उन्हाळी गवार लागवड करून मिळेल बक्कळ उत्पादन

शेतकरी बांधवांनो आजच्या लेखातून आपण उन्हाळी गवार लागवड कशी केल्या जाते याबद्दल संपुर्ण माहिती जाणून घेणार आहोत.
गवार हे एक बहुपयोगी शेंगवर्गीय पीक असून, उन्हाळी गवार लागवड ही शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरू शकते. उन्हाळ्यातील तापमान आणि जमिनीची सुपीकता योग्य असल्यास, या पिकातून उत्तम उत्पादन मिळवता येते. या लेखात उन्हाळी गवार लागवडीची संपूर्ण प्रक्रिया सविस्तरपणे सांगितली आहे.

<2> १. ** गवार लागवडीसाठी योग्य हवामान आणि जमीन**

– **हवामान**: उन्हाळी गवार लागवडीसाठी १८ ते ३०°C तापमान आदर्श असते. हिवाळ्यात या पिकाची वाढ मंद होते, म्हणून जानेवारी-फेब्रुवारी हा उन्हाळी हंगाम योग्य आहे .
– **जमीन**: मध्यम ते भारी काळ्या जमिनीत उन्हाळी गवार लागवड चांगली येते. जमिनीचा pH ७.५ ते ८ असावा. पाण्याचा निचरा चांगला असलेली जमीन उत्तम .
– **जमिनीची तयारी**: लागवडीपूर्वी जमीन २-३ वेळा नांगरून भुसभुशीत करावी. प्रति एकर ८-१० टन शेणखत आणि १० किलो नत्र, २० किलो स्फुरद, २० किलो पालाश खत द्यावे.

२. **बियाणे निवड आणि प्रक्रिया**

– **जाती**: पुसा सदाबहार, पुसा मोसमी, शरद बहार, फुले गवार या जाती गवार लागवडीसाठी शिफारस केल्या जातात. या जातींच्या शेंगा हिरव्या, कोवळ्या आणि चवदार असतात .
– **बियाणे प्रमाण**: एकरी ८-१५ किलो बियाणे पुरेसे. ठोकून लागवड केल्यास १२-१५ किलो बियाणे लागते.
– **बियाण प्रक्रिया**: पेरणीपूर्वी बियाणे २ तास पाण्यात भिजवून, सावलीत वाळवावे. प्रति १० किलो बियाण्यास २५० ग्रॅम रायझोबियम कल्चर लावावे. यामुळे मुळांवरील नत्र ग्रंथी वाढतात.

३. ** गवार लागवडीची पद्धत**

– **वेळ आणि पद्धत**: उन्हाळी गवार लागवड १५ जानेवारी ते १५ फेब्रुवारी दरम्यान करावी. ओळीत लागवड करताना ४५-६० सेमी ओळीचे अंतर आणि २०-३० सेमी झाडांमधील अंतर ठेवावे.
– **पाणी व्यवस्थापन**: पेरणीनंतर हलके पाणी द्यावे. फुलांच्या वेळी आणि शेंगा येण्यापर्यंत नियमित पाणी देत राहावे. पाण्याचा साठा नको, पण ओलावा टिकवा.

४. **आंतरमशागत आणि खत व्यवस्थापन**

– **तण नियंत्रण**: पेरणीनंतर १०-२० दिवसांनी रोपांची विरळणी करून तण काढावे. ३ आठवड्यांनी खुरपणी करून माती मऊ ठेवावी.
– **खत पुनरावृत्ती**: लागवडीच्या ३ आठवड्यांनंतर नत्राचा उरलेला हप्ता (५ किलो/एकर) द्यावा.

५. **कीड व रोग नियंत्रण**

– **प्रमुख कीड**: मावा (एफिड्स) आणि तुडतुडे यांवर नियंत्रणासाठी डायमेथोएट ३० ईसी (१.५ मिली/लीटर) किंवा मोनोक्रोटोफाँस ३६ डब्लूएसी (२ मिली/लीटर) फवारावे.
– **रोग**: भुरी (पावडर मिल्ड्यू) साठी कॉपर ऑक्सिक्लोराईड (२५ ग्रॅम/१० लिटर) फवारणी करावी. मर रोग टाळण्यासाठी बियाणे थायरमने उपचारित करावे.

६. **काढणी आणि उत्पादन**

– **तोडणीची वेळ**: पेरणीनंतर ४५-५५ दिवसांनी हिरव्या कोवळ्या शेंगांची तोडणी सुरू करावी. शेंगा निबर होऊ देऊ नयेत .
– **उत्पादन**: उन्हाळी गवार लागवडीतून एकरी ४०-५० क्विंटल उत्पादन मिळते. शेंगा ३-४ दिवसांनी नियमित तोडल्यास गुणवत्ता टिकते.

