शेतीक्षेत्रात तंत्रज्ञानाचा वापर वाढत असताना, पुणे जिल्ह्यात एक अनोखी सामाजिक यात्रा राबविण्यात आली आहे. पुणे जिल्हा आनंद यात्रेद्वारे महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याचा मोहीम सुरू करण्यात आली आहे. हे प्रकल्प महिला सबलीकरणाच्या दिशेने एक सकारात्मक पाऊल ठरत असून शेतकरी महिलांना आधुनिक तंत्रज्ञानाशी जोडण्याचे काम करीत आहे. या अनुषंगाने महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देऊन त्यांना शेतीक्षेत्रातील नवीन संधी उपलब्ध करून दिल्या जात आहेत.
आनंद यात्रेचे व्यापक उद्दिष्ट
५ नोव्हेंबर ते २५ डिसेंबर या कालावधीत राबविण्यात येणाऱ्या पुणे जिल्हा आनंद यात्रेचा मुख्य उद्देश समाजाच्या सर्व थरांमध्ये आनंद आणि आशेचा संदेश पोहोचवणे आहे. ही ८०० किलोमीटर लांबीची पायी यात्रा जिल्ह्यातील सर्व तालुक्यांमधून जाणार असून या दरम्यान विविध सामाजिक उपक्रम राबविण्यात येतील. यात जेष्ठ नागरिक, विद्यार्थी, महिला आणि शेतकरी या सर्वांसाठीचे कार्यक्रम समाविष्ट आहेत. यात्रेचा एक महत्त्वाचा भाग म्हणून महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्यावर भर देण्यात आला आहे, ज्यामुळे शेतकरी महिलांना रोजगाराच्या नव्या संधी निर्माण होतील.
ड्रोन प्रशिक्षणाचे सांघिक प्रयत्न
बारामती येथील भूमिपूत्र सोशल फाउंडेशन या संस्थेने या यात्रेचे नियोजन केले असून अनेक सामाजिक संस्था यात सहभागी आहेत. मुंबई येथील सामाजिक संस्था आणि ड्रोन उत्पादक कंपन्यांच्या सहकार्याने हे प्रशिक्षण कार्यक्रम राबविण्यात येत आहे. सामाजिक कार्यकर्त्या सीमा सरोज यांनी या उपक्रमासाठी पुढाकार घेतला आहे. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याचा हा प्रयत्न शेतीक्षेत्रातील महिलांचा सहभाग वाढविण्यास मदत करेल. या प्रशिक्षणाद्वारे महिला शेतकरी आधुनिक शेतीपद्धतींचा अंगीकार करू शकतील.
प्रशिक्षण रचना आणि सहभाग
प्रत्येक तालुक्यात महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करण्यात येत आहेत, ज्यामुळे जिल्ह्यातील सर्व महिलांना या संधीचा लाभ घेता येईल. या प्रशिक्षणामुळे महिलांना ड्रोन हाताळण्याचे प्रशिक्षण देऊन त्यांना स्वयंरोजगाराच्या दिशेने प्रवृत्त करणे हे उद्दिष्ट आहे. ड्रोनच्या मदतीने शेतीकामांसाठी वापरली जाणारी कीटकनाशके, खते यांची फवारणी करणे, पिकांची निगराणी करणे इत्यादी कामे महिला करू शकतील. यामुळे शेतीखालील खर्च कमी होण्यास मदत होईल.
संपर्क आणि नोंदणी प्रक्रिया
या प्रशिक्षण कार्यक्रमात सहभागी होऊ इच्छिणाऱ्या महिला किंवा महिला बचत गटांनी भूमिपूत्र सोशल फाउंडेशनच्या ९८८१०९८१३८ या दूरध्वनी क्रमांकावर संपर्क साधावा असे संयोजकांनी आवाहन केले आहे. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याच्या या प्रकल्पामुळे ग्रामीण भागातील महिलांचे आर्थिक सक्षमीकरण होण्यास मदत होईल. या प्रशिक्षणामुळे महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण मिळून त्यांना शेतीक्षेत्रात पुरुषांबरोबरीने योगदान करण्याची संधी मिळेल.
आनंद यात्रेची वैशिष्ट्ये
घनश्याम केळकर यांनी आयोजित केलेली ही आनंद यात्रा ही एक पायी किंवा सायकलद्वारे केली जाणारी जागतिक यात्रा आहे. यात सहभागी होण्यासाठी कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही आणि कोणीही व्यक्ती कोणत्याही वेळी यात सहभागी होऊ शकते. या यात्रेचा मुख्य उद्देश लोकसहभागातून यात्रेचे नियोजन करणे आणि निराश झालेल्या मनांना नवी उमेद देणे हा आहे. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देणे हे या यात्रेच्या उद्दिष्टांचा एक भाग आहे. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याच्या माध्यमातून समाजात सकारात्मक बदल घडवून आणणे हे या उपक्रमाचे ध्येय आहे.
समाजावरील परिणाम
या प्रशिक्षणामुळे ग्रामीण भागातील महिलांमध्ये आत्मविश्वास निर्माण होण्यास मदत होईल. शेतीक्षेत्रात ड्रोन तंत्रज्ञानाचा वापर वाढल्यामुळे महिलांना ड्रोन प्रशिक्षण देणे आवश्यक झाले आहे. या प्रशिक्षणामुळे महिला शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेती व्यवसायात चांगले उत्पन्न मिळू शकेल. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याच्या या पायाभूत उपक्रमामुळे भविष्यात इतर जिल्ह्यांमध्ये असे प्रयोग राबविण्यास मदत होईल. शिवाय, यामुळे इतर राज्यांमध्येही अशा प्रकारचे उपक्रम सुरू करण्यास प्रेरणा मिळेल.
प्रशिक्षणानंतरच्या संधी आणि भविष्यातील दिशा
प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर महिलांसाठी रोजगाराच्या अनेक नव्या दारा उघडणार आहेत. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यावर त्या स्वतःची ड्रोन सेवा व्यवसाय सुरू करू शकतील किंवा सरकारी शेती विभाग, खासगी कंपन्या येथे रोजगार मिळवू शकतील. शिवाय, महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देणार्या या उपक्रमामुळे समाजातील पारंपरिक लिंग भूमिकांमध्ये बदल घडवून आणण्यास मदत होईल. भविष्यात या प्रशिक्षित महिला स्वतःची प्रशिक्षक म्हणून भूमिका बजावून इतर महिलांना प्रशिक्षित करू शकतील, ज्यामुळे ही चळवळ वाढत जाईल. शासनाच्या विविध शेती संबंधित योजनांमध्ये या प्रशिक्षित महिला मार्गदर्शक म्हणून काम करू शकतील आणि ग्रामीण भागातील आर्थिक विकासाला गती देऊ शकतील.
निष्कर्ष
पुणे जिल्हा आनंद यात्रेमधील महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याचा हा उपक्रम हा केवळ एक प्रशिक्षण कार्यक्रम नसून सामाजिक बदलाचे एक साधन आहे. यामुळे ग्रामीण भागातील महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवण्यास मदत होईल. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देण्याच्या दिशेने ही पहिली पायरी असून यामुळे भविष्यात अशाच अनेक उपक्रम राबविण्यास प्रोत्साहन मिळेल. महिलांना ड्रोन उडविण्याचे प्रशिक्षण देणे हे एक सतत चालू राहणारे प्रक्रियात्मक बदलाचे भाग आहेत, ज्यामुळे समाजातील महिलांचा सन्मान आणि स्वावलंबन वाढेल.