कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड: एक ऐतिहासिक वाटचाल

Last Updated on 17 October 2025 by भूषण इंगळे

महाराष्ट्राच्या कृषी क्षेत्रात एक ऐतिहासिक आणि अभूतपूर्व घटना घडून आली आहे. राज्यातील शेतकऱ्यांना आधुनिक यंत्रणांसोबत जोडून त्यांचे उत्पन्न वाढवण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल म्हणजे कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड. महाडीबीटी पोर्टलवरून कृषी विभागाने जाहीर केलेली ही निवड केवळ एक संख्या नसून, शेतीक्षेत्रातील बदलाचा प्रतीक आहे. आजपर्यंतच्या इतिहासात एका वर्षात सात लाखांपेक्षा जास्त लाभार्थ्यांना हा लाभ मिळाला नव्हता, पण आता कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड या विक्रमी संख्येने हे ध्येय साध्य झाले आहे.

विक्रमी निवडीमागील कारणे आणि धोरण

अनेक वर्षांनंतर प्रलंबित झालेल्या अर्जांची मोठी संख्या आणि विविध योजनांतर्गत उपलब्ध झालेला मोठा निधी हे या विक्रमी निवडीचे मुख्य कारण आहे. कृषिमंत्री दत्तात्रय भरणे यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या बैठकीत सर्व प्रलंबित अर्जांची निवड करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय घेण्यात आला. शेतीमध्ये मजुरांची कमतरता आणि कामे जलद गतीने पूर्ण करण्याची गरज लक्षात घेऊन ही मोठी पावल उचलली गेली. या संदर्भात, ‘प्रथम अर्ज, प्रथम लाभ‘ या तत्त्वावर आधारित कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड प्रक्रिया पार पाडण्यात आली, ज्यामुळे सर्वात आधी अर्ज करणाऱ्या शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिले गेले.

लाभार्थ्यांसाठी सुगम केलेली प्रक्रिया

शेतकऱ्यांना कोणत्याही प्रकारचा त्रास होऊ नये यासाठी कृषी विभागाने अतिशय सुगम आणि सोपी प्रक्रिया अवलंबली आहे. निवड झालेल्या सर्व शेतकऱ्यांना कागदपत्रे अपलोड करण्यासाठी कोणताही निश्चित कालावधी दिलेला नाही, तसेच कोणताही अर्ज आपोआप रद्द होणार नाही अशी हमी देण्यात आली आहे. ही धोरणे शेतकऱ्यांवरील अनावश्यक ताण आणि घाई हटवण्यासाठी महत्त्वाची ठरली आहेत. अशा प्रकारे, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड केवळ संख्येचा विक्रम नसून, शासनाच्या संवेदनशील दृष्टिकोनाचेही द्योतक आहे.

विविध योजनांतून झालेली निवड

ही विक्रमी निवड एकाच योजनेतून न होता, राज्यात चालविल्या जाणाऱ्या विविध योजनांमधून झाली आहे. महाडीबीटी पोर्टलवरील कृषी यांत्रिकीकरण उपअभियान, राज्य पुरस्कृत कृषी यांत्रिकीकरण योजना आणि राष्ट्रीय कृषी विकास योजना या तीनही मुख्य योजनांतर्गत हे लाभार्थी निवडले गेले आहेत. या योजनांमध्ये ट्रॅक्टर, रोटाव्हेटर, पावर टिलर, कंबाईन हार्वेस्टर सारखी मोठी यंत्रणा तसेच मनुष्यचलित यंत्रे, फवारणी यंत्रे इत्यादी छोटी औजारे देखील समाविष्ट आहेत. म्हणूनच, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड ही एक बहुआयामी आणि समग्र प्रयत्न आहे.