उन्हाळी गवार लागवड: शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर पर्याय

गवार ही एक बहुपयोगी व तंतुमय पिकांपैकी एक असून, ती प्रामुख्याने कडधान्य, चारा व औद्योगिक घटक म्हणून वापरली जाते. उन्हाळी हंगामात गवार लागवड शेतकऱ्यांसाठी अनेक दृष्टिकोनातून फायदेशीर ठरू शकते.

गवार लागवडीचे फायदे:

1. अल्प खर्चात जास्त उत्पादन

गवार पीक तुलनेने कमी खर्चिक असून, ते कोरडवाहू व कमी पाण्यातही चांगले उत्पादन देते. यामुळे अल्प भांडवल असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी ही उत्तम निवड आहे.

2. कोरडवाहू व प्रतिकूल हवामान सहनशीलता

गवार हे उष्ण हवामानातील पीक असून, ते उच्च तापमानातही तग धरू शकते. उन्हाळ्यात जेव्हा इतर पिके पाण्याच्या अभावामुळे टिकत नाहीत, तेव्हा गवार सहज उगवते व जोमाने वाढते.

3. जमिनीच्या सुपीकतेत वाढ

गवार हे डाळीच्या पिकांमध्ये मोडणारे पीक आहे. त्यामुळे ते जमिनीत नायट्रोजन स्थिरीकरण करते, ज्यामुळे पुढील हंगामासाठी जमिनीची सुपीकता वाढते. परिणामी, याच शेतात पुढील पिकांचे उत्पादन चांगले मिळते.

4. जलसंवर्धन आणि कमी पाण्यात उत्पादन

गवारसाठी जास्त सिंचनाची गरज नसते. ठिबक सिंचन किंवा कमी पाण्याच्या उपलब्धतेतही त्याचे चांगले उत्पादन मिळते. दुष्काळी व पावसावर अवलंबून असलेल्या भागांसाठी हे फायदेशीर पीक आहे.

5. उत्पन्नाचे विविध स्रोत

गवारच्या शेंगा भाजीसाठी वापरल्या जातात, बिया चारा व औद्योगिक उत्पादनांसाठी महत्त्वाच्या असतात, तर त्यापासून मिळणारा गोंद (ग्वारगम) फार्मास्युटिकल्स व अन्नप्रक्रिया उद्योगांसाठी उपयोगी पडतो. त्यामुळे शेतकऱ्यांना वेगवेगळ्या बाजारपेठांमध्ये त्याचा लाभ घेता येतो.

6. बाजारपेठेत वाढती मागणी

गवारगमला देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत मोठी मागणी आहे. अन्नप्रक्रिया, पेट्रोकेमिकल, औषधनिर्मिती आणि कागद उद्योगांमध्ये गवारगमचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होतो. त्यामुळे शेतकऱ्यांना चांगले बाजार मूल्य मिळण्याची संधी असते.

7. जैविक शेतीसाठी उपयुक्त

गवारच्या पानांचा आणि टरफलांचा सेंद्रिय खत म्हणून उपयोग करता येतो, त्यामुळे जैविक शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी हे एक उत्तम पूरक पीक ठरते.

गवार लागवडीसाठी आवश्यक गोष्टी:

हलकी, वालुकामय आणि निचऱ्याची माती अधिक चांगली.

उन्हाळ्यात मार्च-एप्रिलमध्ये लागवड केल्यास चांगले उत्पादन मिळते.

टप्प्याटप्प्याने शेंगा तोडणी केल्यास जास्त फायदा मिळतो.

बाजारपेठेचा अभ्यास करून गवारगम उत्पादनासाठी योग्य जात निवडावी.

उन्हाळ्यात गवारची उन्हाळी लागवड करणे शेतकऱ्यांसाठी नक्कीच फायदेशीर ठरू शकते. हे कमी खर्चिक, जास्त उत्पादन देणारे, जमिनीची सुपीकता वाढवणारे आणि बाजारपेठेत चांगल्या किमतीला विक्रीयोग्य असे पीक आहे. त्यामुळे कोरडवाहू आणि अल्प भांडवलात चांगला नफा कमवू इच्छिणाऱ्या शेतकऱ्यांनी उन्हाळी गवार लागवडीचा अवश्य विचार करावा.

**उन्हाळी लागवड साठी गवार एक फायदेशीर पर्याय**:

गवार लागवड ही शेतकऱ्यांसाठी कमी खर्चात चांगला नफा देणारी पद्धत आहे. योग्य जमीन, बियाणे निवड, आणि व्यवस्थापनाने उत्पादन वाढवता येते. उन्हाळी गवार लागवडीचा योग्य वेळ, पद्धत आणि काळ जपून, शेतकरी भावांनी हे पीक यशस्वी करावे. शेतकरी मित्रांचे जीवन उन्नत व्हावे याच अपेक्षेने कामाची बातमी टीम तुमच्यापर्यंत नवनवीन शेतीविषयक माहिती घेऊन येत असते.