गेल्या सप्टेंबर महिन्यात राज्य शासनाने शेतकऱ्यांसाठी एक ऐतिहासिक निर्णय घेऊन महाडीबीटी योजनेअंतर्गत सर्वात मोठी सोडत जाहीर केली. या सोडतीमध्ये ३४ लाख २६ हजार ११३ शेतकऱ्यांची विविध आधुनिक शेती औजारे व यंत्रसामुग्री खरेदीसाठी निवड करण्यात आली. या मोठ्या प्रमाणावरील निवडीमुळे शेतकरी समुदायात अपूर्व समाधान निर्माण झाले आहे. या यशस्वी अंमलबजावणीमध्ये, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी करण्यात आली आहे, जी एक महत्त्वपूर्ण घटना आहे. शिवाय, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी पूर्ण झाल्याने शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात भर पडणार आहे.
योजनेचे कल्याणकारी स्वरूप आणि त्याचा प्रभाव
राज्यात शेतीचे यांत्रिकीकरण वेगाने पसरविण्यासाठी तीन वेगवेगळ्या मार्गांनी ही योजना राबवली जात आहे. यामध्ये केंद्र पुरस्कृत कृषी यांत्रिकीकरण उप अभियान, राज्य पुरस्कृत कृषी यांत्रिकीकरण आणि राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेंतर्गत कृषी यांत्रिकीकरण प्रकल्प यांचा समावेश आहे. या त्रिस्तरीय दृष्टिकोनामुळे विविध आर्थिक स्तरातील शेतकऱ्यांना आपल्या गरजेनुसार योजनेचा लाभ घेता आला आहे. या संयुक्त प्रयत्नांचेच परिणाम स्वरूप कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी साध्य झाली आहे. अलीकडील काळात, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी झाल्याने ग्रामीण अर्थव्यवस्थेत हालचाली झाल्या आहेत.
दिवाळीतल्या यंत्रखरेदीचा आनंद
सप्टेंबरमध्ये जाहीर झालेल्या सोडतीनंतरच्या काही आठवड्यातच शेतकऱ्यांनी आपल्या नवीन यंत्रसामुग्रीची खरेदी सुरू केली. कृषी विभागाच्या अद्ययावत माहितीनुसार, २७ ऑक्टोबर पर्यंत या योजनेअंतर्गत निवड झालेल्या ४४ हजार ६२ शेतकऱ्यांनी दिवाळीच्या सणासमारंभातच आपल्यासाठी नवीन यंत्रे खरेदी केली आहेत. ही यंत्रे त्यांच्या शेतीच्या उत्पादनक्षमतेत भर घालणार आहेत. या खरेदीच्या मागे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी करण्याची प्रक्रिया महत्त्वाची ठरली आहे. विशेषतः, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी दिवाळीत पूर्ण झाली आहे.
महाडीबीटी योजनेची पारदर्शक निवड प्रक्रिया
यावर्षी महाडीबीटी योजनेअंतर्गत एकूण १५ वेगवेगळ्या योजनांसाठी सोडत जाहीर करण्यात आली होती, ज्यामध्ये ४६ लाख १२ हजार ४३ शेतकरी पात्र ठरले होते. निवड प्रक्रियेमध्ये ‘प्रथम अर्ज प्रथम प्राधान्य‘ हे तत्त्व अवलंबण्यात आले होते, ज्यामुळे २०२० पासून प्रलंबित असलेल्या अर्जांना प्राधान्य देण्यात आले. या पारदर्शक पद्धतीमुळे दीर्घकाळापासून थांबलेल्या अर्जांची मुक्तता झाली आहे. या प्रक्रियेचा एक भाग म्हणून कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी सुरू झाली आहे. शिवाय, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी प्रोत्साहित करण्यात आली आहे.
