**प्रधानमंत्री आवास योजना – शहरी (PMAY-U): सविस्तर मार्गदर्शन**
**(योजनेची संकल्पना, उद्देश, पात्रता, आणि कागदपत्रे आणि आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म भरण्याची प्रक्रिया)**
योजनेच्या अनुदानात 50 हजार रुपयांची वाढ आणि घरावर सौर ऊर्जा संच बसविण्यात येणार
प्रधानमंत्री ग्रामीण आवास योजनेत लाभार्थ्यांना दिल्या जाणाऱ्या अनुदानात वाढ करण्याचा मोठा निर्णय राज्य सरकारने घेतला आहे.आतापर्यंत घरकुलासाठी मिळणाऱ्या 1.20 लाख रुपयांच्या अनुदानात 50,000 रुपयांची वाढ करण्याची घोषणा मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी केली आहे. पंतप्रधान आवास योजनेच्या माध्यमातून बांधण्यात येत असलेल्या २० लाख घरांवर सौर ऊर्जा प्रकल्प मोफत बसविला जाणार’ असल्याची माहिती सुद्धा राज्याचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी दिली आहे. या कार्यक्रमात गृहमंत्री अमित शहा यांच्या उपस्थितीत 10 लाख लाभार्थ्यांना योजनेचा पहिला चेक वाटप करण्यात आला.
महाराष्ट्राला 20 लाख घरकुलांचे उद्दिष्ट
प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत महाराष्ट्राला 20 लाख घरांचे उद्दिष्ट देण्यात आले आहे,जे देशातील सर्वाधिक आहे.मागील 45 दिवसांत 100% घरांना मंजुरी मिळाली असून,10.34 लाख लाभार्थ्यांना पहिला हप्ता वितरित करण्यात आला आहे. उर्वरित 10 लाख लाभार्थ्यांनाही लवकरच निधी मिळणार आहे.हा संपूर्ण टप्पा एकाच वर्षात पूर्ण करण्याचा राज्य सरकारचा मानस असल्याचे ग्रामविकास मंत्री जयकुमार गोरे यांनी सांगितले.
प्रधानमंत्री आवास योजना – शहरी (PMAY-U) ही भारत सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, ज्याचा मुख्य उद्देश २०२२ पर्यंत “सर्वांसाठी घर” (Housing for All) हे ध्येय साध्य करणे आहे. ही योजना शहरी भागातील गरीब, निम्न-आयुष्य, आणि मध्यम-वर्गीय कुटुंबांना स्वतःचे घर बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. या लेखात आपण PMAY-U च्या सर्व पैलूंवर सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत. शिवाय योग्य पद्धतीने **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरण्याच्या प्रक्रियेबद्दल माहिती घेणार आहोत.
### **योजनेची सुरुवात आणि उद्देश**
PMAY-U ची सुरुवात २५ जून २०१५ रोजी झाली. ही योजना जग बँक आणि आशियाई विकास बँकेसारख्या आंतरराष्ट्रीय संस्थांसोबत सहकार्याने राबवली जाते. मुख्य उद्देशः
1. झोपडपट्टीमुक्त शहरे निर्माण करणे.
2. गरीबांसाठी किफायतशीर घरांची उपलब्धता सुनिश्चित करणे.
3. शहरी भागातील अधोसंरचना सुधारणे.
4. **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** द्वारे पारदर्शक अर्ज प्रक्रिया लागू करणे.
### **पात्रता निकष**
PMAY-U साठी पात्र ठरण्यासाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
#### **१. आर्थिक वर्ग**
– **EWS (अतिनिम्न आय वर्ग)**: वार्षिक पारिवारिक उत्पन्न ₹३ लाख पर्यंत.
– **LIG (निम्न आय वर्ग)**: वार्षिक उत्पन्न ₹३ लाख ते ₹६ लाख.
– **MIG-I (मध्यम आय वर्ग-I)**: वार्षिक उत्पन्न ₹६ लाख ते ₹१२ लाख.
– **MIG-II (मध्यम आय वर्ग-II)**: वार्षिक उत्पन्न ₹१२ लाख ते ₹१८ लाख.
#### **२. घरासाठी वर्गानुसर अटी**
– EWS/LIG: कमाल ३० चौ.मी. क्षेत्रफळ.
– MIG-I: ९० चौ.मी. पर्यंत.
– MIG-II: ११० चौ.मी. पर्यंत.
