आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी गुणवत्तापूर्ण शिक्षण उपलब्ध करून देणाऱ्या एकलव्य मॉडेल निवासी शाळा ही एक महत्त्वाची योजना आहे. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे आयोजित केली जातात, ज्यामुळे दूरस्थ भागातील मुले उच्च दर्जाचे शिक्षण घेऊ शकतात. या शाळा सीबीएसई अभ्यासक्रमावर आधारित असल्याने विद्यार्थ्यांना आधुनिक शिक्षणाची सुविधा मिळते. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही प्रक्रिया पारदर्शी आणि स्पर्धात्मक असते, जेणेकरून योग्य विद्यार्थी निवडले जातात. ही योजना आदिवासी विकास विभागाच्या माध्यमातून राबवली जाते आणि ती विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासावर भर देते.
प्रवेशपूर्व स्पर्धा परीक्षेचे आयोजन
सन २०२६-२७ शैक्षणिक वर्षासाठी एकलव्य निवासी शाळांमध्ये प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी प्रवेशपूर्व स्पर्धा परीक्षा घेतली जाणार आहे. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे निश्चित करण्यात आली आहेत, ज्यात विद्यार्थ्यांना त्यांच्या ज्ञानाची आणि बुद्धिमत्तेची चाचणी घेतली जाते. ही परीक्षा सामान्यतः मार्च महिन्यात आयोजित केली जाते आणि त्यासाठी सकाळच्या सत्रात वेगवेगळ्या वेळा ठरवल्या जातात. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही व्यवस्था स्थानिक आश्रमशाळा आणि शासकीय कार्यालयांमार्फत सुलभतेने उपलब्ध करून दिली जाते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना अडचण येत नाही.
गडचिरोली जिल्ह्यातील एकलव्य शाळा आणि परीक्षा केंद्रे
गडचिरोली जिल्ह्यात आदिवासी विकास विभागाच्या अंतर्गत अनेक एकलव्य निवासी शाळा कार्यरत आहेत, जसे की खैरी परसोडा, बोरगाव बाजार, अहेरी, देवाडा आणि इतर ठिकाणी. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे येथे शासकीय आश्रमशाळा आणि जिल्हा परिषद शाळांमधून आयोजित केली जातात. इयत्ता सहावी ते नववीसाठी ही परीक्षा १ मार्च रोजी घेतली जाणार असून, विद्यार्थ्यांना सकाळी ११ ते दुपारी १ किंवा २ वाजेपर्यंत परीक्षा द्यावी लागेल. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही सुविधा अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी विशेषत्वाने उपलब्ध आहे, जेणेकरून ते सहज प्रवेश मिळवू शकतील.
गोंदिया जिल्ह्यातील बोरगाव बाजार एकलव्य शाळेची वैशिष्ट्ये
गोंदिया जिल्ह्यातील देवरी तालुक्यातील बोरगाव बाजार येथे इंग्रजी माध्यमाची सीबीएसई एकलव्य मॉडेल निवासी शाळा आहे, जी आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी उत्कृष्ट शिक्षण केंद्र आहे. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे येथे प्रकल्प कार्यालय आणि आश्रमशाळांमार्फत व्यवस्थित केली जातात. ही शाळा इयत्ता सहावी ते नववीपर्यंतचे वर्ग भरते आणि अनुशेष भरून काढण्यासाठी विशेष प्रवेश प्रक्रिया राबवते. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही योजना पालकांच्या उत्पन्न मर्यादेवर आधारित असते, ज्यामुळे गरजू विद्यार्थ्यांना प्राधान्य मिळते.
पात्रता निकष आणि उत्पन्न मर्यादा
एकलव्य निवासी शाळांमध्ये प्रवेशासाठी अनुसूचित किंवा आदिम जमातीचे विद्यार्थी पात्र ठरतात, परंतु पालकांचे वार्षिक उत्पन्न सहा लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे फक्त पात्र विद्यार्थ्यांसाठीच खुले असतात, जे सध्या इयत्ता पाचवी ते आठवीमध्ये शिकत आहेत. शासकीय किंवा निमशासकीय सेवेतील कर्मचाऱ्यांच्या मुलांना ही सुविधा उपलब्ध नसते आणि खोटी माहिती दिल्यास कारवाई होते. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही प्रक्रिया न्यायपूर्ण राखण्यासाठी कठोर नियम अवलंबले जातात.
अर्ज सादर करण्याची प्रक्रिया आणि मुदत
प्रवेश अर्ज शासकीय आश्रमशाळा, अनुदानित शाळा किंवा प्रकल्प कार्यालयातून मिळवता येतात आणि ते निर्धारित मुदतीत सादर करावे लागतात. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे संबंधित अर्ज जानेवारी महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात स्वीकारले जातात. इयत्ता सहावीसाठी अर्ज २५ जानेवारीपर्यंत आणि इतर वर्गांसाठी ३० जानेवारीपर्यंत सादर करावेत. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही माहिती विद्यार्थ्यांना वेळेवर पोहोचवण्यासाठी स्थानिक कार्यालये सक्रिय असतात.
आवश्यक कागदपत्रे आणि तयारी
अर्जासोबत जातीचा दाखला, आधार कार्ड, रहिवासी दाखला, उत्पन्नाचा दाखला आणि शैक्षणिक गुणपत्रिका जोडणे अनिवार्य आहे. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे यशस्वी होण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी पूर्वीच्या वर्गातील गुणपत्रिका तयार ठेवाव्यात. अपंग विद्यार्थ्यांसाठी विशेष दाखला आवश्यक असतो आणि सर्व कागदपत्रे पूर्ण असल्यासच अर्ज ग्राह्य धरला जातो. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही प्रक्रिया विद्यार्थ्यांच्या भविष्यासाठी महत्त्वाची असल्याने कागदपत्रांची पूर्तता करणे गरजेचे आहे.
परीक्षेचे वेळापत्रक आणि तयारी टिप्स
परीक्षा १ मार्च २०२६ रोजी सकाळी ११ वाजता सुरू होईल आणि इयत्ता सहावीसाठी दोन तास तर इतरांसाठी तीन तास चालेल. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे निश्चित केलेल्या ठिकाणी शांततेत आयोजित केली जातात. विद्यार्थ्यांनी बुद्धिमत्ता, गणित आणि भाषा विषयांवर लक्ष केंद्रित करावे, कारण परीक्षा स्पर्धात्मक असते. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे यश मिळवण्यासाठी नियमित अभ्यास आणि पूर्वतयारी महत्त्वाची ठरते.
संपर्क आणि अधिक माहिती
अधिक माहितीसाठी गोंदिया जिल्ह्यातील देवरी येथील एकात्मिक आदिवासी विकास प्रकल्प कार्यालयाशी संपर्क साधावा, ज्याचा दूरध्वनी क्रमांक ०७१९९-२५१४४४ आहे. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे संबंधित शंका असल्यास प्राचार्य किंवा प्रकल्प अधिकारी यांच्याशी जानेवारीअखेर बोलावे. ही योजना आदिवासी विद्यार्थ्यांच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी असल्याने पालकांनी सक्रिय सहभाग घ्यावा. विविध जिल्ह्यात एकलव्य निवासी शाळा प्रवेशासाठी परीक्षा आणि केंद्रे ही संधी विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणाची दारे उघडते.