब्बी हंगामातील पेरणीसाठी बियाणे, खते, खतांची खरेदी करण्यासाठी तसेच इतर सर्व आनुषंगिक खर्चासाठी उपयोगी पडेल. म्हणूनच, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर केल्याने शेतकरी पुन्हा एकदा उत्साहाने शेतीसाठी तयार होतील.
परभणी जिल्ह्यासाठी स्वतंत्र आर्थिक तपशील
परभणी जिल्ह्यामध्ये अतिवृष्टी आणि पुराचा फार मोठा फटका बसला आहे. येथे ४ लाख ३९ हजार २९७ शेतकऱ्यांचे ४ लाख ९५ हजार ११० हेक्टरवरील खरीप पिकांचे नुकसान झालेले आहे. या प्रचंड नुकसानीला धोरणात्मकपणे सामोरे जात, सरकारने या जिल्ह्यासाठी ४९५ कोटी ११ लाख २ हजार रुपयांची स्वतंत्र रक्कम मंजूर केली आहे. ही रक्कम देखील हेक्टरी दहा हजार रुपये या दरानेच मोजली गेली आहे. परभणी जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना मिळणारे हे अनुदान त्यांच्या पुढच्या शेतीच्या वाटचालीसाठी एक मजबूत पाया ठरेल. अशाप्रकारे, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर झाल्यामुळे परभणीतील शेतकऱ्यांच्या चेहऱ्यावर येणारी हुरहूर हाच या योजनेचा खरा यशस्वीता दर्शविणारा निर्देशक असेल.
हिंगोली जिल्ह्यासाठी स्वतंत्र आर्थिक तपशील
हिंगोली जिल्ह्याने देखील या प्राकृतिक आपत्तीचा मोठा फटका बसल्याचे नोंदवले आहे. या जिल्ह्यातील २ लाख ९७ हजार ७०९ शेतकऱ्यांना त्यांच्या ३ लाख ४१ हजार ४१२ हेक्टर जमिनीवरील पिकांचे नुकसान सहन करावे लागले आहे. या सर्व बाधित शेतकऱ्यांना रब्बी हंगामातील पेरणीकरिता बियाणे, खते आदी निविष्ठा खरेदी करण्यासाठी सरकारने ३४१ कोटी २८ लाख ४१ हजार रुपये मंजूर केले आहेत. हेक्टरी दहा हजार रुपयांच्या या मदतीमुळे हिंगोली जिल्ह्यातील शेतकरी समुदायाला पुन्हा एकदा उभे राहण्याची ताकद मिळेल. म्हणूनच, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर करण्याचा सरकारचा हा निर्णय केवळ कागदोपत्री नसून तो एक व्यवहार्य आणि परिणामकारक उपाययोजना आहे.
डीबीटी द्वारे पारदर्शक रक्कम हस्तांतरण
या संपूर्ण अनुदान वितरण प्रक्रियेस पारदर्शकता आणि कार्यक्षमता यावर भर देण्यात आला आहे. शासनाने स्पष्ट निर्देश दिले आहेत की, थेट लाभ हस्तांतरण प्रणाली (डीबीटी) द्वारे ही संपूर्ण अनुदान रक्कम लाभार्थी शेतकऱ्याच्या बँक खात्यात जमा करण्यात यावी. यामुळे मध्यस्थी संपुष्टात येऊन अनुदानाचा पूर्ण लाभ थेट हातात हात पाडून शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचेल. त्याहून महत्त्वाचे म्हणजे, शासनाने हे स्पष्ट केले आहे की या अनुदानाची रक्कम शेतकऱ्यांच्या कर्ज खात्यात वळती करू नये. या धोरणामुळे शेतकऱ्यांना ही रक्कम थेट त्यांच्या शेतीच्या गरजांसाठी वापरता येईल. अशाप्रकारे, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर करताना त्याच्या योग्य अंमलबजावणीवर देखील भर देण्यात आला आहे.
परभणी जिल्ह्यातील तालुकावार निधीचे वितरण
परभणी जिल्ह्यातील प्रत्येक तालुक्यात झालेल्या नुकसानीच्या प्रमाणात अनुदानाची रक्कम वाटप करण्यात आली आहे. खालील सारणीतून हे वितरण स्पष्टपणे समजू शकते:
| तालुका | बाधित शेतकरी | बाधित क्षेत्र (हेक्टर) | मंजूर निधी (कोटी रुपये) |
|---|---|---|---|
| परभणी | ७७,५२३ | ८९,३११ | ८९.३१ |
| जिंतूर | ८०,९९४ | ९०,५४२ | ९०.५४ |
| सेलू | ४९,७९१ | ५९,६५९ | ५९.६५ |
| मानवत | ३७,०२९ | ३९,९८१ | ३९.९८ |
| पाथरी | २०,१५९ | ३५,४०५ | ३५.४० |
| सोनपेठ | २३,७४२ | ३३,५३७ | ३३.५३ |
| गंगाखेड | ५६,०८९ | ५३,९१० | ५३.९१ |
| पालम | ४१,२५८ | ४३,२४० | ४३.२४ |
| पूर्णा | ५२,७१२ | ४९,५२३ | ४९.५२ |
ही तपशीलवार माहिती स्पष्ट करते की कसे परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर करताना प्रत्येक तालुक्याच्या गरजेनुसार निधीचे न्याय्य वाटप करण्यात आले आहे.
शेतकऱ्यांच्या भवितव्यासाठी आशेचा संदेश
या संपूर्ण प्रकरणाचा सर्वात महत्त्वाचा पैलू म्हणजे, राज्य सरकारने शेतकऱ्यांच्या दुःखाला आणि आव्हानांना केवळ ओळखलेच नाही तर त्यावर मात करण्यासाठी एक ठोस, व्यवहार्य आणि कार्यक्षम उपाययोजना सादर केली आहे. नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीची भरपाई करणे कठीण असले तरी, योग्य वेळी मिळालेली ही आर्थिक मदत शेतकऱ्यांना पुन्हा उभे करण्यासाठी पुरेशी आहे. शेवटी, हे म्हणणे अतिशयोक्ती ठरणार नाही की, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यासाठी रब्बी हंगाम अनुदान मंजूर होणे हा केवळ एक शासकीय निर्णय न राहता, तो एक सामाजिक आणि आर्थिक बांधिलकीचे प्रतीक आहे, जो देशाच्या अन्नदात्यांचे भवितव्य उज्ज्वल करेल.
