या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती देतात बक्कळ उत्पादन

शेतकरी मित्रांनो या लेखात महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी भरघोस कापूस उत्पादन मिळवण्यासाठी कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती ची माहिती सादर केली आहे. कापस हे महाराष्ट्राच्या अर्थव्यवस्थेत महत्त्वाचे पीक आहे, जे अनेक शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात मोठा वाटा उचलते. या लेखात, केंद्रीय कापसी संशोधन संस्था (CICR) आणि अन्य विश्वसनीय स्त्रोतांकडून मिळालेल्या माहितीवर आधारित, उच्च उत्पादन देणाऱ्या आणि स्थानिक परिस्थितींशी सामंजस्य साधणाऱ्या जातींचा समावेश केला आहे.

कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती ची निवड करताना विचारात घ्यावयाचे घटक

कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती निवडताना अनेक घटकांचा विचार करणे आवश्यक आहे. पहिले म्हणजे उत्पादन क्षमता, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना अधिक उत्पन्न मिळू शकते. दुसरे म्हणजे रोग आणि कीटक प्रतिकारशीलता, विशेषतः बीटी तंत्रज्ञान, जे हेलिकोव्हर्पा अर्मिगेरा या कीटकापासून संरक्षण देते. तिसरे म्हणजे स्थानिक माती आणि जलवायूशी सामंजस्य, कारण महाराष्ट्रात विविध प्रकारची माती आणि जलवायू असते. चौथे म्हणजे बाजारपेठीची मागणी, कारण कापसाचे रेशीम विविध उद्योगांसाठी वापरले जाते. शेवटी, बियाण्यांची प्रामाणिकता आणि गुणवत्ता, ज्यासाठी विश्वसनीय विक्रेत्यांकडून खरेदी करणे आवश्यक आहे.

महाराष्ट्रासाठी शिफारस केलेल्या बीटी कापस जाती

बीटी कापस ही महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक प्रमुख निवड आहे, कारण ही तंत्रज्ञान कीटकांपासून पिकांचे संरक्षण करते. येथे काही श्रेष्ठ बीटी कापस जाती दिल्या आहेत:
– **राजत बीटी (Rajat Bt)**: 1992 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊस आणि HDPSसाठी योग्य, उत्पादन 27 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 26.8 मिमी, ताकद 26.1 g/tex, GOT 34.4%.
– **पीकेव्ही-081 बीटी (PKV-081 Bt)**: 2017 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊसासाठी, HDPSसाठी उपयुक्त, उत्पादन 27 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 28.5 मिमी, ताकद 27.9 g/tex, GOT 35%.
– **आयकर-सीआयसीआर बीटी 9 (ICAR-CICR Bt 9)**: 2021 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊसासाठी, उत्पादन 31 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 26.3 मिमी, ताकद 25.5 g/tex, GOT 36.3%.
– **आयकर-सीआयसीआर बीटी 14 (ICAR-CICR Bt 14)**: 2021 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊसासाठी, उत्पादन 30 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 27.8 मिमी, ताकद 26.4 g/tex, GOT 38%.

या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती ची निवड त्यांच्या उच्च उत्पादन क्षमता, रोग प्रतिकारशीलता, आणि महाराष्ट्रातील स्थानिक परिस्थितींशी सामंजस्य साधण्याच्या क्षमतेवर आधारित केली आहे.

सिंचित पद्धतीसाठी शिफारस केलेली जाती

सिंचित भागांसाठी, अशा बियाण्यांची निवड करणे आवश्यक आहे जी अधिक उत्पादन देतात. येथे अशा जातींची माहिती दिली आहे:
– **आयकर-सीआयसीआर 16 बीटी (ICAR-CICR 16 Bt)**: 2020 मध्ये सोडण्यात आली, सिंचित पद्धतीसाठी, उत्पादन 40 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 25 मिमी (अधिक माहिती अपूर्ण).
– **सुरक्षा (Suraksha)**: 2021 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊस आणि सिंचित परिस्थितींसाठी, उत्पादन 40 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 32.4 मिमी, ताकद 34.3 g/tex, GOT 34%, 60s count पर्यंत फिरवण्यायोग्य.

या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती सिंचित परिस्थितींमध्ये उच्च उत्पादन देतात आणि रोग प्रतिकारशील आहेत.