जीएसटीच्या सवलतीचा दुहेरी लाभ

शेतकऱ्यांवरील आर्थिक ओझे कमी करण्यासाठी शासनाने आणखी एक महत्त्वाची घोषणा केली आहे. कृषी यंत्रणा आणि औजारांवरील जीएसटीचा दर ५ टक्के इतका कमी करण्यात आला आहे. याचा अर्थ असा की शेतकरी योजनेतून मिळणाऱ्या अनुदानाव्यतिरिक्त, कमी झालेल्या जीएसटीमुळे होणाऱ्या बचतीचाही लाभ घेऊ शकतील. ही सवलत कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड या संपूर्ण प्रक्रियेला आर्थिक स्थैर्य प्रदान करते आणि शेतकऱ्यांसाठी योजना अधिक आकर्षक बनवते.

कृषी समृद्धी योजना: भविष्यातील अधिक संधी

याबरोबरच,राज्य शासनाने २२ जुलै २०२५ रोजी नव्याने मंजुरी दिलेली ‘कृषी समृद्धी योजना’ ही देखील या क्षेत्रासाठी एक मोठी संधी ठरते. या योजनेतर्गत देखील कृषी यांत्रिकीकरण घटकासाठी निधीची तरतूद करण्यात आली आहे, ज्यामुळे भविष्यात आणखी शेतकऱ्यांना या लाभांचा विस्तार करणे शक्य होईल. अशाप्रकारे, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड ही फक्त एक सुरुवात आहे आणि पुढील काळात ही संख्या आणखी वाढेल अशी शक्यता निर्माण झाली आहे.

गैरप्रकारांवर नजर आणि कारवाईचा इशारा

शेतकऱ्यांच्या हिताचे रक्षण करणे हे देखील शासनाच्या प्राधान्यात आहे. कृषिमंत्री दत्तात्रय भरणे यांनी कृषी यंत्रे आणि औजारांच्या उत्पादकांना आणि विक्रेत्यांना स्पष्ट इशारा दिला आहे की, कोणीही गैरप्रकार केल्यास त्यांना कडक कारवाईस सामोरे जावे लागेल. यामुळे बाजारपेठेत शिस्त राहील आणि शेतकऱ्यांना योग्य दर्जाची उत्पादने योग्य किमतीत मिळू शकतील. ही काळजी कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड या मोठ्या प्रकल्पाच्या यशासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.

शेतकऱ्यांनी घ्यावी अशी महत्त्वाची पावले

निवड झालेल्या शेतकऱ्यांना आता पुढील प्रक्रिया पूर्ण करणे गरजेचे आहे. कृषिमंत्र्यांनी स्पष्ट केले आहे की, ज्यांना योजनेचा लाभ घ्यायचा नाही, त्यांनी संमतीपत्र देऊनच अर्ज रद्द करावा, अन्यथा कोणताही अर्ज आपोआप रद्द होणार नाही. सर्व शेतकऱ्यांनी आपल्या सहाय्यक कृषी अधिकार्याशी संपर्क साधून योग्य मार्गदर्शन घेऊनच यंत्र खरेदी करावे. अशा प्रकारे प्रत्येक जण जबाबदारीने वागला तरच कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड या मोहिमेचे खरे यश साध्य होईल.

निष्कर्ष: शेतीतील बदलाचा पाया

अखेरीस,हा मोठा प्रकल्प हा महाराष्ट्रातील शेतीक्षेत्रातील एका नव्या युगाचा पायाभूत दगड ठरू शकतो. नैसर्गिक आपत्तींसारख्या आव्हानांपासून सावरता येणे, उत्पादनखर्च कमी होणे आणि उत्पन्नात वाढ होणे यासारख्या अनेक फायद्यांची अपेक्षा यामुळे आहे. म्हणूनच, कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी ३२.६७ लाख शेतकऱ्यांची निवड ही केवळ एक शासकीय निवड राहिली नसून, ती शेतकऱ्यांच्या जीवनात खऱ्या अर्थाने बदल घडवून आणणारी एक सामूहिक सुरुवात आहे. प्रत्येक निवडलेल्या शेतकऱ्याने या संधीचा पुरेपूर लाभ घेणे हेच या ऐतिहासिक निर्णयाला खरे यश असेल.