#### **३. इतर अटी**
– अर्जदाराने भारताचा नागरिक असावे.
– कुटुंबात एकच घरासाठी अर्ज करता येतो.
– ज्यांना आधीपासून केंद्र/राज्य योजनेअंतर्गत लाभ मिळाला आहे, ते पात्र नाहीत.
### **आवश्यक कागदपत्रे**
PMAY-U अंतर्गत अर्ज करताना खालील कागदपत्रे सबमिट करणे अनिवार्य आहे:
1. **ओळख पत्र**: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, वोटर ID.
2. **निवास प्रमाणपत्र**: रेशन कार्ड, उपयुक्तता बिल.
3. **आय प्रमाणपत्र**: सालसोट दाखला, स्व-घोषणा पत्र.
4. **जमीन दस्तऐवज**: मालकी पत्रक, रजिस्टर्ड करार.
5. **घराचा नकाशा**: शहरी स्थानिक प्राधिकरणाकडे मंजूर नकाशा.
6. **बँक पासबुक**: लाभार्थ्याचे बँक खाते तपशील.
**टिप**: **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरताना या कागदपत्रांच्या स्कॅन्ड कॉपी अपलोड कराव्या लागतात.
### **अनुदानाचे स्वरूप**
PMAY-U अंतर्गत लाभार्थ्यांना खालील प्रकारे आर्थिक मदत दिली जाते:
#### **१. सबसिडी स्कीम (CLSS)**
– EWS/LIG: ६.५% व्याजदरावर ₹२.६७ लाख पर्यंत सबसिडी.
– MIG-I: ₹२.३५ लाख, MIG-II: ₹२.३० लाख.
#### **२. स्लम पुनर्वसन**
– झोपडपट्टीतील कुटुंबांना मुक्त घरे बांधण्यासाठी अनुदान.
#### **३. क्रेडिट लिंक्ड सबसिडी (CLSS)**
– बँक कर्जावरील व्याजाचा भाग सरकार देते.
#### **४. सहाय्यक अनुदान**
– बांधकाम खर्चाच्या २०% पर्यंत (EWS/LIG साठी).
### **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म भरण्याची पूर्वतयारी**
PMAY-U चा **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरण्यापूर्वी खालील गोष्टी तपासा:
1. सर्व कागदपत्रे स्कॅन केलेली आहेत का?
2. आधार कार्ड आणि पॅन कार्ड लिंक केलेले आहे का?
3. इंटरनेट कनेक्शन स्थिर आहे का?
**नोंद**: अर्ज प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** वर स्पष्ट सूचना दिलेल्या आहेत.
### **अर्ज प्रक्रिया: चरण-दर-चरण मार्गदर्शन**
PMAY-U साठी **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
#### **चरण १: ऑफिशियल वेबसाइटवर जा**
– PMAY-U ची अधिकृत वेबसाइट (https://pmaymis.gov.in) ला भेट द्या.
#### **चरण २: नवीन वापरकर्ता नोंदणी**
– “Citizen Assessment” सेक्शनमध्ये जाऊन “Apply Online” वर क्लिक करा.
– मोबाईल नंबर आणि ईमेल ID वापरून रजिस्टर करा.
#### **चरण ३: आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म भरा**
– आपल्या शहराचे नाव, आय वर्ग, आणि आधार क्रमांक प्रविष्ट करा.
– कुटुंबातील सदस्यांची माहिती, घराचे तपशील भरा.
#### **चरण ४: कागदपत्रे अपलोड करा**
– स्कॅन केलेले कागदपत्र PDF/JPEG फॉरमॅटमध्ये अपलोड करा.
**चरण ५: अर्ज सबमिट करा**
– सर्व माहिती तपासून “Submit” बटण दाबा.
– **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** सबमिट झाल्यानंतर एक संदर्भ क्रमांक मिळेल.
वरील चित्रात दिलेल्या बातमीची लिंक
### अर्ज करण्याची **अधिकृत वेबसाइट आणि सुविधा**
PMAY-U च्या [अधिकृत पोर्टल](https://pmaymis.gov.in) वर खालील सुविधा उपलब्ध आहेत:
1. **अर्ज स्थिती तपासणे**: HFA ID वापरून.
2. **गुन्हेगारी तक्रारी**: गैरप्रकारांवर अहवाल देणे.
3. **डाउनलोड सेक्शन**: फॉर्मेट्स आणि मार्गदर्शक.
