आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा; इतक्या वेळा करू शकता अपडेट

आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा पहाता, विविध माहितीच्या अद्ययावत करण्यासाठी UIDAI ने काही अटी आणि मर्यादा निश्चित केल्या आहेत. मोबाइल नंबर आणि पत्ता अद्ययावत करण्यावर कोणतीही मर्यादा नसली तरी, नाव, जन्मतारीख आणि लिंगातील बदलांवर ठराविक वेळा आणि अटी लागू होतात. खालील विभागात या प्रत्येक घटकासाठी काय मर्यादा आहेत, कोणत्या प्रक्रियेद्वारे बदल करता येतो, शुल्क किती आहे आणि मर्यादा ओलांडल्यास काय करावे, याबाबत संपूर्ण माहिती दिली आहे.

मोबाइल नंबर बदल

मोबाइल नंबर अद्ययावत करण्यावर कोणतीही मर्यादा नाही. अर्थात, आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा मोबाइल नंबरसाठी शून्य आहे, म्हणजे तुम्ही इच्छित तितक्या वेळा तुमचा नंबर बदलू शकता . हा बदल ऑनलाइन करता येत नाही; समनिकट आधार सेवा केंद्रावर प्रत्यक्ष जाऊन ₹५० शुल्क भरून मोबाईल नंबर अपडेट करावा लागतो . केंद्रावर बायोमेट्रिक पडताळणीनंतरच नंबर बदलला जातो, त्यामुळे सुरक्षिततेची हमी राहते.

नाव बदल

नावात आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा दोन वेळा जीवनात एकदाच बदलू शकतो . स्पेलिंगमधील चुका दुरुस्त करणे किंवा विवाहानंतर आडनाव बदलणे यासाठी ही सुविधा उपयुक्त असते. नाव बदलासाठी पॅन कार्ड, पासपोर्ट, लग्नाचा दाखला इत्यादी मान्यताप्राप्त दस्तऐवज आधार सेवा केंद्रावर सादर करणे आवश्यक आहे . दोन वेळा बदल केल्यानंतर अतिरिक्त बदलासाठी प्रादेशिक UIDAI कार्यालयात विशेष विनंती करावी लागते.

जन्मतारीख बदल

जन्मतारीख अद्ययावत करण्यावर आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा एकदाच आहे . जन्मप्रमाणपत्र, शैक्षणिक प्रमाणपत्र किंवा पासपोर्ट यासारख्या अधिकृत कागदपत्रांच्या आधारे हे अद्ययावत करता येते . एकदा बदल केल्यानंतर पुन्हा बदलासाठी UIDAI प्रादेशिक कार्यालयात वैध कारणे आणि पुराव्यांसह अर्ज करावा लागतो.

पत्ता बदल

पत्ता बदलण्यावर कोणतीही आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा नाही. स्थायी पत्ता बदल, भाड्याचे घर बदलणे अथवा स्थलांतर हे सर्व ऑनलाइन अथवा ऑफलाइन माध्यमातून कितीही वेळा करता येते . ऑनलाइन अपडेटसाठी myAadhaar पोर्टलवर लॉगिन करून पत्त्याचा पुरावा अपलोड करावा लागतो आणि OTP द्वारे पडताळणी होते . ऑफलाइनसाठी आधार सेवा केंद्रात जाऊन फॉर्म भरून योग्य दस्तऐवज सादर करावे लागतात.

अपडेट फी आणि प्रक्रिया

डेमोग्राफिक अपडेटसाठी—नाव, पत्ता, मोबाइल नंबर— आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा बाबतीत शुल्क ₹५० आहे . बायोमेट्रिक अपडेट (बोटांचे ठसे, आईरिस स्कॅन) ₹१०० इतके आकारले जाते . ऑनलाइन अर्ज केल्यावर SRN (Service Request Number) मिळते, ज्याद्वारे अपडेटची स्थिती UIDAI पोर्टलवर तपासता येते . अपडेट प्रक्रिया सामान्यत: ३०–९० दिवसांत पूर्ण होते.

