हिंदू धर्मातील एकादशी व्रतांमध्ये **आषाढी एकादशी 2025** हे अत्यंत महत्त्वाचे आणि पवित्र स्थान आहे. हिला “देवशयनी एकादशी” असेही म्हणतात, कारण या दिवशी भगवान विष्णू चार महिन्यांच्या निद्रेसाठी (चातुर्मास) शेषशायी होतात, अशी श्रद्धा आहे. **आषाढी एकादशी 2025** ही केवळ एक व्रताची तारीख नसून, दैवी कृपा मिळविण्याचा, पापक्षालनाचा आणि आध्यात्मिक उन्नतीचा एक सुवर्णसंधीचा दिवस मानला जातो. पावसाळ्याच्या सुरुवातीच्या काळात येणारे हे व्रत निसर्गाच्या नवजीवनाशी आणि शेतकऱ्यांच्या नव्या पेरणीच्या हंगामाशी देखील जोडले जाते, ज्यामुळे त्याला सामाजिक-सांस्कृतिक महत्त्वही प्राप्त झालेले आहे. या दिवशी केलेले व्रत आणि भक्ती पूर्णपणे फलदायी ठरते.
आषाढी एकादशी 2025 ची पूजाविधी आणि आचरण
**आषाढी एकादशी 2025** चे व्रत अत्यंत श्रद्धेने आणि विधिपूर्वक पाळण्यात येते. व्रतीने दशमीच्या दिवशी (व्रतापूर्वीच्या दिवशी) एकवेळच जेवण करावे आणि रात्री पूर्ण पवित्रता राखावी. एकादशीच्या दिवशी पहाटे उठून स्नानादि नित्यकर्मे करून घ्यावीत. घराची स्वच्छता करून पूजास्थळ सजवावे. भगवान विष्णू किंवा त्यांच्या अवतारांपैकी विशेषतः श्रीकृष्णाच्या मूर्तीची किंवा चित्राची पूजा केली जाते. पूजेत तुळशीदल, फुले, फळे, धूप-दीप आणि विशेषतः केशर-कस्तुरीने सजवलेले तांदूळ (अक्षत) अर्पण करावे. विष्णू सहस्त्रनाम, एकादशी व्रत कथा वाचन किंवा श्रवण आणि भजन-कीर्तन यांनी वातावरण भक्तिमय बनवावे. संपूर्ण दिवस उपवास (फळाहार किंवा निराहार, व्यक्तिगत श्रद्धेनुसार) ठेवून पारायण करावे. **आषाढी एकादशी 2025** च्या पूजेत विशेष मंत्रमुद्रा आणि भावपूर्ण प्रार्थना करून भगवंताच्या निद्रेपूर्वीच्या कृपेची याचना करावी.
आषाढी एकादशी 2025 चा शुभ मुहूर्त आणि तिथीची माहिती
**आषाढी एकादशी 2025** साली जून महिन्याच्या अखेरीस येणार आहे. तपशीलवार पंचांगानुसार:
* **एकादशी तिथी सुरुवात:** ३९ जून २०२५, रविवार, सकाळी ०५:१७ वाजता.
* **एकादशी तिथी समाप्ती:** ३० जून २०२५, सोमवार, सकाळी ०७:४१ वाजता पर्यंत.
* **व्रत दिनांक:** एकादशी तिथी सूर्योदयापासून सुरू असल्याने, ६ जुलै २०२५ (रविवार) हा मुख्य व्रताचा दिवस असेल. तिथीचा अंत भोजन करण्याच्या वेळेपर्यंत (पारणा) ३० जूनला असल्याने, व्रताचे पारण सामान्यतः ३० जून सकाळी, द्वादशी तिथी सुरू झाल्यानंतर केले जाते.
* **पारणा (व्रत उतारण्याचा) मुहूर्त:** ६ जुलै २०२५, सोमवार, सकाळच्या ०७:४१ नंतर (द्वादशी सुरू झाल्यानंतर) ते सकाळच्या १०:०० पर्यंत शुभ मानले जाईल (स्थानिक पंचांग किंवा ज्योतिष्यांचा सल्ला अंतिम मानावा). **आषाढी एकादशी 2025** च्या वेळेची ही माहिती व्रताचे नियोजन करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे.
