डिजिलॉकर वर पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन रेकॉर्ड (पीव्हीआर) उपलब्ध: डिजिटल इंडियाच्या एका नव्या क्रांतीची सुरुवात

आता डिजिलॉकर वर पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन रेकॉर्ड (पीव्हीआर) उपलब्ध: संपूर्ण प्रक्रिया जाणून घ्या

भारत सरकारच्या डिजिटल इंडिया अभियानाने नागरिकांच्या जीवनात एक क्रांतिकारी बदल घडवून आणला आहे. नुकत्याच जाहीर झालेल्या एका महत्त्वपूर्ण पावलाने, राष्ट्रीय ई-गव्हर्नन्स विभाग (NeGD), इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) यांनी परराष्ट्र मंत्रालय (MEA) च्या सहकार्याने पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन रेकॉर्ड (PVR) आता डिजिलॉकर प्लॅटफॉर्मवर उपलब्ध करून दिले आहेत. ही सुविधा नागरिकांना त्यांचे पासपोर्ट-संबंधित पडताळणी तपशील सुरक्षित आणि सुलभपणे कुठूनही, कधीही पाहण्याची आणि शेअर करण्याची संधी देते. यामुळे केवळ पारदर्शकता आणि कार्यक्षमता वाढत नाही, तर कागदपत्रांच्या भौतिक हाताळणीतून उद्भवणाऱ्या अडचणींनाही पूर्णपणे तोंड फोडले जाते. चला, या नव्या सुविधेची सविस्तर माहिती घेऊया आणि समजून घेऊया की ही कशी एक युनिक डिजिटल क्रांती आहे.

पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन रेकॉर्ड (पीव्हीआर) म्हणजे काय?

पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन रेकॉर्ड (PVR), ज्याला पोलिस व्हेरिफिकेशन रिपोर्ट (Police Verification Report) असेही म्हटले जाते, हे एक महत्त्वाचे अधिकृत दस्तऐवज आहे जो पासपोर्ट अर्ज प्रक्रियेदरम्यान स्थानिक पोलिसांकडून तयार केला जातो. हा दस्तऐवज अर्जदाराच्या पत्त्याची, पार्श्वभूमीची आणि ओळखीची पडताळणी करतो. पासपोर्ट प्रक्रियेत हे अनिवार्य असते, ज्यामुळे अर्जदाराच्या सुरक्षिततेची आणि कायदेशीरतेची खात्री होते. MEA कडून जारी केलेला हा रेकॉर्ड नोकरीच्या पार्श्वभूमी तपासणीसाठी, व्हिसा अर्जांसाठी, बँकिंग, विमा, आयटी सेवा आणि विमान वाहतूक क्षेत्रातील अनुपालन प्रक्रियांसाठी वारंवार मागितला जातो. यापूर्वी, नागरिकांना हा दस्तऐवज शारीरिक स्वरूपात मिळवावा लागत असे, ज्यामुळे त्याची सततची हाताळणी, साठवणूक आणि शेअरिंग यात अनेक अडचणी येत होत्या. आता, डिजिलॉकरच्या माध्यमातून हा डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध होण्याने ही प्रक्रिया पूर्णपणे कागदरहित झाली आहे.

डिजिलॉकर (DigiLocker): डिजिटल दस्तऐवजांचे सुरक्षित भांडार

डिजिलॉकर हे भारत सरकारच्या डिजिटल इंडिया कार्यक्रमांतर्गत MeitY ने विकसित केलेले एक क्लाउड-आधारित डिजिटल लॉकर आहे, जे नागरिकांना त्यांचे अधिकृत दस्तऐवज सुरक्षितपणे साठवण्याची, पाहण्याची आणि शेअर करण्याची सुविधा देते. २०१५ मध्ये सुरू झालेल्या या प्लॅटफॉर्मवर सध्या १० कोटींपेक्षा जास्त नागरिक नोंदणीकृत आहेत, आणि त्यात विविध सरकारी दस्तऐवज जसे की आधार कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स, शैक्षणिक प्रमाणपत्रे इत्यादी उपलब्ध आहेत. NeGD च्या नेतृत्वाखाली डिजिलॉकरला सतत विस्तारित केला जात आहे, ज्यामुळे नागरिकांना एकाच ठिकाणी सर्व दस्तऐवजांचे डिजिटल संग्रह मिळते. पीव्हीआरच्या एकत्रीकरणाने डिजिलॉकरची व्याप्ती आणखी वाढली असून, हे अधिकृत व्हेरिफिकेशन दस्तऐवजांच्या श्रेणीत समाविष्ट झाले आहे.