उच्च घनतेची लागवड पद्धती (HDPS) साठी शिफारस केलेली जाती

HDPS ही पद्धत कमी जागेत अधिक उत्पादन मिळवण्यासाठी वापरली जाते. यासाठी अशा बियाण्यांची निवड करणे आवश्यक आहे जी घनतेच्या लागवडीला तोंड देतात:
– **एकेएच-081 (AKH-081)**: HDPSसाठी शिफारस, पीकेव्ही-081 बीटी म्हणून ओळखली जाते, उच्च उत्पादन, रोग प्रतिकारशील.
– **सूरज (Suraj)**: HDPSसाठी योग्य, उच्च उत्पादन, परंतु बीटी असल्याचे स्पष्ट नाही.
– **एनएच 615 (NH 615)**: HDPSसाठी शिफारस, उच्च उत्पादन, बीटी असल्याचे स्पष्ट नाही.

या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती HDPSशी सामंजस्य साधतात आणि उच्च उत्पादन देतात.

अन्य उच्च उत्पादक जाती

अन्य उच्च उत्पादक जातींमध्ये अशा जातींचा समावेश आहे ज्या बीटी नसू शकतात, परंतु उच्च उत्पादन देतात:
– **सीएनए 1032 (CNA 1032)**: 2020 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊसासाठी, उत्पादन 47 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 28.7 मिमी, ताकद 27.9 g/tex, GOT 34%.
– **सीएनए 1028 (CNA 1028)**: 2020 मध्ये सोडण्यात आली, दुबळ्या पाऊसासाठी, उत्पादन 46 क्विंटल/हेक्टर, फायबर लांबी 25.9 मिमी, ताकद 30.9 g/tex, GOT 34.23%.

या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती अर्बोरियम प्रकारच्या असून, उच्च उत्पादन देतात, परंतु हिरसुटमच्या तुलनेत वेगळी बाजारपेठ असू शकते.

उत्पादन वाढवण्यासाठी शिफारस केलेली पद्धती
भरघोस उत्पादन मिळवण्यासाठी, केवळ चांगली बियाणी

निवडणे पुरेसे नाही, तर योग्य लागवड पद्धतींचा अवलंब करणे आवश्यक आहे. यामध्ये उच्च घनतेची लागवड पद्धती (HDPS), योग्य सिंचन प्रबंधन, खतांचा योग्य वापर, आणि कीटकनाशकांचा योग्य वापर यांचा समावेश आहे. HDPSमध्ये 60×10 सेंटीमीटर अंतरावर लागवड करणे, ज्यामुळे 1.66 लाख झाडे प्रति हेक्टर लागतात, शिफारस केली जाते. सिंचन सुविधा असल्यास, ड्रिप सिंचन पद्धतीचा अवलंब करणे उपयुक्त ठरते. खतांसाठी, बीटी कापसासाठी 40:60:60 NPK किलो/हेक्टर शिफारस केली जाते, तर दुबळ्या पाऊसासाठी 30:30:30 NPK किलो/हेक्टर.

शेतकऱ्यांसाठी टिप्स

शेतकऱ्यांनी त्यांच्या जमिनीच्या प्रकारानुसार (दुबळ्या पाऊस किंवा सिंचित) बियाणी निवडावी. दुबळ्या पाऊसासाठी राजत बीटी, पीकेव्ही-081 बीटी यासारख्या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती च्या शिफारस केल्या जातात, तर सिंचित भागांसाठी आयकर-सीआयसीआर 16 बीटी योग्य आहे. प्रामाणिक बियाणी खरेदी करताना CICR किंवा MPKV यासारख्या संस्थांकडून मिळालेल्या शिफारसींचा अवलंब करावा. योग्य लागवड अंतर, खतांचा वापर, आणि कीटकनाशकांचा वापर याबाबत स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांचा सल्ला घ्यावा.

निष्कर्ष

महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी, भरघोस कापूस उत्पादन मिळवण्यासाठी राजत बीटी, पीकेव्ही-081 बीटी, आयकर-सीआयसीआर बीटी 9, आणि आयकर-सीआयसीआर 16 बीटी यासारख्या बीटी कापस जाती शिफारस केल्या जातात. या कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती उच्च उत्पादन देतात, रोग प्रतिकारशील आहेत, आणि स्थानिक परिस्थितींशी सामंजस्य साधतात. शेतकऱ्यांनी योग्य लागवड पद्धतींचा अवलंब करून कापसाच्या उत्कृष्ट बियाण्यांच्या जाती वापरून त्यांच्या उत्पन्नात वाढ घडवून आणावी.

मुख्य स्रोत

– [CICR कापस जाती आणि हायब्रिड्स]
– [CICR तंत्रज्ञान बुलेटिन कापस जाती]
– [CICR महाराष्ट्रासाठी पॅकेज ऑफ प्रॅक्टिस]