भारताच्या हृदयस्थानी रुजलेल्या शेतीच्या संकटांना सामोरे जाण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांच्या भवितव्यात खऱ्या अर्थाने बदल घडवून आणण्यासाठी, २००७ मध्ये एका विलक्षण उपक्रमाचा पाया राहिला. केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांच्या हाती या उपक्रमाला सुरुवात झाली आणि तो आज एका सामाजिक चळवळीचे स्वरूप धारण करून उभा आहे. हा उपक्रम म्हणजे अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ या वर्षी साजरा होणारा हा कार्यक्रम केवळ एक प्रदर्शन न राहता, शेतकरी समुदायाच्या मानसिकतेत आमूलाग्र बदल घडविणारी एक शक्तिशाली चळवळ बनली आहे. शेती हा केवळ जगण्याचा उपाय नसून समृद्धीचा मार्ग आहे, हे शिकवण्याचे काम अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ ने अत्यंत समर्पितपणे केले आहे.
शेतकरी कल्याणाचे व्रत
विदर्भासारख्या दुष्काळग्रस्त भागातील शेतकऱ्यांना सतत चेहरा दाखवणाऱ्या आर्थिक संकटांमुळे निर्माण झालेल्या नैराश्यातून बाहेर काढणे हे एक कठीण आव्हान होते. या पार्श्वभूमीवर, शेतकऱ्यांना केवळ तांत्रिक ज्ञान देण्यापुरते मर्यादित न राहता, त्यांना व्यवसायी आणि उद्योजक बनवण्याच्या महत्वाकांक्षेने अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ ची संकल्पना राबवली जाते. या प्रदर्शनाचे मूळ उद्दिष्ट शेतकरी समुदायाला सक्षम करून, त्यांचे उत्पन्न दुप्पट करणे, आधुनिक कृषी पद्धतींशी त्यांचा परिचय करून देणे आणि ग्रामीण भागात उद्योजकतेला चालना देणे हे आहे. म्हणूनच, अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ हा केवळ वार्षिक जमावळीचा कार्यक्रम नसून, शेतकरी कल्याणाचे एक सातत्य चालणारे व्रत आहे.
बारामती कृषी प्रदर्शन २०२५ बाबत रोचक माहिती जाणून घ्या
ज्ञानआधारित शेतीचे तीन स्तंभ
अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ची यश हे त्याच्या सुबक आणि सर्वंकष रचनेवर अवलंबून आहे. या कार्यक्रमाची रचना मुख्यत्वे तीन स्तंभांवर केलेली असून त्यात कार्यशाळा, राष्ट्रीय स्तरावरील प्रदर्शन आणि विचारमंथन परिषदा यांचा समावेश होतो. सर्वप्रथम, कार्यशाळा या अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ च्या आत्म्यासमान आहेत. मृदा आरोग्यापासून ते पशुपालनापर्यंत, सरकारी योजनांपासून ते डिजिटल शेतीपर्यंत, तज्ज्ञांद्वारे घेतल्या जाणाऱ्या या ३० हून अधिक कार्यशाळा शेतकऱ्यांना व्यावहारिक आणि लागू करण्याजोगे ज्ञान पुरवतात. दुसरे म्हणजे प्रदर्शन, जे मध्य भारतातील सर्वात मोठे कृषी प्रदर्शन म्हणून ओळखले जाते. ४०० पेक्षा अधिक स्टॉल्सद्वारे शेतकरी आधुनिक यंत्रसामग्री, ड्रोन तंत्रज्ञान, उच्च दर्जाचे बियाणे आणि इतर नवकल्पनांशी थेट संपर्कात येतात. तिसरे स्तंभ म्हणजे परिषदा, ज्यामध्ये कृषी उद्योजकता, बांबू शेती, मत्स्यपालन यांसारख्या विषयांवर होणारे विचारमंथन शेतकऱ्यांना नवे व्यवसाय क्षितिज उलगडतात.
२०२५ चे प्रदर्शन: तंत्रज्ञान आणि वैविध्याचा संगम
यावर्षी होणारे अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ हे त्याच्या सोळाव्या वर्षात पाऊल ठेवत आहे आणि आयोजन २१ ते २४ नोव्हेंबर दरम्यान नागपूर येथील विद्यापीठ मैदानावर होणार आहे. या वर्षच्या आवृत्तीत शेतीचे भविष्य दर्शविणाऱ्या अनेक आधुनिक तंत्रज्ञानांवर भर देण्यात आला आहे. इथेनॉल-चालित यंत्रे, ड्रोन्सद्वारे पिक संरक्षण, सेन्सर-आधारित सिंचन प्रणाली आणि हायड्रोपोनिक्स सारखी सोय या प्रदर्शनाचे आकर्षण ठरणार आहेत. शिवाय, अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ मध्ये कार्बन क्रेडिट्ससारख्या जागतिक संकल्पनांवर चर्चा होईल, ज्यामुळे शेतकऱ्यांसाठी उत्पन्नाचा नवा मार्ग खुलेल. ई-मार्केटिंग आणि एफपीओ (फार्मर प्रोड्यूसर ऑर्गनायझेशन) यांसारख्या विषयांवर मार्गदर्शन शेतकऱ्यांना बाजारपेठेशी थेट जोडण्यास मदत करेल.
