कर्जमाफीसाठी विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण करणारा शेतकरी

सध्या मार्च 2025 मध्ये महाराष्ट्रातील जालना जिल्ह्यातील बदनापूर तालुक्यातील अकोला गावात एक अनोखे आंदोलन सुरू आहे. या आंदोलनाचे नेतृत्व एक शेतकरी, **कारभारी मसलेकर**, करत आहेत. **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** या नावाने ओळखले जाणारे हे आंदोलन शेतकऱ्यांच्या कर्जमाफीच्या मागणीसाठी सुरू आहे. कारभारी मसलेकर यांनी आपल्या या आंदोलनातून शेतकऱ्यांच्या समस्यांना वाचा फोडण्याचा प्रयत्न केला आहे.

आंदोलनाची पार्श्वभूमी

महाराष्ट्रातील शेतकरी अनेक वर्षांपासून कर्जबाजारीपण, अपुरा भाव आणि नैसर्गिक संकटांमुळे त्रस्त आहेत. विशेषतः मराठवाड्यासारख्या भागात शेतकऱ्यांच्या आत्महत्यांचे प्रमाण वाढत आहे. या पार्श्वभूमीवर, कारभारी मसलेकर यांनी **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** सुरू केले. त्यांची मुख्य मागणी आहे की, शेतकऱ्यांना सरसकट कर्जमाफी मिळावी आणि सरकारने निवडणुकीपूर्वी दिलेली आश्वासने पूर्ण करावीत.

आंदोलनाचे कारण

कारभारी मसलेकर यांनी **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** का सुरू केले? त्यांच्यावर बँकेचे सुमारे दोन लाख रुपये आणि खासगी सावकारांचे एक लाख रुपये कर्ज आहे. पिकाला योग्य भाव मिळत नसल्याने आणि कर्जाची परतफेड करणे अशक्य झाल्याने त्यांनी हे पाऊल उचलले आहे. ते म्हणतात, “सरकारने शेतकऱ्यांना कर्जमाफीचे आश्वासन दिले होते, पण ते पूर्ण झाले नाही. आता आमच्याकडे उपोषणाशिवाय पर्याय नाही.”

आंदोलनाची पद्धत

मार्च 2025 मध्ये कारभारी मसलेकर यांनी हे आंदोलन सुरू केले. ते गावातील एका कोरड्या विहिरीत खाट टाकून बसले आहेत आणि अन्न-पाण्याचा पूर्णपणे त्याग केला आहे. **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** हे त्यांच्या असहाय्यतेचे आणि मागणीच्या गांभीर्याचे प्रतीक आहे. विहीर शेतकऱ्यांच्या जीवनाशी निगडित आहे, आणि तिथे खाट टाकून उपोषण करणे हा त्यांचा सरकारविरुद्धचा मूक आक्रोश आहे.

कारभारी मसलेकर यांचे वैयक्तिक जीवन

कारभारी मसलेकर हे एक सामान्य शेतकरी आहेत. त्यांचे वय ४० च्या आसपास आहे आणि त्यांच्याकडे चार एकर कोरडवाहू शेती आहे. पावसावर अवलंबून असलेल्या या शेतीतून पुरेसे उत्पन्न मिळत नाही. त्यांच्या कुटुंबात पत्नी आणि दोन लहान मुले आहेत. मुलांचे शिक्षण आणि घरखर्च भागवण्यासाठी त्यांना कर्ज काढावे लागले. आता कर्जाचे व्याज आणि परतफेडीचा ताण त्यांच्यासाठी असह्य झाला आहे.

आंदोलनाची सध्याची स्थिती

सध्या कारभारी मसलेकर यांचे **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** सातव्या दिवसात आहे (27 मार्च 2025 पर्यंत). त्यांची प्रकृती खालावत चालली आहे, तरीही ते आपल्या मागणीवर ठाम आहेत. स्थानिक प्रशासनाने त्यांच्याशी चर्चा करण्याचा प्रयत्न केला, पण ठोस आश्वासन न मिळाल्याने ते मागे हटले नाहीत. गावकरी त्यांना पाठिंबा देत आहेत आणि काही जण विहिरीजवळ जमून त्यांचे मनोधैर्य वाढवत आहेत.