मर्यादा ओलांडल्यास उपाय

जर नाव किंवा जन्मतारीख बदलण्याची UIDAI ने ठरवलेली आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा पार झाली असल्यास, प्रादेशिक कार्यालयात URN (Update Request Number) आणि संबंधित पुरावे सादर करून विशेष विनंती करावी लागते . तक्रार किंवा विनंती UIDAI च्या help@uidai.gov.in या ईमेलवर पाठवता येते, किंवा 1947 या हेल्पलाइनवर संपर्क साधता येतो .

शिफारसी आणि महत्व

सर्व प्रकारच्या व्यवहारांसाठी आधाराची माहिती अचूक असणे अतिशय आवश्यक आहे. आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा लक्षात ठेवून, बदल करण्यापूर्वी सर्व डॉक्युमेंट्स तपासणे आणि योग्य वेळात अपडेट करणे गरजेचे आहे. मोबाइल नंबर आणि पत्ता यावर कोणतीही मर्यादा नसल्याने हे नियमितपणे अद्ययावत ठेवावे. नाव किंवा जन्मतारीख बदलताना काळजीपूर्वक एकदाच योग्य नाव आणि तारीख निवडावी.

निष्कर्ष

UIDAI ने आधार कार्ड मध्ये बदल करण्याची मर्यादा स्पष्टपणे निश्चित केली असून, मोबाइल आणि पत्ता अद्ययावत करण्यावर कोणतीही बंधने नाहीत, तर नाव दोन वेळा, जन्मतारीख आणि लिंग एकदाच बदलता येतात. सर्व बदलांसाठी ₹५०—₹१०० शुल्क आकारले जाते आणि प्रक्रिया पारदर्शकतेने पार पडते. मर्यादा ओलांडल्यास प्रादेशिक कार्यालयात विशेष विनंती करावी लागते, ज्यामुळे आधारची माहिती नेहमीच अचूक आणि अपडेटेड राहते.

आधार कार्ड हे आजच्या डिजिटल युगात नागरिकांचे सर्वात विश्वासार्ह आणि सर्वसमावेशक ओळखपत्र म्हणून ओळखले जाते. बँक खाते उघडणे, पॅन-कार्ड लिंक करणे, सरकारी सब्सिडी आणि विविध योजनांचा लाभ घेणे, मोबाईल कनेक्शन सुरू करणे, अगदी मतदार यादीत नाव नोंदणीपासून ते ऑनलाईन व्यवहारांपर्यंत – सर्व ठिकाणी आधार कार्डची आवश्यकता भासते. त्यामुळेच प्रत्येक नागरिकाने आपले आधार कार्ड कायम अचूक आणि अद्ययावत ठेवणे गरजेचे आहे. आधारद्वारे प्रदर्शित केलेली ओळख सत्यापित करण्यासाठी UIDAI द्वारे राबविली जाणारी बायोमेट्रिक आणि डेमोग्राफिक पडताळणी प्रणाली देशात वित्तीय समावेशन आणि लाभार्थी ओळख दुरूस्त करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.

या प्रणालीमुळे ते कागदपत्र पुन्हा-पुन्हा सादर करण्याच्या अडचणी दूर होतात, व्यवहार वेगवान आणि अधिक सुरक्षित बनतात. आधार कार्डमध्ये नमूद केलेली माहिती – नाव, जन्मतारीख, पत्ता, मोबाइल नंबर – यांची अचूकता व पारदर्शकता शासन-नियंत्रित प्रक्रियेतून तपासली जाते, ज्यामुळे लाभप्राप्तीच्या प्रक्रियेत घोटाळ्याची शक्यता कमी होते. तसेच, आत्महत्या प्रतिबंधक योजना, कुटुंब कल्याण पुरस्कार, शैक्षणिक शिष्यवृत्ती, सार्वजनिक वितरण प्रणाली अशा अनेक सामाजिक कल्याणाभिमुख योजनांतर्गत लाभ घेण्यासाठी आधार कार्ड बिनअटके कारणीभूत ठरते. या स्वरुपामुळे आधार कार्ड देशभरातील नागरिकांना सरकारी आणि खाजगी सेवांमध्ये समाविष्ट करून त्यांचा सामाजिक–आर्थिक दर्जा उंचावण्यास मदत करते.