पूरक उद्योगांद्वारे आर्थिक स्थैर्य
शेतीवरील अवलंबित्व कमी करून आर्थिक स्थैर्य निर्माण करणे हे अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ चे एक प्रमुख ध्येय आहे. यासाठी यावर्षी पूरक व्यवसायांवर विशेष लक्ष केंद्रित करण्यात आले आहे. मधमाशीपालन, रेशीम उत्पादन, मशरूम शेती, फुलशेती, कुक्कुटपालन आणि बकरीपालन यांसारख्या उद्योगांवर तज्ज्ञ मार्गदर्शन करतील. हैदराबाद येथील एनआय-एमएसएमई संस्थेकडून मधमाशीपालनावरील विशेष सत्र आयोजित केले जाणार आहे. त्याचबरोबर, दुग्धव्यवसायावरील एक मेगा सेमिनारमध्ये पशुसंवर्धन, चारा व्यवस्थापन आणि लम्पी सारख्या रोगांवर नियंत्रण यावर माहिती दिली जाईल. बांबू शेती या शाश्वत पिकाच्या महत्त्वावर देखील एक वेगळी कार्यशाळा ठेवण्यात आली आहे.
शाश्वत परिवर्तनाचा प्रवास
गेल्या पंधरा वर्षांत, अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ सारख्या सातत्यपूर्ण प्रयत्नांमुळे विदर्भातील शेतीचे चित्र बदलताना दिसत आहे. शेतकऱ्यांच्या मानसिकतेत झालेला हा बदल हे या चळवळीचे सर्वात मोठे यश आहे. आता अनेक शेतकरी पारंपरिक पिकांपासून दूर जाऊन फळबागा, भाजीपाला, मत्स्यपालन आणि दुग्धव्यवसायाकडे वळले आहेत. संत्र्यांसारख्या निर्यातीच्या पिकांच्या लागवडीत झालेली वाढ हा या बदलाचा एक ठळक पुरावा आहे. शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी थेट बाजारपेठ मिळवून देणे, त्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाशी जोडणे आणि त्यांच्या आत्मविश्वासात भर घालणे यामध्ये अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ चा मोलाचा वाटा आहे.
वर्षभर चालणारे मार्गदर्शन: अ‍ॅग्रोव्हिजन फाऊंडेशन
फक्त वार्षिक कार्यक्रमापुरतेमर्यादित न राहता, शेतकऱ्यांना वर्षभर मार्गदर्शन मिळावे यासाठी अ‍ॅग्रोव्हिजन फाऊंडेशनची स्थापना करण्यात आली आहे. ही अशासकीय संस्था वर्षभर विदर्भातील विविध जिल्ह्यांमध्ये प्रशिक्षण, कार्यशाळा आणि प्रात्यक्षिक कार्यक्रम आयोजित करते. सघन लागवड प्रणाली, समन्वित पोषणतंत्र, यंत्रयुक्त कापणी आणि कीड नियंत्रणासाठीची आधुनिक पद्धती यांसारखे प्रयोग शेतकऱ्यांसमोर थेट त्यांच्या शेतात राबवून दाखवले जातात. या सातत्यपूर्ण प्रयत्नांमुळे अ‍ॅग्रोव्हिजन फाऊंडेशन ही आता विदर्भातील शेती क्षेत्रातील परिवर्तनाची एक विश्वसनीय संस्था बनली आहे.
निष्कर्ष: आशेचा अमृतधारा
एकूणच,अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ हे केवळ एक प्रदर्शन न राहता, भारतीय शेतकऱ्यांसाठी आशेचा अमृतधारा बनले आहे. ज्ञान, तंत्रज्ञान आणि संधी यांच्या अभिनव संगमामुळे हा कार्यक्रम शेतकरी समुदायाला आत्मनिर्भर आणि समृद्ध बनविण्याचे काम करीत आहे. विदर्भासह संपूर्ण देशातील पावसावर अवलंबून असलेल्या शेतीला अधिक शाश्वत आणि फायदेशीर बनवण्यासाठी अ‍ॅग्रोव्हिजन कृषि प्रदर्शन २०२५ एक मार्गदर्शक तारा ठरत आहे. ही चळवळ भारतीय शेतीचे भविष्य उज्ज्वल, शाश्वत आणि समृद्ध करण्याच्या मोठ्या ध्येयाकडे चाललेली आहे.