मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतमालाला योग्य भाव मिळावा यासाठी सरकारने एक महत्त्वाची पाऊल उचलली आहे. छत्रपती संभाजीनगर, जालना आणि बीड या तीन जिल्ह्यांमध्ये एकूण ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू करण्यात आली आहेत. या केंद्रांद्वारे शेतकरी त्यांचे मूग, उडीद आणि सोयाबीन सहजतेने विकू शकतील. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे या भागातील शेतीक्षेत्राला एक नवी दिशा मिळेल अशी अपेक्षा आहे. शेतकऱ्यांचे आर्थिक सक्षमीकरण वाढवण्यासाठी ही एक ऐतिहासिक निर्णय ठरत आहे.
छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील नऊ केंद्रांची झळक
छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यात पणन महासंघ आणि नाफेड यांच्या संयुक्त विद्यमाने नऊ हमीभाव केंद्रे सुरू करण्यात आली आहेत. जिल्हा पणन अधिकारी विजय राठोड यांच्या माहितीनुसार, जाधववाडी, फुलंब्री, वैजापूर, खुलताबाद, गंगापूर, सिल्लोड, सोयगाव, कन्नड आणि पाचोड या ठिकाणी ही केंद्रे कार्यरत आहेत. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात फायदा होईल असे अपेक्षित आहे. या केंद्रांद्वारे शेतमालाची पतधारक खरेदी केली जाणार आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना बाजारभावापेक्षा चांगला दर मिळू शकेल.
जालना जिल्ह्यातील सात केंद्रांद्वारे शेतकरी समृद्धी
जालना जिल्ह्यात सात हमीभाव केंद्रे सुरू करण्यात आली आहेत, ज्यामुळे येथील शेतकऱ्यांनाही या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. जिल्हा पणन अधिकारी राजेश हेमके यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, मंठा, परतूर, वाटूर, अंबड, बदनापूर, राजुर आणि रामनगर या ठिकाणी ही केंद्रे स्थापन केली आहेत. या केंद्रांवर सुमारे दीड हजार शेतकऱ्यांनी आतापर्यंत नोंदणी केलेली आहे. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्याने जालना जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांमध्येही आनंदाचे वातावरण निर्माण झाले आहे. शेतमालाच्या योग्य किमतीमुळे शेतीक्षेत्रात नवीन आशेचा किरण निर्माण झाला आहे.
बीड जिल्ह्यातील २३ केंद्रांमुळे व्यापक समावेश
बीड जिल्ह्यात सर्वात जास्त म्हणजे २३ हमीभाव केंद्रे सुरू करण्यात आली आहेत, ज्यामुळे येथील मोठ्या संख्येने शेतकरी या योजनेचा फायदा घेऊ शकतील. कडा, शिराळ, पाटोदा, पारनेर, बीड, मांजरसुंबा, चौसाळा, पिंपळनेर, केज, नांदूर, चिंचोली माळी, अंबाजोगाई, बर्दापूर, शेलुआंबा, घाटनांदूर, परळी, आनंदवाडी, तळेगाव, गेवराई, शिरूर कासार, धारूर या ठिकाणी ही केंद्रे स्थापन केली आहेत. जिल्हा पणन अधिकारी श्री. भोसले यांच्या माहितीनुसार, आतापर्यंत सुमारे ३५०० सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांनी या केंद्रांवर नोंदणी केलेली आहे. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे बीड जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात आर्थिक स्थैर्य प्राप्त होईल.
