राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी शासनाने सुरू केलेली ई-पीक पाहणी (DCS – Digital Crop Survey) ही एक महत्त्वाची डिजिटल प्रणाली आहे. या प्रणालीच्या माध्यमातून शेतकरी स्वतःच्या शेतातील पिकांची माहिती मोबाईलद्वारे शासनाच्या नोंदीत नोंदवू शकतात. पूर्वी तलाठी किंवा कृषी कर्मचाऱ्यांमार्फत होणारी पीक पाहणी आता शेतकरी स्वतः मोबाईल अॅपद्वारे करू शकतो, त्यामुळे प्रक्रिया अधिक पारदर्शक, जलद आणि अचूक झाली आहे.
पीक दुरुस्तीची प्रक्रिया काय आहे?
शेतकऱ्यांनी ई-पीक पाहणी अॅपवर पीक माहिती अपलोड केल्यानंतर, ४८ तासांच्या आत काही चूक आढळल्यास किंवा पीक बदल, नुकसान, नोंद दुरुस्ती करायची असल्यास दुरुस्तीची सुविधा उपलब्ध आहे.
जर शेतकऱ्यांनी वेळेत दुरुस्ती केली नाही आणि चुकीची नोंद कायम राहिली, तर पुढे शासकीय योजनांचा लाभ मिळताना अडचणी येऊ शकतात.
हंगाम संपण्यापूर्वी जर पीक पाहणीत दुरुस्ती आवश्यक असेल, तर संबंधित मंडळ अधिकारी (Circle Officer) यांच्याकडे अर्ज करणे आवश्यक आहे. मंडळ अधिकारी प्रत्यक्ष शेतात जाऊन पाहणी करतात, पंचनामा करतात आणि त्यानंतर ई-पीक पाहणी DCS मोबाईल अॅपमध्ये आवश्यक दुरुस्ती नोंदवली जाते.
ई-पीक पाहणी DCS मोबाईल अॅपची माहिती
शेतकऱ्यांसाठी उपलब्ध असलेले ई-पीक पाहणी DCS मोबाईल अॅप गुगल प्ले स्टोअरवर मोफत उपलब्ध आहे. फोटोमध्ये दिलेल्या QR कोडला स्कॅन करूनही हे अॅप सहज डाउनलोड करता येते.
या अॅपच्या मदतीने शेतकरी खालील गोष्टी करू शकतो:
शेतातील पिकांची नोंद
पीक क्षेत्रफळ नोंदणी
पीक फोटो अपलोड
पीक दुरुस्तीची माहिती तपासणे
नोंदीची स्थिती (Status) पाहणे
पीक पाहणी करताना आवश्यक बाबी
पीक पाहणी करताना काही महत्त्वाच्या सूचनांचे पालन करणे बंधनकारक आहे. या सूचनांचे पालन न केल्यास पीक पाहणी अवैध ठरू शकते.
पीक पाहणी निर्धारित कालावधीत करणे बंधनकारक आहे
प्रत्येक पिकाचे किमान दोन फोटो काढणे आवश्यक आहे
नोंदणी करताना फक्त इंटरनेटची गरज असते
शेतात नेटवर्क नसले तरी नंतर नेटवर्क मिळाल्यावर पीक पाहणी अपलोड करता येते
पीक पाहणी अपलोड केल्यानंतर ७/१२ उताऱ्यावर प्रतिबिंबित झालेली माहिती योग्य आहे का याची खात्री करणे आवश्यक आहे
जर पीक पाहणीत दुरुस्ती करायची असेल, तर ती त्याच हंगामात करणे आवश्यक असते.
ई-पीक पाहणीचे फायदे
ई-पीक पाहणी प्रणालीमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे मिळतात:
पीक नोंदीत पारदर्शकता
नुकसान भरपाई, विमा, अनुदान योजनांचा लाभ सोपा
शासकीय योजनांसाठी अचूक माहिती उपलब्ध
वेळ आणि खर्चाची बचत
शेतकऱ्यांचा थेट सहभाग
निष्कर्ष
ई-पीक पाहणी DCS ही प्रणाली शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत उपयुक्त असून, आधुनिक शेतीकडे वाटचाल करण्यासाठी महत्त्वाचे पाऊल आहे. योग्य वेळी पीक पाहणी करणे, अचूक माहिती नोंदवणे आणि आवश्यक असल्यास वेळेत दुरुस्ती करणे हे प्रत्येक शेतकऱ्याने लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे. यामुळे शासकीय योजनांचा लाभ सहज मिळू शकतो आणि भविष्यातील अडचणी टाळता येतात.