आयुष्मान भारत योजनेत नवीन सदस्यांच्या नावाचा समावेश असा करा

भारत सरकारने २०१८ मध्ये सुरू केलेली आयुष्मान भारत – प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना (PMJAY) ही जगातील सर्वात मोठी आरोग्य संरक्षण योजना आहे. ही योजना विशेषतः देशातील गरीब आणि दुर्बल वर्गासाठी रचली गेली असून, ती आरोग्यखर्चाच्या आर्थिक ओझ्यापासून कुटुंबांचे रक्षण करते. या योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे कुटुंबात नवीन सदस्याचे समावेशन, ज्यामुळे आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव योग्यरित्या नोंदवून त्याला पण संपूर्ण आरोग्यसुरक्षा कवच लाभते. अशाप्रकारे, संपूर्ण कुटुंबासाठी आरोग्याची हमी देणारी ही योजना खरीखुरी ‘आयुष्यवर्धक’ ठरते.

आयुष्मान भारतचे महत्त्वाचे लाभ आणि वैशिष्ट्ये

आयुष्मान भारत योजनेचा सर्वात मोठा लाभ म्हणजे प्रत्येक पात्र कुटुंबास दरवर्षी ५ लाख रुपये पर्यंतचे आरोग्य विमा कवच. हा लाभ कुटुंबातील सर्व सदस्यांसाठी एकत्रितपणे लागू होतो, म्हणजेच एका कुटुंबास एकूण ५ लाख रुपयांचाच लाभ मिळतो. जेव्हा कुटुंबात आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव समाविष्ट केले जाते, तेव्हा तो सदस्य देखील या समान लाभाचा हक्कदार बनतो. देशातील सुमारे १० कोटी कुटुंबे (सुमारे ५० कोटी लोक) या योजनेच्या छत्रछायेखाली येतात, ज्यामुळे ही एक खरी जनआंदोलनाची योजना बनली आहे.

उपचाराच्या सोयी आणि कॅशलेस सेवा

या योजनेअंतर्गत, लाभार्थी देशभरातील सरकारी आणि मान्यताप्राप्त खासगी रुग्णालयांमध्ये १५०० पेक्षा जास्त वैद्यकीय पॅकेजेसचा कॅशलेस आणि पेपरलेस उपचार घेऊ शकतात. हृदयरोग, कर्करोग, मानसिक आजार यासारख्या गंभीर आजारांसाठीच्या शस्त्रक्रिया आणि उपचारांचा यात समावेश आहे. एखाद्या कुटुंबातील आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव दाखल झाल्यानंतर, त्या सदस्यालाही या सर्व सुविधा मोफत मिळू शकतात, या जन आरोग्य योजनेच्या माध्यमातून संकटाच्या काळातील आर्थिक ताण टाळता येतो.

कोण आहे पात्र? पात्रता ओळखण्याची प्रक्रिया

आयुष्मान भारत योजनेचे लाभ घेण्यासाठी कुटुंबाचा Socio-Economic Caste Census (SECC) 2011 मधील डेटाबेसमध्ये समावेश असणे आवश्यक आहे. ग्रामीण भागातील भूमिहीन मजूर, शहरी भागातील झोपडपट्टीतील रहिवासी, भटकंती करणारे कामगार, असंघटित क्षेत्रातील कामगार इत्यादी विविध सामाजिक-आर्थिक गट या योजनेखाली येतात. या पात्र कुटुंबात जर एखाद्या आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव जोडायचे असेल, तर त्या सदस्याचा संबंध या पात्र कुटुंबाशी असला पाहिजे. सध्या, कुटुंबात वडील-आई, पती-पत्नी आणि मुले यांचाच समावेश करता येतो.

आयुष्मान भारत गोल्डन कार्ड: तुमची आरोग्य ओळख

या योजनेअंतर्गत, प्रत्येक लाभार्थ्याला एक आयुष्मान भारत गोल्डन कार्ड (e-card) जारी केले जाते. हे कार्ड आधार कार्डाशी लिंक केलेले असते आणि ते रुग्णालयात उपचार घेताना ओळखपत्र म्हणून वापरले जाते. कुटुंबातील आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव जोडले गेले की, त्या सदस्यासाठी देखील स्वतंत्र गोल्डन कार्ड तयार केले जाते. हे कार्ड डिजिटल स्वरूपात असल्याने ते सहजपणे मोबाइल फोनमध्ये साठवता येते आणि तोटा किंवा नासाडीची चिंता करावी लागत नाही.

