बुलढाणा जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज सादर करण्याची प्रक्रिया सुरू झाली आहे.
२०२५-२६ च्या रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करण्याची शेवटची तारीख ३० नोव्हेंबर २०२५ आहे.
शेतकऱ्यांनी नमुना-७ या विशिष्ट अर्जाच्या फॉर्ममध्ये आपली माहिती भरून संबंधित शाखा कार्यालयात सादर करावी.
हा अर्ज केवळ पाणीपुरवठा मिळविण्यासाठीच नाही तर पाटबंधारे विभागाला पाणी वाटपाचे नियोजन करण्यासाठी देखील महत्त्वाचा आहे.
पाण्याची उपलब्धता आणि वाटप कालावधी
सध्या प्रकल्पातील एकूण पाणीसाठा ९७.५७% (३७४.५९ दशलक्ष घनमीटर) इतका आहे, जो रब्बी हंगामासाठी पुरेसा आहे.
रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करणाऱ्या शेतकऱ्यांना ३१ मार्च २०२६ पर्यंत पाणीपुरवठा उपलब्ध होईल.
ऊन्हाळी हंगाम १ एप्रिल २०२६ पासून सुरू होईल, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी आपले सर्व शेतकी काम पाणीपुरवठा कालावधीच्या आत पूर्ण करावे.
पाण्याचा साठा समाधानकारक असल्याने, योग्य प्रकारे रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज केल्यास सर्व शेतकऱ्यांना पुरेसे पाणी मिळू शकते.
अर्ज सादर करताना करावयाच्या तयारी
रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करताना अर्जदार हा शेतीचा मालक असल्याचे दस्तऐवज सादर करणे अनिवार्य आहे.
मागणी क्षेत्र आणि पिकवार माहिती नमूद करणे अत्यावश्यक आहे, कारण यावरून पाणी वाटपाचे नियोजन केले जाते.
शिवाय, पाणीपट्टीची कोणतीही थकबाकी असल्यास ती भरलेली असणे आवश्यक आहे.
अर्जाचे कोरे नमुने संबंधित शाखा कार्यालयात विनाशुल्क उपलब्ध आहेत, त्यामुळे शेतकऱ्यांना ते भरून सह्या करून सादर करावे लागतील.
मोजणी प्रक्रिया आणि शेतकऱ्यांची उपस्थिती
पाणी मोजणीच्या वेळी कास्तकाराची व्यक्तिशः उपस्थिती अनिवार्य आहे आणि त्या वेळी टिप्पणी पुस्तिकेत सही करणे बंधनकारक आहे.
ही प्रक्रिया पारदर्शकता राखण्यासाठी आणि प्रत्येक शेतकऱ्याला योग्य प्रमाणात पाणी मिळाल्याची खात्री करण्यासाठी आवश्यक आहे.
रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज केल्यानंतर मोजणीच्या तारखेची माहिती शेतकऱ्यांना पूर्वीच मिळेल.
मोजणी प्रक्रियेदरम्यान शेतकरी उपस्थित नसल्यास, त्यांचा अर्ज रद्द केला जाऊ शकतो.
दंडनीय कृत्ये आणि त्यांचे परिणाम
पाटबंधारे विभागाने काही कृत्ये दंडनीय ठरवली आहेत, ज्यात अनधिकृत पाणी वापर, मंजूर क्षेत्रापेक्षा जास्त ओलीत करणे, कालव्याचे नुकसान करणे आणि बिनअर्जी किंवा बिगर पाळी पाणी घेणे यांचा समावेश आहे.
अशी कृत्ये करणाऱ्यांविरुद्ध कठोर कारवाई केली जाईल आणि ती दखलपात्र गुन्हा ठरवला आहे.
शेतकऱ्यांनी या नियमांचे काटेकोरपणे पालन करावे, कारण रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करण्यासाठी मार्गदर्शक असलेले हे नियम संपूर्ण समुदायाच्या हितासाठी आहेत.
उशिरा अर्ज आणि पोकळ आकारणीचे धोके
३० नोव्हेंबर २०२५ नंतर सादर केलेले अर्ज स्वीकारले जाणार नाहीत, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी वेळेत आपले अर्ज सादर करण्याची खबरदारी घ्यावी.
जर मंजूर क्षेत्रापेक्षा कमी क्षेत्र ओलीत केले गेले, तर पोकळ आकारणी लागू होऊ शकते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांवर आर्थिक भार पडू शकतो.
म्हणूनच, रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करताना शेतकऱ्यांनी आपले क्षेत्र अचूक नमूद करणे गरजेचे आहे.
पाणी वाटपाचे तपशील आणि माहितीचे स्रोत
पाण्याची पाळी, पास, पाणी सोडण्याच्या तारखा इत्यादी माहिती शाखा कार्यालय, ग्रामपंचायत, बिट प्रमुख आणि कालवा निरीक्षकांकडे उपलब्ध आहे.
शेतकऱ्यांनी ही माहिती नियमित तपासत राहावी, जेणेकरून त्यांना पाणीपुरवठ्याच्या बदलांबद्दल अद्ययावत राहता येईल.
रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज केल्यानंतर ही माहिती ठेवणे आणि तिच्याशी सुसंगत राहणे महत्त्वाचे आहे.
पाणी काटकसरीचे आवाहन आणि शेतकऱ्यांची जबाबदारी
पाटबंधारे विभागाचे कार्यकारी अभियंता यांनी शेतकऱ्यांना पाणी काटकसरीने वापरावे आणि नियमांचे पालन करावे असे आवाहन केले आहे.
रब्बी हंगामात अधिकाधिक क्षेत्र सिंचनाखाली आणण्यासाठी प्रत्येक शेतकऱ्याने आपली भूमिका बजावणे आवश्यक आहे.
रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करणे ही केवळ एक औपचारिकता नसून, समुदायाच्या भल्यासाठीची जबाबदारी आहे.
पाण्याचा विवेकपूर्ण वापर केल्यास सर्व शेतकऱ्यांना पुरेसे पाणी मिळू शकते आणि रब्बी हंगामात उत्तम पिके घेता येतील.
निष्कर्ष
रब्बी हंगाम २०२५-२६ साठी पाणी मागणी प्रक्रिया सोपी आणि सर्वांसाठी समान आहे, परंतु ती वेळेत पूर्ण करणे गरजेचे आहे.
शेतकऱ्यांनी सूचनांनुसार सर्व तयारी पूर्ण करून आपले अर्ज सादर करावेत आणि पाण्याचा वापर करताना काटकसरीचा आदर करावा.
रब्बी हंगामासाठी पाणी मागण्यासाठी पाटबंधारे विभागाकडे अर्ज करण्याची ही प्रक्रिया शेतकऱ्यांना यशस्वी पीक घेण्यास मदत करेल आणि शेतीच्या विकासाला चालना देईल.