अवकाळी पाऊस, वादळी वारे आणि अतिवृष्टी या नैसर्गिक आपत्तींना सामोरे जाणाऱ्या महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी नवनाथ पोळ यांचे यश एक प्रेरणादायी पायंडा ठरत आहे. शेटफळ गावातील या तरुण आणि प्रगत शेतकऱ्याने केळीच्या लागवडीतून केलेला आर्थिक कमाल हा एक नमुना दर्जाचा प्रयोग समजावयास हवा. केळीच्या जी-९ वाणाची अचूक निवड आणि आधुनिक शेती पद्धतींच्या अवलंबनाने त्यांना चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न मिळवणे शक्य झाले आहे. नैसर्गिक संकटांवर मात करूनही भरघोस उत्पादन घेण्याची ही कहाणी प्रत्येक शेतकऱ्यासाठी एक आदर्श ठरते. एका सामान्य शेतकऱ्याने केळीच्या पिकासाठी केलेल्या व्यवस्थापनाने चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे केवळ एक आकडा न राहता, शेतीतील संधींचे प्रतीक बनले आहे.
उत्पादन आणि उत्पन्नाचे अद्भुत गणित
नवनाथ पोळ यांनी डिसेंबर २०२४ मध्ये चार एकर जमिनीवर जी-९ वाणाच्या केळीची लागवड केली. सुरुवातीपासूनच त्यांनी खत आणि पाण्याचे अतिशय सूक्ष्म आणि वैज्ञानिक व्यवस्थापन केले, ज्यामुळे निर्यात दर्जाची उत्तम केळी पिकवण्यात त्यांना यश आले. आतापर्यंत त्यांनी ६० टन केळी जागतिक बाजारपेठेसाठी निर्यात केली आहे आणि आणखी ६० टन उत्पादनाची अपेक्षा आहे. उत्कृष्ट दर्जा राखल्यामुळे त्यांना सध्या २७ ते २९ रुपये प्रतिकिलो दर मिळत आहे, जो सर्वसाधारण बाजारभावापेक्षा लक्षणीयरीत्या जास्त आहे. या सर्व घटकांमुळे एकूण १२० टन उत्पादनासह चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न प्राप्त झाले आहे. हे केवळ आर्थिक लाभाचेच नव्हे तर शेतकऱ्याच्या दूरदृष्टीचे आणि कष्टाचेही प्रतिबिंब आहे.
नाविन्यपूर्ण शेती पद्धतींचा वापर
पारंपरिक शेती पद्धतींमध्ये नाविन्य आणून नवनाथ पोळ यांनी केळीच्या लागवडीत एक नवीच चळवळ निर्माण केली आहे. त्यांनी केळीची लागवड करताना नऊ फूट अंतरावर जोडओळ पद्धत स्वीकारली, ज्यामुळे छोट्या ट्रॅक्टर ब्लोअरद्वारे कीटकनाशकांची परिणामकारक फवारणी करणे शक्य झाले. या पद्धतीमुळे फवारणीचा खर्च मोठ्या प्रमाणात कमी झाला आणि केळीचा दर्जा उत्तम राहिला. हीच तंत्रज्ञानाची योग्य वापराची समज त्यांना चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न मिळवून देण्यास कारणीभूत ठरली. केळी लागवडीतील हा बदल केवळ नवनाथसाठीच नव्हे तर संपूर्ण परिसरातील शेतकऱ्यांसाठी एक धोरणात्मक वाटचाल दर्शवितो. अशा प्रकारे, नाविन्यपूर्ण पद्धतींचा अवलंब करून चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे ध्येय प्रत्यक्षात साध्य करणे शक्य झाले.
परिसरातील शेतकऱ्यांमध्ये बदलाचे वारे
उजनी धरणाच्या परिसरातील शेतकरी आता पारंपरिक ऊस लागवडीकडे दुर्लक्ष करून फळबागांकडे वळत आहेत. करमाळा तालुक्यात केळीची लागवड वाढत्या प्रमाणात होत आहे, ज्यामागे ऊस पिकापेक्षा जास्त आर्थिक फायदा हे प्रमुख कारण आहे. उसाच्या किमतीत येणारी अनिश्चितता आणि चांगला बाजारभाव न मिळाल्याने शेतकरी नफ्याच्या नव्या संधींच्या शोधात आहेत. या संदर्भात, नवनाथ पोळ यांचे चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे यश परिसरातील इतर शेतकऱ्यांसाठी एक आदर्श ठरत आहे. केळीचा चांगला बाजारभाव आणि कमी खर्चामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थैर्य प्राप्त होत आहे. अशाप्रकारे, चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे केळी लागवडीच्या फायद्यांवर प्रकाश टाकते.
तरुण शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक आणि समुदाय निर्मिती
नवनाथ पोळ यांनी केवळ स्वतःच यशस्वी शेती केली असे नाही, तर त्यांनी इतर तरुण शेतकऱ्यांसाठी एक समुदाय निर्माण करण्याचे महत्त्वाचे कार्य केले आहे. ‘कृषी कट्टा’ या ग्रुपच्या माध्यमातून ते परिसरातील अनेक तरुण शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करतात आणि आधुनिक शेती पद्धतींचे प्रशिक्षण देतात. या गटामुळे शेतकऱ्यांमध्ये एकत्रितपणे काम करण्याची भावना निर्माण झाली आहे आणि त्यांना बाजारपेठेपर्यंत प्रवेश मिळण्यास मदत झाली आहे. नवनाथचे चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे यश या सर्व तरुणांसाठी एक आदर्श ठरत आहे. शेतीविषयीची आवड आणि सामुदायिक प्रयत्न यामुळे चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे सर्वांसाठी प्रेरणादायी ठरते.
शाश्वत शेतीचे भवितव्य आणि आर्थिक सक्षमीकरण
नवनाथ पोळ यांचे यश केवळ एका शेतकऱ्याचे वैयक्तिक यश न राहता, ते शाश्वत शेतीचे एक मॉडेल बनले आहे. केळीच्या लागवडीमुळे नफ्याच्या नव्या संधी निर्माण झाल्या आहेत आणि शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनविण्यास मदत झाली आहे. चांगल्या दर्जाचे उत्पादन, योग्य बाजारपेठ आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर यामुळे शेती हा एक आकर्षक व्यवसाय बनू शकतो. नवनाथचे चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे यश हेच सिद्ध करते. शेतकरी आता पारंपरिक पिकांपासून दूर जाऊन नफ्याच्या उच्च असलेल्या पिकांकडे वळत आहेत. अशाप्रकारे, चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे शेतकऱ्यांसाठी नवीन दिशा दर्शविते.
निष्कर्ष
नवनाथ पोळ यांच्या यशस्वी शेतीमागे दूरदृष्टी, कठोर परिश्रम आणि नाविन्यपूर्ण पद्धतींचा समावेश आहे. चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे केवळ एक आर्थिक यश नसून, शेती क्षेत्रातील संधींचे द्योतक आहे. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे केळी लागवडीकडे परिसरातील शेतकऱ्यांचे लक्ष वेधले गेले आहे आणि तरुण शेतकऱ्यांसाठी नवीन मार्ग मोकळे झाले आहेत. शेती हा केवळ जगण्याचा उपाय न राहता, एक सन्माननीय आणि लाभदायी व्यवसाय बनू शकतो, याचे हे उत्तम उदाहरण आहे. चार एकरातील केळीचे ३२ लाख रुपये उत्पन्न हे साध्य करणारा नवनाथ पोळ हा खरोखरच आधुनिक शेतीचा पायंडा ठरत आहे.