नवीन सदस्य जोडण्यासाठी पायरी-बाय-पायरी मार्गदर्शन

आयुष्मान भारत योजनेत कुटुंबात नवीन सदस्य जोडण्याची प्रक्रिया अतिशय सोपी आणि ऑनलाइन आहे. सर्वप्रथम, आधिकृत संकेतस्थळ https://beneficiary.nha.gov.in वर जावे लागेल. येथे ‘Beneficiary Login’ पर्याय निवडून, नोंदणीकृत मोबाईल नंबरवर OTP पाठवून लॉगिन करावे लागेल. लॉगिन झाल्यानंतर, ‘Search Beneficiary’ पर्याय वापरून आपले कुटुंब शोधावे लागेल. कुटुंबाचा रेकॉर्ड आल्यानंतरच आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव जोडण्याची प्रक्रिया सुरू होऊ शकते. यासाठी ‘Add Family Member’ किंवा ‘Add Member’ हा बटण दाबावा लागेल.

नवीन सदस्याची माहिती आणि कागदपत्रे भरणे

‘Add Member’ च्या नवीन पृष्ठावर, तुम्हाला नवीन सदस्याची सर्व तपशीलवार माहिती भरावी लागेल. यामध्ये आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव, जन्मतारीख, कुटुंबातील नाते आणि लिंग यांचा समावेश आहे. ही माहिती अत्यंत काळजीपूर्वक आणि अचूक भरली पाहिजे, कारण चुकीची माहिती भरल्यास अर्ज नाकारला जाऊ शकतो. माहिती भरल्यानंतर, सदस्याची ओळख पटवण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावी लागतात. नवजात बाळासाठी जन्म प्रमाणपत्र, नवीन सून किंवा जावईसाठी लग्न प्रमाणपत्र, आधार कार्ड, राशन कार्ड आणि पासपोर्ट साईझ फोटो या कागदपत्रांची आवश्यकता असू शकते.

eKYC सत्यापन आणि अर्ज सबमिशन

कागदपत्रे अपलोड झाल्यानंतर, सर्वात महत्त्वाची पायरी म्हणजे eKYC सत्यापन. ही प्रक्रिया आधार कार्डावर आधारित असून, OTP, फिंगरप्रिंट किंवा फेस आयडीद्वारे पूर्ण केली जाऊ शकते. eKYC द्वारे आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव आणि ओळख योग्य आहे याची पडताळणी होते. eKYC पूर्ण झाल्यानंतर, सर्व माहिती एकदा तपासून घ्यावी आणि अर्ज सबमिट करावा. अर्ज सबमिट झाल्यावर एक संदर्भ क्रमांक (Reference ID) मिळेल, जो भविष्यात अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी उपयुक्त ठरतो.

मंजुरी आणि आयुष्मान कार्ड मिळवा

अर्ज सबमिट झाल्यानंतर, तो स्वयंचलित (Auto-approval) किंवा मॅन्युअल तपासणीखाली जाऊ शकतो. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, eKYC पूर्ण झाल्यास अर्जाची मंजुरी लगेच मिळते आणि तुम्ही त्या क्षणीच नवीन सदस्याचे आयुष्मान गोल्डन कार्ड पोर्टलवरून डाउनलोड करू शकता. जर मॅन्युअल तपासणी आवश्यक असेल, तर ती जिल्हा किंवा राज्य प्राधिकरणाकडून केली जाते, ज्यासाठी काही दिवस लागू शकतात. मंजुरी मिळाल्यानंतर आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव असलेले कार्ड डाउनलोड करून तुम्ही त्या सदस्यासाठी संपूर्ण आयुष्मान भारतच्या लाभांची हमी देऊ शकता.

नवीन सदस्य जोडताना घ्यावयाची काळजी

नवीन सदस्य जोडताना काही महत्त्वाच्या अटींचे नक्कीपणे पालन करावे लागते. सदस्य जोडणे फक्त जवळच्या नातेवाईकांसाठीच (वडील, आई, पती, पत्नी, मुले, सून इ.) शक्य आहे. तसेच, जो सदस्य जोडायचा आहे त्याचा जन्म, लग्न किंवा दत्तक तारीख ०१ एप्रिल २०११ नंतरची असली पाहिजे. सर्वात महत्त्वाची अट म्हणजे, कुटुंबातील किमान एक जुना सदस्याचा आधार कार्ड व्हेरिफाइड असणे गरजेचे आहे. या सर्व बाबी पाळल्यास, आयुष्मान भारत नवीन सदस्याचे नाव जोडण्यास कोणतीच अडचण येणार नाही आणि संपूर्ण कुटुंबास आरोग्याची शाश्वती मिळेल.