पंढरपूर वारी आणि सरकारी व्यवस्था 2025
**आषाढी एकादशी 2025** हे पंढरपूर येथील विठ्ठल मंदिरात जाणाऱ्या लाखो वारकऱ्यांच्या विशाल वारीचे प्रमुख दिवस असतो. या निमित्ताने महाराष्ट्र शासन आणि स्थानिक प्रशासन विस्तृत आणि सुसज्ज व्यवस्था करते. वारकऱ्यांच्या सोयीसाठी विशेष ट्रेन सेवा (पंढरपूर एक्सप्रेस इ.), एसटी बसची वाढीव फेरी, मार्गावरील पाणीपुरवठा, आरोग्य छावण्या, तात्पुरती स्वच्छता सोय (शौचालये) आणि सुरक्षा व्यवस्था (पोलिसांची वाढीव तैनाती, क्राउड मॅनेजमेंट) यावर भर दिला जातो. पंढरपूर शहरातील रहदारी नियंत्रण, भक्तांच्या राहण्याची तात्पुरती सोय (धर्मशाळा, शिबिरे) आणि अन्नव्यवस्थेचेही आयोजन केले जाते. **आषाढी एकादशी 2025** मध्ये येणाऱ्या वारकऱ्यांना सुरक्षित, सुविधाजनक आणि भावपूर्ण अनुभव देणे हे या सर्व सरकारी प्रयत्नांचे उद्दिष्ट असते.
चातुर्मासातील नेमधर्म आणि आचरण
**आषाढी एकादशी 2025** हा केवळ व्रताचा दिवस नसून, चातुर्मासाच्या दीर्घ आध्यात्मिक यात्रेचा पहिला पाऊल ठरतो. भगवान विष्णू या दिवशी निद्रेत जातात अशी श्रद्धा असल्याने, अनेक भाविक स्त्री-पुरुष यापासून विविध वैयक्तिक आणि पारिवारिक नेम (व्रत/संकल्प) सुरू करतात, जे चार महिने पाळले जातात. हे नेम प्रादेशिक परंपरेनुसार बदलतात. अनेक कुटुंबात, श्रावण महिन्यात पालेभाज्या (पालक, चुका, मेथी इ.) टाळल्या जातात. भाद्रपदात दही व दह्यापासून तयार केलेले पदार्थ (जसे की कढी, रायता) वर्ज्य केले जातात. अश्विनी (पद्मिनी) महिन्यात दूध आणि दुधाचे पदार्थ (दही सहित) आणि कार्तिक महिन्यात द्विदल धान्ये (मूग, मटकी, चणा, उडीद इत्यादी कडधान्य) खाणे बंद केले जाते. व्यक्तिगत संकल्पांमध्ये एकभुक्त (दिवसातून एकच जेवण) राहणे, सुखशय्या (आरामदायक पलंग) टाळून जमिनीवर किंवा पाटावर झोपणे किंवा विशिष्ट दिवशी (जसे की एकादशी, गुरुवार) मौन पाळणे यांचा समावेश होतो. त्याचबरोबर, नित्य देवालयात जाऊन देवदर्शन करणे, धार्मिक कथा कीर्तनाचे श्रवण किंवा आयोजन, पूजा-अर्चा, अभिषेक करणे आणि नदीत स्नान करणे अशा सातत्याने चालणाऱ्या नेमधर्मांचे आचरण करण्याची पवित्र परंपरा **आषाढी एकादशी 2025** पासून सुरू होऊन आजही अबाधितपणे पाळली जाते, ज्यामुळे चातुर्मास हा आंतरिक शुद्धी आणि भक्तीभावाच्या तीव्रतेसाठी समर्पित कालखंड बनतो.
आषाढी एकादशी 2025: भक्ती आणि श्रद्धेचा संगम
सारांशात, **आषाढी एकादशी 2025** हा केवळ एक कॅलेंडर दिवस नसून, भक्ती, आस्था, संयम आणि आध्यात्मिक जागृतीचा प्रतीक आहे. भगवान विष्णूच्या शयनकाळाची सुरुवात करणारे हे व्रत आपल्याला आंतरिक शांती, पापमुक्ती आणि दैवी अनुग्रहाचा मार्ग दाखवते. योग्य पूजाविधीने, शुभ मुहूर्ताचे पालन करून आणि शासनाच्या सुविधांचा योग्य वापर करून हा पवित्र दिवस साजरा केल्यास, प्रत्येक भक्ताला या महापर्वाचे पूर्ण फल प्राप्त होण्याची शक्यता असते. पंढरपूरच्या वारीतून सामूहिक भक्तिभावाचे दर्शन घडते तर घरोघरी केलेले वैयक्तिक व्रत आणि पूजा ही श्रद्धेची खास अभिव्यक्ती असते. **आषाढी एकादशी 2025** ही सर्व भक्तांना शुभेच्छा असावी, ज्यामुळे त्यांच्या जीवनात विष्णूकृपेचा पाऊस पडो आणि सुख, समृद्धी आणि शांतीचा वास्तव्य होवो. हा दिवस आपल्याला पावसाळ्यातील नवनिर्मितीप्रमाणे आपले आंतरिक जीवनही नव्याने उत्कर्षाला नेण्याचा संदेश देतो.