समाज आणि सरकारची प्रतिक्रिया

**विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** या आंदोलनाने परिसरात चर्चा सुरू केली आहे. गावकऱ्यांनी कारभारी मसलेकर यांच्या धैर्याचे कौतुक केले आहे, तर काहींना त्यांच्या प्रकृतीची चिंता आहे. स्थानिक नेत्यांनी भेटीचे आश्वासन दिले आहे, पण प्रत्यक्ष कृती झालेली नाही. सोशल मीडियावरही हे आंदोलन चर्चेत आहे.

कारभारी मसलेकर यांचा संदेश

कारभारी मसलेकर म्हणतात, “शेतकऱ्यांना कर्जमाफी मिळालीच पाहिजे. आम्ही देशाला अन्न देतो, पण आम्हाला उपाशी मरायची वेळ आली आहे.” **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** हे त्यांचे एकट्याचे आंदोलन असले तरी त्यातून सर्व शेतकऱ्यांचा आवाज व्यक्त होत आहे.

कर्जमाफीची ऐतिहासिक गरज

भारतात शेतकऱ्यांसाठी कर्जमाफी हा विषय नवीन नाही. स्वातंत्र्यानंतरच्या काळात शेतीवर अवलंबून असलेल्या अर्थव्यवस्थेत कर्जबाजारीपण ही मोठी समस्या राहिली आहे. 2008 मध्ये केंद्र सरकारने लागू केलेली 70,000 कोटी रुपयांची कर्जमाफी योजना हा एक महत्त्वाचा टप्पा होता. या योजनेने अनेक शेतकऱ्यांना कर्जाच्या ओझ्यातून मुक्त केले, परंतु त्यानंतरही शेतकऱ्यांच्या आत्महत्यांचे प्रमाण कमी झाले नाही. यावरून हे स्पष्ट होते की, कर्जमाफी ही तात्पुरती मलमपट्टी आहे आणि शेतकऱ्यांच्या समस्यांचे खरे मूळ शोधून त्यावर कायमस्वरूपी उपाय करणे गरजेचे आहे.

कर्जमाफीचे आर्थिक परिणाम

कर्जमाफीचा शेतकऱ्यांना तात्कालिक लाभ होतो, परंतु त्याचे व्यापक आर्थिक परिणामही लक्षात घ्यावे लागतात. सरकारला ही योजना राबवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात निधी उभारावा लागतो, ज्यामुळे बँकांवर ताण येतो आणि करदात्यांवर अतिरिक्त भार पडतो. तसेच, नियमित कर्ज फेडणाऱ्या शेतकऱ्यांमध्ये असंतोष निर्माण होण्याची शक्यता असते. म्हणूनच, कर्जमाफीबरोबरच शेतकऱ्यांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी पिक विमा, हमीभाव आणि बाजार सुधारणा यांसारख्या योजना अधिक प्रभावी ठरू शकतात. कर्जमाफी हा एकमेव उपाय मानणे चुकीचे ठरेल.

कर्जमाफी आणि भविष्यातील दिशा

कर्जमाफी ही शेतकऱ्यांसाठी जीवनदायी ठरू शकते, परंतु ती एका मोठ्या सुधारणेचा भाग असावी. शेतकऱ्यांना कर्जाच्या चक्रातून बाहेर काढण्यासाठी सरकारने शेतीतील जोखीम कमी करण्यावर भर द्यावा. उदाहरणार्थ, पाणीपुरवठा सुधारणे, तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे आणि शेतमालाला योग्य बाजार उपलब्ध करून देणे यासारखे उपाय दीर्घकालीन फायदा देऊ शकतात. कारभारी मसलेकर यांच्यासारख्या शेतकऱ्यांचा लढा हा केवळ कर्जमाफीपुरता मर्यादित नसून, शेतकऱ्यांच्या सन्मानजनक जीवनासाठीचा आहे. त्यामुळे सरकारने या संधीचा उपयोग शेतकऱ्यांच्या भविष्यासाठी ठोस पावले उचलण्यासाठी करावा.

निष्कर्ष

कारभारी मसलेकर यांचे **विहिरीत खाट टाकून आमरण उपोषण** हे शेतकऱ्यांच्या संघर्षाचे प्रतीक बनले आहे. हे आंदोलन यशस्वी होईल की नाही, हे सरकारच्या पुढील निर्णयावर अवलंबून आहे. शेतकऱ्यांच्या समस्यांवर ठोस उपाययोजना करणे आणि त्यांना न्याय मिळवून देणे ही काळाची गरज आहे.