शेतकरी समुदायाला आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्यासाठी केंद्र शासनाने अनेक योजना राबविल्या आहेत. त्यापैकी एक महत्त्वाची योजना म्हणजे आधारभूत किंमत खरेदी योजना. हंगाम २०२५-२६ मध्ये केंद्र शासनाने निश्चित केलेल्या आधारभूत दरानुसार राज्यात नाफेड व एनससीएफच्या वतीने पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी करण्यात येणार आहे. ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य भाव मिळवण्यास मदत करेल. या लेखात आम्ही या योजनेच्या सर्व पैलूंचे सविस्तर विश्लेषण करू.
योजनेचे महत्त्व
केंद्र शासनाच्या आधारभूत किंमत खरेदी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी सर्व शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांची ई-पीक पाहणी शासनाने दिलेल्या कालावधीत पूर्ण करावी, असे आवाहन बीड जिल्हा पणन अधिकारी हरिदास भोसले यांनी केले आहे. ही योजना शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी स्थिर बाजारपेठ उपलब्ध करून देते. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षितता निर्माण करते.
ई-पीक पाहणीची आवश्यकता
शासनाच्या यंत्रणेमार्फत पीक कापणी अहवाल आल्यानंतर मर्यादा ठरविली जाणार असून ऐनवेळी अडचण होऊ नये म्हणून संबंधित उत्पादक शेतकऱ्यांनी ई-पीक पाहणी करण्याचे आवाहन केले आहे. शासकीय योजनेंतर्गत खरेदी केले जाणारे धान्य तसेच कापूस यासाठी ई-पीक पाहणी अहवाल आवश्यक असतो. परंतु अनेक शेतकरी या प्रक्रियेपासून दुर्लक्ष करतात. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी सुरळीतपणे होण्यासाठी ई-पीक पाहणी अत्यंत गरजेची आहे.
कोणते पीक खरेदी होणार?
हंगाम २०२५-२६ मध्ये केंद्र शासनाने निश्चित केलेल्या आधारभूत दरानुसार राज्यात नाफेड व एनससीएफच्या वतीने पणन महासंघामार्फत राज्यात कडधान्य व तेलबियांची आधारभूत दराने खरेदी करण्यात येणार आहे. या योजनेअंतर्गत मूग, उडीद, सोयाबीन व तूर या पिकांची खरेदी केली जाणार आहे. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरेल.
आवश्यक कागदपत्रे
विक्री करण्यासाठी ई-पीक पाहणी असलेला ७/१२ उतारा आवश्यक आहे. हा दस्तऐवज शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीचा मालकी हक्क सिद्ध करण्यास मदत करतो. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी करताना हा दस्तऐवज अनिवार्य आहे. शेतकऱ्यांनी हा दस्तऐवज तयार ठेवण्याची शिफारस केली जाते.
ऑनलाइन खरेदी प्रक्रिया
ही खरेदी प्रक्रिया ही शेतकऱ्यांच्या हितासाठी पारदर्शक, कार्यक्षम व संपूर्णपणे ऑनलाइन प्रणालीद्वारे पार पाडली जाणार आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना कोणत्याही मध्यस्थाची आवश्यकता नाही. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया ऑनलाइन असल्याने ती अधिक पारदर्शक आणि कार्यक्षम आहे.
ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया: चरण-दर-चरण मार्गदर्शन
पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी साठी ऑनलाइन अर्ज करण्याची प्रक्रिया अतिशय सोपी आणि सोयीस्कर आहे. पहिल्या चरणात शेतकऱ्यांना संबंधित विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल. तेथे ‘शेतकरी नोंदणी’ या पर्यायावर क्लिक केल्यानंतर एक फॉर्म उपलब्ध होईल. या फॉर्ममध्ये शेतकऱ्यांनी आपला पूर्ण नाव, संपर्क क्रमांक, जिल्हा, तालुका, गाव, पिकाचे प्रकार, अपेक्षित उत्पादन यासारख्या माहिती भरावी. शेतकऱ्यांना त्यांचा आधार कार्ड, ७/१२ उतारा, बँक खाते माहिती आणि ई-पीक पाहणी दाखला यासारख्या दस्तऐवजांची स्कॅन कॉपी तयार ठेवण्याची आवश्यकता असेल.