**टिप**: **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** पुन्हा संपादित करण्यासाठी “Edit Application” पर्याय वापरा.
### **योजनेचे फायदे आणि आव्हाने**
#### **फायदे**
– EWS/LIG कुटुंबांना ₹२.५ लाख पर्यंत सबसिडी.
– **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** द्वारे पारदर्शकता.
– महिला मालकीच्या घरांना प्राधान्य.
#### **आव्हाने**
– कागदपत्रांच्या सत्यापनात विलंब.
– शहरी जमिनीची उपलब्धता कमी.
खाली PM आवास योजना – शहरी (PMAY-U) अंतर्गत ऑनलाईन लाभार्थी यादी पाहण्याची सविस्तर प्रक्रिया आणि या योजनेविषयी वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न आणि त्यांची उत्तरे दिली आहेत.
ऑनलाईन यादी कशी पाहावी – प्रक्रिया
1. अधिकृत संकेतस्थळावर भेट द्या:
सर्वप्रथम PMAY ची अधिकृत संकेतस्थळ (pmaymis.gov.in) उघडा.
2. योग्य विभाग निवडा:
मुख्यपृष्ठावर “PMAY – शहरी” किंवा “Urban” विभाग निवडा.
3. लाभार्थी यादी विभाग निवडा:
होम पेजवर “लाभार्थी यादी” किंवा “Beneficiary List” या पर्यायावर क्लिक करा.
4. राज्य व जिल्हा निवडा:
उपलब्ध ड्रॉपडाउन मेनूमधून आपले राज्य, जिल्हा, आणि नगरीय क्षेत्र (शहरे/नगरपालिका) निवडा.
यामुळे आपल्या परिसरातील अर्जदारांची यादी प्रदर्शित होईल.
5. तपशीलवार माहिती भरा (जर आवश्यक असेल):
काही प्रकरणांमध्ये अधिक अचूक शोधासाठी आधार क्रमांक, मोबाईल क्रमांक किंवा इतर ओळखपत्रांची माहिती विचारली जाऊ शकते.
6. यादी तपासणी करा:
“सबमिट” किंवा “Search” बटणावर क्लिक केल्यावर आपल्या निवडलेल्या निकषांनुसार ऑनलाईन यादी प्रदर्शित होईल.
यामध्ये लाभार्थ्यांचे नाव, आधार क्रमांक, अर्ज क्रमांक, आणि इतर संबंधित माहिती असू शकते.
7. यादी डाउनलोड किंवा प्रिंट करा:
आपल्याला यादी डाउनलोड करण्याचा किंवा प्रिंट करण्याचा पर्याय असल्यास, तो वापरून भविष्यासाठी राखीव ठेवू शकता.
8. अधिक माहिती व सहाय्य:
जर यादी मिळवण्यात अडचण येत असेल, तर वेबसाइटवरील “सहाय्य” किंवा “FAQ” विभागातील माहिती वाचावी किंवा संबंधित हॉटलाईन नंबरवर संपर्क साधावा.
### **वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)**
1. प्रश्न: PMAY – शहरी योजनेची पात्रता काय आहे?
उत्तर: या योजनेत आर्थिकदृष्ट्या कमजोर, कमी व मध्यम उत्पन्न गटातील, आणि स्वतःचे घर नसणाऱ्यांना पात्रता देण्यात येते.
2. प्रश्न: PMAY – शहरी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्ज कसा करावा?
उत्तर: अधिकृत संकेतस्थळावर जाऊन अर्ज फॉर्म ऑनलाइन भरून सबमिट करणे आवश्यक आहे.
3. प्रश्न: अर्ज भरण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक असतात?
उत्तर: ओळखपत्र, पत्ता पुरावा, उत्पन्न प्रमाणपत्र आणि आधार कार्ड यांसारखी आवश्यक कागदपत्रे लागतात.
4. प्रश्न: ऑनलाईन यादी कशी तपासावी?
उत्तर: संकेतस्थळावर “लाभार्थी यादी” विभागात राज्य, जिल्हा व नगरीय विभाग निवडून आपली यादी शोधता येते.
5. प्रश्न: अर्जाची स्थिती कशी तपासली जाते?
उत्तर: अर्ज सबमिट केल्यावर दिलेल्या ट्रॅकिंग नंबरने किंवा आधार क्रमांकाने अर्जाची स्थिती ऑनलाईन तपासता येते.
