पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप

पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप — नवीन अध्याय, नवीन आशा**

आज, २२ फेब्रुवारी २०२५ रोजी, **पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** करण्याचा भव्य कार्यक्रम गृहमंत्री अमित शहा यांच्या हस्ते संपन्न झाला. हा कार्यक्रम PMAY-G (ग्रामीण) आणि PMAY-U (शहरी) या दोन्ही आवृत्त्यांतर्गत राज्यामध्ये आयोजित करण्यात आला.

२०२२ मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेच्या कल्पनेतून आज ३.५ कोटी घरे पूर्ण झाली असून, आजच्या टप्प्यात **पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** करण्यात आल्याने हा प्रकल्प आणखी वेगाने पुढे सरकत आहे.

**२०२५ च्या नवीन अंदाजपत्रकाचा आधार**

२०२५-२६ च्या केंद्रीय अंदाजपत्रकात PMAY साठी २८,००० कोटी रुपये वाटप करण्यात आले आहे. त्यातील एक भाग म्हणूनच **पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** हा कार्यक्रम राबविण्यात आला. अंदाजपत्रकीय तरतुदीमुळे शहरी भागातील स्लम पुनर्वसन आणि ग्रामीण भागातील ‘पक्के घर’ यावर भर देण्यात आला आहे.

**आजच्या कार्यक्रमाची वैशिष्ट्ये**

– **शहांचा ‘डिजिटल ट्विस्ट’:** गृहमंत्री अमित शहा यांनी आज **पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** करताना भारताच्या पहिल्या ‘डिजिटल रुपये’ (e₹) मध्ये रक्कम ट्रान्सफर केली. ही पायलट प्रकल्पाचा भाग असून, डिजिटल रुपयाचा वापर करणारी ही पहिली राष्ट्रीय योजना आहे.

– **नवीन राज्यांचा समावेश:** जम्मू-काश्मीर, लडाख आणि छत्तीसगढमध्ये पहिल्यांदाच **पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** करण्यात आला. जम्मूमधील एका लाभार्थीने सांगितले, “७० वर्षांनंतर आम्हाला घराचा हक्क मिळाला, हे मोदी सरकारचे खरे लोककल्याण.”

– **AI-चालित पारदर्शकता:** लाभार्थी निवडीच्या प्रक्रियेत आता कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) चा वापर करण्यात आला आहे. Aadhaar, जमीन रेकॉर्ड, आणि बँक डेटा यांचे विश्लेषण करून पात्रता ठरवली जाते.

**२०२५ पर्यंतची प्रगती आणि आकडेवारी**

– **एकूण पूर्ण घरे:** ३.५ कोटी (२०२२: १.२ कोटी)
– **लिंग समानतेचा झेप:** ७४% लाभार्थी महिला किंवा महिला प्रमुख कुटुंबे.
– **रोजगार निर्मिती:** गेल्या ३ वर्षांत PMAY मुळे २२ लाख प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष रोजगार निर्माण झाले.
– **नवीन टार्गेट:** २०३० पर्यंत ५ कोटी घरे पूर्ण करण्याचे लक्ष्य.

**सामाजिक प्रभाव: काही उदाहरणे**

– **महाराष्ट्र:** नाशिकजवळील एका आदिवासी वस्तीत **पंतप्रधान आवास योजनेच्या २ लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** झाल्याने १०  लाख कुटुंबांना पाणी, वीज, शौचालय युक्त घरे मिळणार आहेत.
– **केरळ:** बाढग्रस्त भागातील पुनर्वसनासाठी PMAY चे विशेष कोटा मंजूर.
– **पूर्वोत्तर:** मणिपुरमध्ये ‘बांबू टेक्नॉलॉजी’ वापरून किफायतशीर घरे बांधण्याचा प्रायोगिक प्रकल्प सुरू.