अर्ज सबमिशन आणि पावती
सर्व आवश्यक माहिती भरल्यानंतर आणि दस्तऐवज अपलोड केल्यानंतर, शेतकऱ्यांना ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करावे लागेल. अर्ज यशस्वीरित्या सबमिट झाल्यानंतर, एक अर्ज क्रमांक (Reference Number) व्यवस्था उपलब्ध होईल. या क्रमांकाची नोंद ठेवणे अतिशय महत्त्वाचे आहे कारण भविष्यातील सर्व चर्चा आणि तपासणीसाठी याचा उपयोग होतो. अर्ज सबमिट केल्यानंतर २४ तासांच्या आत एक एसएमएस पाठवण्यात येतो ज्यामध्ये अर्जाची प्राप्ती निश्चित केली जाते. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी प्रक्रियेसाठी ही ऑनलाइन प्रणाली शेतकऱ्यांना मध्यस्थांशिवाय थेट लाभ मिळवण्यास सक्षम करते.
किमान आधारभूत किंमत (MSP)
केंद्र शासनाने जाहीर केलेला हमीभाव (एमएसपी) खालीलप्रमाणे आहे:
· तूर – ८००० रुपये प्रति क्विंटल
· मूग – ८७६८ रुपये प्रति क्विंटल
· उडीद – ७८०० रुपये प्रति क्विंटल
हा भाव शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी स्थिर आणि न्याय्य किंमत मिळवून देईल. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांसाठी आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरेल.
निष्कर्ष
शेतकरी समुदायाला आर्थिक सुरक्षितता मिळावी यासाठी केंद्र शासनाने ही योजना सुरू केली आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा पुरेपूर लाभ घेण्यासाठी ई-पीक पाहणी आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवणे गरजेचे आहे. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांसाठी एक सुवर्णसंधी आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य भाव मिळेल आणि त्यांचे आर्थिक सक्षमीकरण होईल.
शेतकऱ्यांसाठी सूचना
शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांची ई-पीक पाहणी शासनाने दिलेल्या कालावधीत पूर्ण करावी. यामुळे त्यांना योजनेचा लाभ घेता येईल. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया सुरळीतपणे पार पाडण्यासाठी शेतकऱ्यांनी सर्व आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवावीत. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य भाव मिळेल आणि त्यांचे आर्थिक सक्षमीकरण होईल.
भविष्यातील योजना
केंद्र शासन भविष्यातही अशा योजना राबविण्याचा विचार करत आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी स्थिर बाजारपेठ मिळेल. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया भविष्यातही चालू राहील. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा पुरेपूर लाभ घेण्यासाठी आवश्यक तयारी करावी.
शेवटचे शब्द
शेतकरी समुदायाला आर्थिक सुरक्षितता मिळावी यासाठी केंद्र शासनाने ही योजना सुरू केली आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा पुरेपूर लाभ घेण्यासाठी ई-पीक पाहणी आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवणे गरजेचे आहे. पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांसाठी एक सुवर्णसंधी आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य भाव मिळेल आणि त्यांचे आर्थिक सक्षमीकरण होईल.
या लेखात आम्ही पणन महासंघातर्फे MSP दरात शेतमाल खरेदी या योजनेच्या सर्व पैलूंचे सविस्तर विश्लेषण केले आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा पुरेपूर लाभ घेण्यासाठी आवश्यक तयारी करावी. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी योग्य भाव मिळेल आणि त्यांचे आर्थिक सक्षमीकरण होईल.