6. प्रश्न: अर्ज प्रक्रियेमध्ये कोणती अडचण आल्यास कोणाशी संपर्क करावा?
उत्तर: वेबसाइटवरील हेल्पलाइन नंबर किंवा संबंधित जिल्हा/नगरपालिकेच्या अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा.
7. प्रश्न: अर्ज नाकारल्यास पुढील काय करावे?
उत्तर: नकाराची कारणे जाणून घेऊन पुनरावलोकनासाठी किंवा सुधारणा करून पुनः अर्ज करणे शक्य आहे.
8. प्रश्न: योजनेच्या अटी व शर्ती कुठे पाहता येतात?
उत्तर: अधिकृत संकेतस्थळावर “योजना मार्गदर्शिका” किंवा “Guidelines” विभागात सविस्तर माहिती उपलब्ध असते.
9. प्रश्न: अर्ज करण्याची अंतिम तारीख कोणती आहे?
उत्तर: अंतिम तारीख राज्यानुसार वेगवेगळी असू शकते; अधिकृत संकेतस्थळावर ताजी माहिती दिली जाते.
10. प्रश्न: अर्ज प्रक्रियेची पडताळणी कशी करावी?
उत्तर: सबमिट केलेल्या अर्जाचा स्टेटस ऑनलाईन ट्रॅकिंग प्रणालीद्वारे तपासता येतो ज्यात अर्ज क्रमांक किंवा आधार क्रमांक वापरता येतो.
11. प्रश्न : आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म भरल्यानंतर स्थिती कशी तपासायची?**
उत्तर: PMAY-U पोर्टलवर “Track Application Status” वर क्लिक करून HFA ID प्रविष्ट करा.
12. प्रश्न : चुकीची माहिती सबमिट झाल्यास काय करावे?**
उत्तर: “Edit Application” पर्याय वापरून **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** सुधारता येतो.
PMAY-U ही शहरी गरीबांना स्थायिक घर देण्याची एक समावेशक योजना आहे. **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरण्याची सुलभ प्रक्रिया आणि मोठ्या प्रमाणातील सबसिडीमुळे ही योजना लाखो कुटुंबांसाठी आशेचा किरण ठरली आहे. योजनेच्या अधिकृत पोर्टलवर नियमित अपडेट्स तपासणे आणि कागदपत्रे तयार ठेवणे हे यशस्वी अर्जासाठी महत्त्वाचे आहे.
### **प्रशासकीय यंत्रणा आणि अंमलबजावणी**
PMAY-U ची यशस्वी अंमलबजावणी ही केंद्र सरकार, राज्य सरकारे, शहरी स्थानिक प्राधिकरणे (ULBs), आणि प्राधिकृत वित्तीय संस्था (Banks/HFCs) यांच्या सहकार्यावर अवलंबून आहे. योजनेच्या प्रशासनात खालील घटक महत्त्वाचे आहेत:
#### **१. केंद्रीय स्तरावरील समन्वय**
– **आवास आणि शहरी व्यवहार मंत्रालय (MoHUA)**: धोरण निर्धारण, निधी वाटप, आणि मॉनिटरिंग.
– **राष्ट्रीय आवास बँक (NHB)** आणि **हुडको (HUDCO)**: सबसिडी वितरण आणि बांधकाम प्रकल्पांसाठी कर्जे.
#### **२. राज्य स्तरीय समित्या**
– प्रत्येक राज्यात **State Urban Development Agency (SUDA)** योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी जबाबदार.
– **शहरी स्थानिक प्राधिकरणे (ULBs)**: लाभार्थ्यांची निवड, **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** ची सत्यापन प्रक्रिया, आणि बांधकाम परवानग्या देणे.
#### **३. तांत्रिक सहाय्य**
– **MIS पोर्टल**: प्रत्येक अर्जाची वास्तविक-वेळ माहिती ट्रॅक करण्यासाठी.
– **ग्रीव्हन्स रिड्रेसल सेल**: अर्जातील तक्रारींवर त्वरित कारवाई.
### **लाभार्थी अनुभव: यशोगाथा आणि आव्हाने**
#### **यशोगाथा**
– **उदाहरण १**: मुंबईतील श्री. राजेश पाटील यांनी **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरून ₹२.६७ लाख सबसिडी मिळवली आणि स्वतःचे घर बांधले.