शेतमालाच्या आधारभूत किमतीचे स्वरूप
येत्या १५ नोव्हेंबरपासून सर्व केंद्रांद्वारे मूग, उडीद आणि सोयाबीन या पिकांची खरेदी आधारभूत किमतीने सुरू होणार आहे. मुगाची ८,७६८ रुपये प्रति क्विंटल, उडदाची ७,८०० रुपये प्रति क्विंटल तर सोयाबीनची ५,३२८ रुपये प्रति क्विंटल अशा किमती ठरवण्यात आल्या आहेत. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे शेतकऱ्यांना या आधारभूत किमतीचा पुरेपूर लाभ मिळेल. नाफेडच्या यंत्रणेद्वारे ही खरेदी सुरू केल्याने शेतकऱ्यांना बिगरशेती उत्पन्नाचा एक स्थिर स्रोत निर्माण होणार आहे. शेतीमालाला योग्य भाव मिळाल्याने शेतकऱ्यांचे कर्जबाजारीपणाचे प्रमाण कमी होण्यास मदत होईल.
नोंदणी प्रक्रियेची सोपी पद्धत
शेतकऱ्यांनी नोंदणीसाठी नाफेडच्या खरेदी केंद्रावर जाऊन सातबारा उतारा, आधार कार्ड, बँक पासबुक यांच्या झेरॉक्स प्रती सादर कराव्यात. नोंदणी ऑनलाइन पद्धतीने पॉस मशिनद्वारे करण्यात येणार असल्याने प्रक्रिया सोपी आणि पारदर्शक झाली आहे. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे शेतकऱ्यांना नोंदणीसाठी दूरदूर जावे लागणार नाही. शेतकऱ्यांनी आधार कार्ड, बँक पासबुक, चालू वर्षाचा सातबारा उतारा इत्यादी कागदपत्रे घेऊन प्रत्यक्ष केंद्रावर उपस्थित राहिल्यास नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण होईल. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्याने नोंदणी प्रक्रियेसाठी शेतकऱ्यांना कोणत्याही प्रकारचे अडथळे येणार नाहीत.
कांदा खरेदी संस्थेवरील कारवाईस स्थगिती
अवसायनात गेलेल्या कांदा खरेदी करणाऱ्या संस्थेवरील कारवाईस स्थगिती देण्यात आली आहे. यामुळे कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांनाही काही प्रमाणात आर्थिक सुटकेची शक्यता निर्माण झाली आहे. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे इतर पिकांप्रमाणेच कांदा शेतकऱ्यांनाही या योजनेचा अप्रत्यक्ष लाभ मिळेल. नाफेडच्या या धोरणात्मक निर्णयामुळे शेतकऱ्यांच्या आर्थिक हिताचे रक्षण होणार आहे. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्याने शेतीक्षेत्रातील सर्व समस्यांवर एकाचवेळी तोडगा काढण्याचा प्रयत्न सरकारकडून केला जात आहे.
शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सबलतीकरणाचा मार्ग
मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतमालाच्या योग्य किमती मिळण्यास मदत होईल. यामुळे शेतीक्षेत्रातील उत्पन्नाची रास्त वाढ होऊन शेतकरी कुटुंबांचा जीवनस्तर सुधारेल. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्याने शेतकऱ्यांमध्ये नवीन आत्मविश्वास निर्माण झाला आहे. शेतीमालाच्या विपणनासाठी स्थिर आणि सुरक्षित व्यवस्था उपलब्ध झाल्याने शेतकरी अधिक उत्साहित आणि प्रेरित होतील. शासनाच्या या योजनेमुळे शेतीक्षेत्रात नवीन क्रांती घडून येण्याची शक्यता आहे.
निष्कर्ष
मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्याने शेतकऱ्यांना मिळणाऱ्या सोयी आणि सुविधांमध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे. छत्रपती संभाजीनगर, जालना आणि बीड जिल्ह्यात सुरू झालेल्या या केंद्रांद्वारे हजारो शेतकऱ्यांना फायदा होत आहे. मराठवाड्यातील ३९ हमीभाव केंद्रे सुरू झाल्यामुळे शेतीक्षेत्रात सकारात्मक बदल घडून येणार आहेत. शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवण्यासाठी ही योजना एक मीलाचा दगड ठरू शकते. शासनाच्या या प्रयत्नांमुळे शेतीक्षेत्राला चालना मिळून देशाच्या आर्थिक विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान देणार आहे.