आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम: ऑक्टोबर २०२५ पासून होणारे मोठे बदल

भारताची ओळख ठरणाऱ्या आधार कार्डामध्ये मोठे बदल होत आहेत. युनिक आयडेंटिफिकेशन अथॉरिटी ऑफ इंडिया (UIDAI) ने जाहीर केलेले आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनावर महत्त्वपूर्ण परिणाम करतील. हे सर्व आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम १ ऑक्टोबर २०२५ पासून अंमलात येणार आहेत, ज्यामुळे नागरिकांना आपली आधार माहिती अद्ययावत करण्यासाठी पुरेसा वेळ उपलब्ध आहे. हे बदल आधार कार्डाच्या सुरक्षिततेस, अद्ययावततेस आणि कार्यक्षमतेसाठी अतिशय महत्त्वाचे आहेत.

दहा वर्षांपेक्षा जुने आधार कार्ड अपडेट करणे आता अनिवार्य

सर्वात महत्त्वाचा बदल म्हणजे दहा वर्षांपेक्षा जुने आधार कार्ड स्वयंचलितपणे अवैध ठरतील असे नाही, परंतु ते अद्ययावत केले पाहिजे. UIDAI च्या म्हणण्यानुसार, “जर तुमचे आधार कार्ड १० वर्षे किंवा त्याहून अधिक जुने असेल तर ते लवकरात लवकर अपडेट करा, अन्यथा तुम्हाला अनेक सेवांचा लाभ घेण्यात अडचणी येऊ शकतात.” हा आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम आधार माहितीची अचूकता आणि सुरक्षा राखण्यासाठी आणण्यात आला आहे. दर दहा वर्षांनी आधार कार्ड अपडेट करणे ही एक पद्धत आहे, ज्यामुळे बदलत्या वैयक्तिक माहितीचे नोंदणी होऊ शकते. हा एक आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम असला तरी, तो नागरिकांच्या स्वतःच्या फायद्यासाठीच आहे.

आधार अपडेटेशनसाठी नवीन शुल्क संरचना

UIDAI ने आधार माहिती दुरुस्त करण्यासाठी एक नवीन शुल्क संरचना जाहीर केली आहे, जी ऑक्टोबर २०२५ पासून लागू होईल. हे आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम खालीलप्रमाणे आहेत: सामान्य दुरुस्त्या जसे की नाव किंवा पत्ता बदलण्यासाठी आता ₹७५ शुल्क आकारले जाईल. बायोमेट्रिक माहिती जसे की बोटांचे ठसे किंवा फोटो बदलण्यासाठी ₹१२५ शुल्क असेल. मुलांसाठी (७ ते १७ वर्षे) बायोमेट्रिक अपडेटसाठी देखील आता ₹१२५ शुल्क आकारले जाईल. मात्र, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की नवीन आधार कार्डसाठी अजूनही कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही; ते पूर्वीप्रमाणेच मोफत राहील. हे आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम सेवेची किंमत भरून काढण्याच्या दृष्टीने आणले गेले आहेत.

लहान मुलांसाठी शुल्क माफी आणि अनिवार्य बायोमेट्रिक अपडेट

एक सुखद बातमी अशी आहे की विशिष्ट वयोगटातील मुलांसाठी बायोमेट्रिक अपडेट शुल्क माफ केले गेले आहे. पाच ते सात वर्षे वयोगटातील मुलं आणि पंधरा ते सतरा वर्षे वयोगटातील किशोरवयीन मुलांसाठी आता बायोमेट्रिक अपडेटसाठी कोणतेही शुल्क भरावे लागणार नाही. आधी हे शुल्क ५० रुपये होते. हा आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम कुटुंबावरील आर्थिक ओझे कमी करण्यास मदत करेल. मात्र, हे लक्षात ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे की या वयोगटातील मुलांसाठी बायोमेट्रिक अपडेट करणे अनिवार्य आहे. ते वेळेवर न केल्यास त्यांचे आधार कार्ड अवैध होऊ शकते. म्हणूनच, हा आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम पालकांना त्यांच्या मुलांची आधार माहिती अद्ययावत ठेवण्यासाठी प्रोत्साहित करतो.