– **उदाहरण २**: पुण्यातील श्रीमती सुमन देशमुख यांना CLSS अंतर्गत व्याज सबसिडीमुळे मासिक हप्ते ३०% कमी झाले.
#### **आव्हाने आणि उपाय**
– **समस्या**: कागदपत्रांच्या तपासणीत विलंब.
– **उपाय**: डिजिटल सत्यापन प्रणालीचा वापर.
– **समस्या**: ऑनलाइन फॉर्म भरताना तांत्रिक अडचणी.
– **उपाय**: कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (CSCs) मध्ये मदत उपलब्ध.
### **भविष्यातील योजना आणि विस्तार**
२०२२ च्या लक्ष्यानंतरही PMAY-U चा विस्तार करण्यात आला आहे. नवीन प्राधान्ये:
1. **स्मार्ट सिटी मिशनशी एकीकरण**: टिकाऊ आणि पर्यावरणस्नेही घरांना प्रोत्साहन.
2. **महिला केंद्रित घरांबद्दल जागरुकता**: घराच्या मालकीपत्रावर महिलांचे नाव अनिवार्य.
3. **आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) चा वापर**: **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** च्या डेटाचे विश्लेषण करून नवीन गरजा ओळखणे.
### **अर्जानंतरची प्रक्रिया: सबसिडी मंजुरी ते घर प्रवेश**
#### **१. अर्जाचे सत्यापन**
– ULB कर्मचारी सदर पत्त्यावर घराची पडताळणी करतात.
– **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** मधील माहिती शासकीय नोंदींशी जुळवली जाते.
#### **२. सबसिडी मंजुरी**
– लाभार्थ्याच्या बँक खात्यात थेट हस्तांतरण (DBT).
– CLSS साठी बँक द्वारे व्याजदरात सूट.
#### **३. बांधकाम प्रक्रिया**
– सरकारमान्य ठेकेदारांद्वारे बांधकाम किंवा स्वतंत्र बांधकाम.
– प्रगतीची फोटो अपलोड करणे अनिवार्य.
#### **४. अंतिम तपासणी आणि प्रमाणपत्र**
– ULB अधिकारी बांधकाम पूर्णतेची तपासणी करतात.
– “हाऊस कम्प्लिशन सर्टिफिकेट” जारी केले जाते.
### **प्रभाव मूल्यांकन: संख्यांमध्ये PMAY-U**
– **१.२९ कोटी** घरे मंजूर.
– **६५ लाख** घरे पूर्ण.
– **₹१.८ लाख कोटी** सबसिडी वितरित.
– **२०१५-२०२३** दरम्यान शहरी गरिबीत १२% घट.
### **अधिकृत संसाधने आणि संपर्क**
– **हेल्पलाइन नंबर**: १८००-११-३३८३ (निःशुल्क).
– **ईमेल**: pmay-urban@gov.in.
– **CSCs**: ३ लाख सेवा केंद्रे **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरण्यासाठी मदत करतात.
### **सुरक्षा सूचना आणि सावधानता**
– **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** भरताना फक्त अधिकृत वेबसाइट वापरा.
– कोणतीही “एजंट” ला पैसे देऊ नका. सबसिडी थेट बँकेत जमा होते.
### **भविष्यातील दिशानिर्देश**
– **२०३० पर्यंत शून्य झोपडपट्टीचे लक्ष्य**.
– **PMAY-U २.०**: ५०० चौ.मी. पर्यंत घरांना सबसिडीचा विस्तार.
PMAY-U ही केवळ घरे बांधण्याची योजना नसून, शहरी भारताचे सामाजिक-आर्थिक रूपांतर करणारी एक चळवळ आहे. **आवास योजना ऑनलाइन फॉर्म** च्या सुलभतेमुळे प्रत्येक जनसामान्याला स्वतःचे घराचे स्वप्न साकारण्याची संधी मिळाली आहे. योजनेच्या दुसऱ्या टप्प्यात तांत्रिक सुधारणा, पारदर्शकता, आणि जनसहभागाचा विशेष लक्ष देण्यात आला आहे. मित्रांनो घर हे केवळ छप्पर नसून स्वावलंबनाचे प्रतीक आहे. PMAY-U द्वारे सरकार हे स्वप्न साकारण्याचा प्रयत्न करत आहे ही स्तुत्य बाब आहे.
**सूचना**: योजनेच्या अद्ययावत माहितीसाठी नियमितपणे योजनेसाठी असलेल्या अधिकृत वेबसाईट ला भेट द्या.