नाशिक जिल्ह्यातील निफाड (Nifad in Nashik) तालुक्यात गेल्या काही महिन्यांपासून सुरू असलेल्या अतिवृष्टीमुळे शेतकऱ्यांची स्थिती बिकट झाली आहे. या संकटावर मात करण्यासाठी शासनाकडून सुरू करण्यात आलेल्या नुकसानभरपाई अभियानातून निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई वितरित करण्यात आली आहे. ही मदत शेतकऱ्यांसाठी वरदानस्वरूप ठरली असली तरी, अजूनही हजारो शेतकरी या योजनेच्या फायद्यापासून वंचित आहेत. सध्या चालू असलेल्या या प्रक्रियेने निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई मिळाल्याने किमान काही शेतकऱ्यांना तात्पुरता दिलासा मिळाला आहे.
नुकसानभरपाईची सद्यस्थिती
शेतकरी पोर्टलवर निफाड तालुक्यातील ५१,१७७ शेतकऱ्यांनी नुकसानभरपाईसाठी अर्ज केले आहेत. त्यापैकी प्रशासनाने ४४,२०७ शेतकऱ्यांच्या खात्यावर अनुदाने जमा केली आहेत. एकूण निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई झाल्याचे अधिकाऱ्यांनी नमूद केले आहे. मात्र, ५,२९८ शेतकरी अजूनही या मदतीच्या प्रतीक्षेत आहेत. ही निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई मिळाल्याने काही शेतकऱ्यांचे आर्थिक ओझे कमी झाले असले तरी, उर्वरित शेतकऱ्यांची समस्या अजूनही कायम आहे.
प्रलंबित नुकसानभरपाईमागील कारणे
उर्वरित ५,२९८ शेतकऱ्यांना नुकसानभरपाई प्रलंबित असल्यामागे अनेक प्रशासकीय अडचणी आहेत. एकत्रित क्षेत्र, ॲग्रीस्टॅक नसणे, जमीन नोंदणीतील विसंगती, बँक खात्याची अपूर्ण माहिती आणि आधार पडताळणीअभावी अडचणी निर्माण झाल्या आहेत. या सर्व अडचणी दूर करून निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई पूर्ण करण्यासाठी प्रशासन प्रयत्नशील आहे. महसूल विभागाकडून सदर प्रक्रिया गतीने पूर्ण करण्याचे आश्वासन दिले गेले आहे. निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई पूर्ण होईपर्यंत प्रशासनाकडे सतत दबाव आहे.
अतिवृष्टीचा शेतीवरील परिणाम
निफाड तालुक्यात झालेल्या अतिवृष्टीमुळे द्राक्ष, कांदा, मका, कापूस या मुख्य पिकांवर मोठा फटका बसला आहे. शेतजमिनींत पाणी साचल्यामुळे फळबागा कोसळल्या आहेत आणि अनेक ठिकाणी जमीन वाहून गेली आहे. या संकटाने रब्बी हंगाम धोक्यात आला असून, शेतकऱ्यांना कर्जफेडीचे मोठे ओझे वाहावे लागत आहे. अशा परिस्थितीत निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई मिळाल्याने काही प्रमाणात आर्थिक साहाय्य झाले आहे. तरीही, निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई ही दीर्घकालीन उपाययोजना नसून तात्पुरती मदतच आहे.
शेतकऱ्यांची नाराजी आणि अपेक्षा
नुकसानभरपाई प्रक्रियेतील विलंबामुळे शेतकऱ्यांमध्ये नाराजी वाढत आहे. अनेक शेतकऱ्यांनी अर्ज करून तीन महिने उलटून गेले तरीही त्यांना मदत मिळालेली नाही. द्राक्ष हंगाम सुरू झाल्यावर वस्तुनिष्ठ पंचनामा करून निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई न्याय्य पद्धतीने वाटप करण्याची मागणी शेतकरी संघटनाकडून केली जात आहे. शेतकरी म्हणतात, केवळ निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई मिळाल्याने समस्या संपणार नाहीत, तर दीर्घकालीन उपाययोजना हवी आहेत.
प्रशासनाचे आश्वासन आणि पुढील योजना
तहसीलदार विशाल नाईकवाडे यांनी सर्व पात्र शेतकऱ्यांना मदत मिळेल याची खात्री दिली आहे. काही अर्जांची पडताळणी प्रलंबित असल्याने अडचणी निर्माण झाल्या आहेत, परंतु प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर उर्वरित लाभार्थ्यांना मदत दिली जाईल. तालुका कृषी अधिकारी सुधाकर पवार यांनी सांगितले की, महसूल, कृषी आणि पंचायत समितीकडून एकत्रित प्रयत्न सुरू आहेत. निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटी रुपयांची नुकसानभरपाई पूर्ण करण्यासाठी विशेष पथके नियुक्त करण्यात आली आहेत. शेवटी, निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई ही एक पायरी आहे, परंतु शेतकऱ्यांसाठी स्थिर धोरणे आखणे गरजेचे आहे.
निष्कर्ष
अतिवृष्टीने बाधित झालेल्या निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांसाठी शासनाकडून सुरू करण्यात आलेली नुकसानभरपाई ही एक स्वागतार्ह पावल आहे. मात्र, अजूनही हजारो शेतकरी या योजनेच्या फायद्यापासून वंचित आहेत. प्रशासनाने या प्रक्रियेस गती देऊन सर्व शेतकऱ्यांना न्याय द्यावा आणि दीर्घकालीन शाश्वत योजना राबवून शेतीचे संरक्षण करावे. तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई मिळाल्याने काही शेतकऱ्यांचे प्रश्न सुटतील, परंतु शेक्षणिक आणि तांत्रिक मदतीद्वारेच शेतीचे भवितव्य उज्ज्वल करता येईल. शासनाने निफाड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना ३३ कोटींची नुकसानभरपाई पूर्ण करून शेतकऱ्यांना आत्मविश्वास द्यावा.