राज्यातील गरीब आणि गरजू नागरिकांच्या चेहऱ्यावर
खुशीचा वर्षाव करण्याच्या हेतूने सुरू झालेली ही आनंदाचा शिधा योजना आज बंद होताना दिसते. अन्न व नागरी पुरवठा विभागाकडून चालवल्या जाणाऱ्या या उपक्रमाने भूतकाळात लाखो कुटुंबांना सणाचा आनंद घरोघरी पोहोचवला होता. परंतु, यंदा गणपती उत्सवापासूनच लाभार्थ्यांना हा आनंदाचा शिधा मिळाला नाही, ज्यामुळे एक प्रकारची निराशा पसरली आहे. दिवाळीच्या सुमारास हा आनंदाचा शिधा मिळेल अशी लाभार्थ्यांनी धरलेली आशा हळूहळू मावळत चालली आहे.
सरकारी निष्क्रियता आणि अनिश्चिततेचे ढग
या वर्षी आनंदाचा शिधा वाटपाबाबत सरकारी पातळीवर कोणतीही हालचाल दिसत नसल्याने प्रश्न निर्माण झाले आहेत. अलीकडेच ‘लाडकी बहीण’ योजनेसारख्या काही प्रकल्पांवर भर दिल्यामुळे इतर योजनांवर ताण पडल्याचे निरीक्षण आहे. असे का होते याचे स्पष्टीकरण न मिळाल्याने, अनेक जण विचार करू लागले आहेत की सरकार इतर महत्त्वपूर्ण उपक्रमांकडे दुर्लक्ष करत आहे का? या संदर्भात, गेल्या काही आठवड्यांपासून आनंदाचा शिधा योजनेच्या भवितव्याबद्दल चर्चा सुरू आहे, पण ठोस पावले उचलली जात नाहीत.
एकनाथ शिंदेंची स्वप्ने आणि वर्तमानाचे कठोर वास्तव
मागील तीन वर्षांपासून, माजी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी सुरू केलेली ही योजना राज्यातील गोरगरिबांसाठी आधारस्तंभ ठरली होती. सणासुदीत गरजूंच्या घरात आनंदाचा शिधा पोहोचवणे हे या उपक्रमाचे मुख्य उद्दिष्ट होते. अंदाजे 1.6 कोटी लाभार्थी आणि 500 कोटी रुपयांच्या बजेटसह, ही योजना मोठ्या प्रमाणावर परिणामकारक ठरत होती. तथापि, यंदाच्या दिवाळीत हा प्रकल्प ‘फुसकाबार’ ठरू शकतो, अशी चिन्हे दिसत आहेत. अशाप्रकारे, एकदा का उजेड आणि उत्साह आणणारा हा आनंदाचा शिधा योजनेचा भविष्यवेध अधिकारी व्यक्तींकडून स्पष्ट करण्याची वेळ आली आहे.
पूरग्रस्तांना 21 किराणा वस्तूंची किट मिळणार; किटची किंमत 2100 रुपये
राजकीय आश्वासने आणि जनतेच्या प्रश्नांवर मुग्धता
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आणि उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी कोणत्याही योजना बंद होणार नाहीत असे वारंवार जाहीर केले आहे. तरीही, आनंदाचा शिधा योजनेबाबत सध्या अनिश्चितता राहिल्याने लाभार्थी आणि सामान्य नागरिक चिंतित आहेत. विरोधकांनी शिवभोजन थाळी आणि इतर योजनांसह हा दिवाळीचा शिधा संच बंद होण्याचा आरोप केला होता. सध्याच्या परिस्थितीत, हा आरोप खरा ठरतो का हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. सरकारच्या कृती (किंवा निष्क्रियता) मुळे जनतेच्या मनात शंका निर्माण झाल्या आहेत.
अर्थसंकल्पीय अडचणी आणि योजनांवरील परिणाम
सरकारने लाडकी बहीण योजना आणि शेतकऱ्यांना मोफत वीज यांसारख्या काही मोजक्या उपक्रमांवर लक्ष केंद्रित केले आहे. त्यामुळे इतर अनेक योजनांसाठी निधीची तूट निर्माण झाली आहे. शिवभोजन थाळी योजना बंद झाल्यानंतर, आता आनंदाचा शिधा हा केवळ कागदोपत्री उरल्यासारखे वाटते. राज्याच्या तिजोरीवर एक लाख कोटी रुपयांपेक्षा जास्तचा ओझे असल्याचे मानले जात आहे. अर्थमंत्री अजित पवार यांनी आगामी अर्थसंकल्पात कठोर निर्णय घेण्याचे सूचित केले होते, आणि त्या संदर्भात हे पावले उचलली जात असावीत.
तिजोरीची अडचण आणि सामान्य माणसावर होणारा परिणाम
सरकारकडे तिजोरी खळखळाट असल्याचे नमूद करण्यात आले आहे, ज्यामुळे अनेक योजनांना कात्री लावण्यास सुरुवात झाली आहे. या पार्श्वभूमीवर, यंदा दिवाळीत सर्वसामान्यांना मिळणारा आनंदाचा शिधा मिळणार नसल्याचे चित्र दिसते. अर्थसंकल्पीय मर्यादांमुळे हा निर्णय घेतला जात असला, तरी त्यामुळे गरिबांना सणाचा आनंद अनुभवण्यापासून वंचित राहावे लागणार आहे. अशाप्रकारे, शिधा संच मिळाल्याशिवाय दिवाळी साजरी करणे गरजू कुटुंबांसाठी एक आव्हानात्मक प्रसंग ठरेल.
आनंदाचा शिधा योजनेचा ऐतिहासिक मागोवा
आनंदाचा शिधा योजनेची सुरुवात 2022 मध्ये दिवाळीच्या तोंडावर करण्यात आली होती. केशरी रेशन कार्ड धारक कुटुंबांना 100 रुपये सवलतीच्या दरात चार पदार्थ देण्यात आले होते. किटमध्ये प्रत्येकी एक किलो रवा, चणाडाळ, साखर, तसेच एक लिटर सोयाबीन तेल समाविष्ट होते. 2023 मध्ये गुढी पाडवा, आंबेडकर जयंती, गणेशोत्सव आणि दिवाळी या सणांसाठी अशाच प्रकारचे किट वाटण्यात आले होते. 2024 मध्ये अयोध्येतील श्री राम मंदिर उद्घाटन आणि गणेशोत्सवादरम्यान देखील हा आनंदाचा शिधा लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचवला गेला होता. परंतु, सध्याच्या वर्षातील परिस्थिती लक्षात घेता, या योजनेचे भवितव्य अनिश्चितच दिसते.
निष्कर्ष: आशेचा कंठ मुरला तर…
शेवटी, आनंदाचा हा शिधा केवळ एक योजना नसून, ती गरिबांसाठी आशेचा ओघ आणि सणाच्या आनंदाचे प्रतीक होती. सरकारच्या अर्थसंकल्पीय अडचणी आणि निर्णयांच्या पार्श्वभूमीवर, या वर्षी दिवाळीत हा आनंदाचा शिधा मिळणार नसल्याने गरजूंच्या मनातील आशा मुरू पाहत आहेत. सरकारने या योजनेचे भवितव्य लवकरात लवकर स्पष्ट केले पाहिजे, जेणेकरून लाभार्थ्यांना योग्य ती मानसिक तयारी करता येईल. जोपर्यंत हा आनंदाचा शिधा पुन्हा सुरू होणार आहे की काय हे स्पष्ट होत नाही, तोपर्यंत गरीब कुटुंबांसाठी सणांचा आनंद अपूर्णच राहणार आहे.