अनुदान वितरणाची सद्यस्थिती
कृषी विभागाकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, कृषी यांत्रिकीकरणाच्या तिन्ही योजनांतर्गत निवडलेल्या अर्जांपैकी सध्या १ लाख ८५ हजार ७५० अर्जांना पूर्वसंमती देण्यात आलेली आहे. त्यापैकी २० हजार ४४७ अर्जांची मोका तपासणी करण्यात आली असून, १२ हजार २५२ भाग्यवान लाभार्थ्यांना प्रत्यक्ष अनुदान रक्कम त्यांच्या खात्यात अदा करण्यात आलेली आहे. हा एक सकारात्मक पाऊल आहे. या अनुदानामुळे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी वेगाने पुढे नेण्यात मदत झाली आहे. अशाप्रकारे, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी प्रोत्साहित झाली आहे.
ट्रॅक्टर खरेदीचे तपशीलवार आकडे
शेतकऱ्यांच्या आकर्षणाचे मुख्य केंद्र बनलेल्या ट्रॅक्टर घटकासाठी एकूण ९ लाख ५२ हजार ९३९ लाभार्थ्यांची निवड करण्यात आली आहे. सद्यस्थितीत ९ लाख ४४ हजार ४५ अर्ज प्रशासकीय प्रक्रियेसाठी प्रलंबित आहेत. आत्तापर्यंत फक्त ट्रॅक्टर खरेदीसाठीच ५३ हजार २४१ अर्जांना पूर्वसंमती मंजूर झाली आहे. यापैकी ६ हजार ३८० उत्साही शेतकऱ्यांनी आपले ट्रॅक्टर खरेदी करून संबंधित देयक प्रणालीमध्ये अपलोड केले आहेत. या सर्व प्रयत्नांमुळे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी होण्याची संधी निर्माण झाली आहे. म्हणूनच, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी हे लक्ष्य गाठले जाऊ शकते.
मोका तपासणी आणि अंतिम लाभ वितरण
ट्रॅक्टर खरेदीच्या बाबतीत सध्या २ हजार ५६४ अर्जांची मोका तपासणी पूर्ण झाली असून, १ हजार २६८ लाभार्थ्यांना अनुदानाची रक्कम अंतिमतः हस्तांतरित करण्यात आलेली आहे. ही प्रक्रिया शासनाच्या पारदर्शकता आणि जबाबदारीचे प्रतीक आहे. या सर्व प्रक्रियेमुळे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी होऊ शकली आहे. अशाप्रकारे, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांनी ट्रॅक्टर खरेदी करून या योजनेचा लाभ घेतला आहे.
भविष्यातील दृष्टी: कृषी समृद्धी योजना
चालू वर्षात शासनाने कृषी समृद्धी योजनेचाही अवलंब केला आहे, ज्यातून कृषी यांत्रिकीकरणासाठी अतिरिक्त निधी उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे. यामुळे आणखी अनेक शेतकऱ्यांना आधुनिक यंत्रसामुग्रीचा लाभ मिळू शकेल. या नव्या योजनेमुळे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी यासारखे आणखी प्रकल्प राबविता येतील. शासनाच्या या प्रयत्नांमुळे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी पुढील काळात आणखी वाढेल.
निष्कर्ष
शेतकऱ्यांचे सक्षमीकरण आणि शेतीचे आधुनिकीकरण या दुहेरी उद्दिष्टांसह सुरू झालेली ही योजना खरोखरच फलदायी ठरत आहे. सध्या जेवढे यश मिळाले आहे, तेवढेच पुढील वर्षांतही या प्रकारच्या उपक्रमांना चालना मिळावी यासाठी शासनाकडून सातत्याने प्रयत्न केले जात आहेत. या संदर्भात, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी ही एक स्तुत्य आणि अनुकरणीय कृती आहे. अशाप्रकारे, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेतून ४४ हजार शेतकऱ्यांची ट्रॅक्टर खरेदी हे एक मैलाचे दगड ठरले आहे.