हे एकत्रीकरण कसे झाले? NeGD ची भूमिका

ही नवीन सुविधा NeGD, MeitY आणि MEA यांच्या संयुक्त प्रयत्नांचा परिणाम आहे. NeGD ने डिजिलॉकर प्लॅटफॉर्मवर पासपोर्ट प्रणालीशी एकत्रीकरण साधले, ज्यामुळे पीव्हीआर स्वयंचलितपणे नागरिकांच्या खात्यात अपलोड होतो. पासपोर्ट प्रक्रियेदरम्यान पोलिस व्हेरिफिकेशन पूर्ण झाल्यानंतर, MEA च्या प्रणालीतून हा दस्तऐवज थेट डिजिलॉकरवर ट्रान्सफर होतो. यासाठी कोणतीही अतिरिक्त अर्ज किंवा प्रक्रिया आवश्यक नाही. ही एकत्रीकरण डिजिटल इंडियाच्या ‘पेपरलेस गव्हर्नन्स’ उद्दिष्टाशी जुळते, ज्यामुळे सरकारी सेवांचा डिजिटलायझेशन वेगवान होतो.

पीव्हीआर कसा प्रवेश करावा? सोपी स्टेप-बाय-स्टेप मार्गदर्शिका

डिजिलॉकरवर पीव्हीआर मिळवणे अत्यंत सोपे आहे. यासाठी फक्त डिजिलॉकर खाते असणे आवश्यक आहे. जर तुमचे खाते नसेल, तर https://digilocker.gov.in वर जाऊन आधार किंवा मोबाइल नंबरने नोंदणी करा. पीव्हीआरसाठी खालील स्टेप्स फॉलो करा:

1. डिजिलॉकर अॅप किंवा वेब पोर्टल उघडा (Google Play Store / App Store वरून अॅप डाउनलोड करा किंवा digilocker.gov.in वर जा).
2. लॉगिन करा (आधार नंबर, मोबाइल नंबर किंवा ईमेल आयडीने, OTP ने व्हेरिफाय करा).
3. ‘Issued Documents’ सेक्शनमध्ये जा.
4. पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन पूर्ण झाल्यानंतर पीव्हीआर स्वयंचलितपणे दिसेल; ‘Fetch’ किंवा ‘Download’ करा.
5. आवश्यक असल्यास ‘Share’ पर्यायाने अधिकृत संस्थांसोबत कन्सेंट-बेस्ड शेअरिंग करा.

जर पीव्हीआर दिसत नसेल, तर www.passportindia.gov.in वर पासपोर्ट स्टेटस तपासा आणि व्हेरिफिकेशन पूर्ण झाले आहे याची खात्री करा.

या सुविधेचे प्रमुख फायदे

– नोकरीसाठी पार्श्वभूमी तपासणी: HR ला फोटोकॉपी देण्याची गरज नाही, सेकंदात डिजिटल शेअरिंग होते.
– प्रवास आणि व्हिसा अर्ज: कुठूनही, कधीही डाउनलोड करून वापरता येते.
– अनुपालन प्रक्रिया: बँक, विमा, सरकारी कामांसाठी टॅम्पर-प्रूफ दस्तऐवज त्वरित उपलब्ध.
– वेळ आणि पर्यावरण बचत: कागदपत्रांच्या हाताळणीत ८०% पेक्षा जास्त वेळ वाचतो.

सुरक्षितता आणि पारदर्शकता

पीव्हीआर थेट MEA च्या प्रणालीतून डिजिलॉकरवर येतो, म्हणून तो १००% प्रमाणित आणि बदल-अयोग्य असतो. कन्सेंट-बेस्ड शेअरिंगमुळे गोपनीयता पूर्णपणे संरक्षित राहते. एन्क्रिप्शन आणि आधुनिक तंत्रज्ञानामुळे डेटा हॅकिंगचे धोके शून्य आहेत.

डिजिटल इंडियाच्या व्यापक संदर्भात

डिजिटल इंडिया अभियान २०१५ पासून नागरिक-केंद्रित ई-गव्हर्नन्सला चालना देत आहे. पीव्हीआरचे एकत्रीकरण हे त्याच दिशेतील एक मोठे पाऊल आहे. भविष्यात भूमी अभिलेख, आरोग्य प्रमाणपत्रे यांसारखे आणखी दस्तऐवज डिजिलॉकरवर येतील, ज्यामुळे ग्रामीण ते शहरी सर्व नागरिकांना फायदा होईल.

निष्कर्ष

पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन रेकॉर्डचे डिजिलॉकरवर उपलब्ध होणे हे केवळ तांत्रिक बदल नाही, तर नागरिकांच्या सक्षमीकरणाचे प्रतीक आहे. NeGD, MeitY आणि MEA यांच्या सहकार्याने घडलेल्या या पावलाने पारदर्शकता, कार्यक्षमता आणि सुरक्षितता यांचा नवा मानदंड निर्माण झाला आहे. आजच डिजिलॉकर खाते तयार करा आणि या सोयीचा लाभ घ्या – तुमचे जीवन अधिक डिजिटल, सोपे आणि तणावमुक्त होईल!