गोपनीयता आणि समानतेसाठी: वडिलांचे/पतीचे नाव आधार कार्डवर दिसणार नाही

सामाजिक दृष्ट्या एक महत्त्वपूर्ण बदल म्हणजे १५ ऑगस्ट २०२५ पासून, १८ वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या प्रौढ व्यक्तींच्या आधार कार्डवर वडिलांचे किंवा पतीचे नाव दिसणार नाही. ही माहिती फक्त UIDAI च्या गोपनीय रेकॉर्डमध्ये जतन केली जाईल. हे आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम विवाहानंतर महिलांना वारंवार आधार कार्डमधील नाव बदलावे लागण्याची गरज राहणार नाही, ज्यामुळे त्यांच्या प्रोफेशनल आयडेंटिटीमध्ये सातत्य राहील. हा बदल गोपनीयतेचा आदर करतो आणि सर्व नागरिकांना समान दर्जा देतो. हे आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम एक आधुनिक आणि प्रगतिशील दृष्टिकोन दर्शवतात.

जन्मतारखेचे स्वरूप आता बदलणार

आधार कार्डचे स्वरूपही सोपे केले जात आहे. यापुढे, आधार कार्डवर जन्मतारीख फक्त वर्ष (उदा. १९९०) म्हणून दिसेल. संपूर्ण जन्मतारीख (दिनांक/महिना/वर्ष) UIDAI च्या सुरक्षित डेटाबेसमध्ये जतन केली जाईल. यामुळे, आधार कार्ड हा एक ओळख पत्रक म्हणून वापरला जात असताना, वैयक्तिक माहितीचे प्रमाण मर्यादित राहील. अंतिम स्वरूपात, आधार कार्डवर फक्त नाव, वय (वर्षानुसार) आणि पत्ता दिसेल. हे आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम डेटा संरक्षणाच्या तत्त्वाशी सुसंगत आहेत.

भविष्यासाठी तयारी: आपली आधार माहिती कशी अपडेट कराल?

ही सर्व बदल झाल्यानंतर, आपली आधार माहिती अद्ययावत कशी करावी हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. आधार अपडेट करण्यासाठी दोन मुख्य मार्ग आहेत: ऑनलाइन आणि ऑफलाइन. ऑनलाइन पद्धतीसाठी, आपण UIDAI च्या अधिकृत संकेतस्थळावर myAadhaar पोर्टलवर लॉग इन करू शकता. तेथे आपण ‘डॉक्युमेंट अपडेट’ चा पर्याय निवडू शकता आणि आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करू शकता. ऑफलाइन पद्धतीसाठी, आपण जवळच्या आधार सेवा केंद्रावर (Aadhaar Seva Kendra) जाऊ शकता आणि तेथे अर्ज भरू शकता. दोन्ही पद्धतींमध्ये, आपल्या ओळखीची पडताळणी होण्यासाठी बायोमेट्रिक प्रमाणीकरण आवश्यक असेल. हे आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम लागू होण्याआधीच आपण ही प्रक्रिया पूर्ण केली, तर भविष्यातील कोणत्याही अडचणी टाळता येतील.

निष्कर्ष

UIDAI ने जाहीर केलेले आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम हे भारताच्या डिजिटल ओळख व्यवस्थापनाच्या विकासातील एक नवीन पाऊल आहे. अनिवार्य अपडेट, शुल्क संरचना, गोपनीयता संबंधित बदल, मुलांसाठी सवलत आणि कार्डचे सरलीकृत स्वरूप असे हे बदल एका आधुनिक, सुरक्षित आणि नागरिक-केंद्रित आधार प्रणालीची नांदी करतात. या आधार कार्ड विषयक 5 नवीन नियम अंमलात येण्यापूर्वी आपली माहिती अद्ययावत करणे हेच शहाणपणाचे ठरेल. अशाप्रकारे, आधार कार्ड भविष्यातही आपली प्रमुख ओळख म्हणून कार्यरत राहील.