**योजनेतील आव्हाने आणि टीका**

– **शहरी अडचणी:** मुंबई, दिल्ली सारख्या महानगरांमध्ये जागेच्या उपलब्धतेमुळे PMAY-U अंमलबजावणीत अडथळे.
– **सामग्रीतील महागाई:** सिमेंट, लोखंडाच्या किमती वाढल्यामुळे सरकारी अनुदान अपुरे पडत असल्याची तक्रारी.
– **पर्यावरणीय चिंता:** ईको-फ्रेंड्ली तंत्रज्ञानाचा मर्यादित वापर.

**अमित शहा भाषण: मुख्य मुद्दे**

गृहमंत्री अमित शहा यांनी **पंतप्रधान आवास योजनेच्या २ लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** या कार्यक्रमात जोर देत सांगितले,

– “२०२५ हे ‘स्वच्छ, सुरक्षित आवास’ या संकल्पनेचे वर्ष आहे.”
– “डिजिटल इंडियाचा हा नवा टप्पा, जिथे पैसा आणि पारदर्शकता एकाच ठिकाणी असेल.”
– “२०३० पर्यंत प्रत्येक भारतीयाला घराचा हक्क मिळेल, हे आमचे वचन असेही त्यांनी सांगितले.”

**पुढील योजना**

– **PMAY 2.0:** सोलार पॅनेल्स, वॉटर हार्वेस्टिंग सिस्टीमसह ‘ग्रीन हाऊसिंग’ चा समावेश.
– **सहकारी भागीदारी:** अॅमेझॉन, टाटा स्टीलसारख्या कंपन्यांसोबत PMAY ला CSR फंडिंग.
– **विशेष घटक:** दिव्यांगांसाठी ‘बॅरियर-फ्री’ घरांचे डिझाइन.

प्रधानमंत्री आवास योजना विषयी थोडक्यात माहिती

प्रधानमंत्री आवास योजना (PMAY) ही भारत सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी 2015 मध्ये सुरू करण्यात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील सर्व नागरिकांना परवडणाऱ्या घरांची सुविधा उपलब्ध करून देणे हा आहे. विशेषतः आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल (EWS), कमी उत्पन्न गट (LIG) आणि मध्यम उत्पन्न गट (MIG) या वर्गांसाठी ही योजना उपयुक्त ठरते.

PMAY अंतर्गत, पात्र लाभार्थ्यांना घरकुलासाठी अनुदान, कर्जावरील व्याज सवलत आणि थेट आर्थिक मदत दिली जाते. या योजनेला शहरी (PMAY-U) आणि ग्रामीण (PMAY-G) अशा दोन भागांमध्ये विभागले गेले आहे.

या योजनेमुळे अनेक गरीब आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबांना घर घेण्याचे स्वप्न साकार झाले आहे. यामध्ये गृहनिर्माण व शहरी कार्य मंत्रालय, राज्य सरकारे आणि स्थानिक प्रशासन यांची महत्त्वाची भूमिका आहे. पर्यावरणपूरक आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून घरे बांधण्यावर भर दिला जातो.

शिवाय, महिलांना घराच्या मालकीसाठी प्राधान्य, तसेच दिव्यांग आणि ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष सवलती दिल्या जातात. ही योजना केवळ निवारा पुरवणारी नसून, ती समाजातील दुर्बल घटकांच्या आर्थिक आणि सामाजिक उन्नतीसाठी एक महत्त्वाचे पाऊल ठरली आहे.

आता पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप झाल्यामुळे त्यांच्या चेहऱ्यावर हसू उमलले आहे.

**निष्कर्ष**

**पंतप्रधान आवास योजनेच्या १० लाख लाभार्थ्यांना पहिला चेक वाटप** हा केवळ सरकारी योजनेचा टप्पा नसून, भारताच्या सामाजिक-आर्थिक पुनर्रचनेचा पाया आहे. २०२५ पर्यंत गरीबीमुक्तीच्या लक्ष्याकडे वाटचाल करणाऱ्या देशासाठी ही योजना ‘सशक्त भारत’चे प्रतीक बनली आहे.