वसई-विरार परिसरातील शेतीचे भवितव्य उज्ज्वल करण्यासाठी जिल्हा कृषी विभाग आणि पंचायत समितीने एक महत्त्वाकांक्षी उपक्रम हाती घेतला आहे. या निमित्ताने होणारे कृषी सहलीचे आयोजन हे केवळ भेटीपुरते मर्यादित नसून शेतकऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञान आणि पद्धतींशी परिचित करून देणारा एक व्यापक कार्यक्रम आहे. शहरीकरणाच्या सावलीत दडलेल्या या भागातील शेतीला पुनर्जीवन देण्यासाठी हे कृषी सहलीचे आयोजन एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरेल.
वसई-विरारमधील शेतीचे सध्याचे परिदृश्य
वसई-विरार शहरात मोठ्याप्रमाणात विविध पिकांसह फुलशेती केली जाते. भातशेती, नारळ, सुपारी, केळी आणि भाजीपाल्याची लागवड येथे मोठ्या प्रमाणावर होत असली तरी गेल्या काही वर्षांत यात झपाट्याने घट झाली आहे. शहरीकरणामुळे शेतीच्या जमिनी कमी होत आहेत, शेतमजुरांची उपलब्धता कमी झाली आहे आणि शेतमालाला योग्य भाव मिळत नसल्याने शेतकरी निराश झाले आहेत. अशा या कठीण परिस्थितीत शेतकऱ्यांना आशेचा किरण दाखवणारे हे शेतीविषयक सहलीचे आयोजन ठरले आहे.
कृषी सहलीचे आयोजन: उद्देश आणि महत्त्व
नोव्हेंबर आणि डिसेंबर महिन्यात होणाऱ्या या कृषी सहलीचे आयोजन हे शेतकऱ्यांना नवीन पद्धतींशी परिचित करून देण्यासाठी केले जात आहे. या उपक्रमातून शेतकऱ्यांना पालघर जिल्ह्यातील इतर तालुक्यांमधील यशस्वी शेतीचे मॉडेल पाहण्याची संधी मिळेल. प्रत्यक्ष क्षेत्रभेटीद्वारे शेतकरी समुदायाला अनुभव घेता येईल असे हे कृषी सहलीचे आयोजन केले जात आहे. शेतकऱ्यांमध्ये नावीन्यपूर्ण शेतीकडे वळण्याची इच्छा निर्माण व्हावी यासाठी हा कार्यक्रम महत्त्वपूर्ण ठरतो.
सहलीत समाविष्ट असलेल्या क्षेत्रभेटी
या कार्यक्रमात वसई तालुक्यातील शेतकऱ्यांना पालघर जिल्ह्यातील विविध ठिकाणी नेण्यात येणार आहे. या भेटीदरम्यान शेतकरी समुदायाला विविध प्रकारच्या शेतीच्या पद्धती, पाण्याच्या व्यवस्थापनाचे तंत्र, जैविक शेतीचे फायदे आणि आधुनिक सिंचन पद्धती यांची प्रत्यक्ष माहिती मिळेल. हे शेतीविषयक सहलीचे आयोजन शेतकऱ्यांना केवळ भेटीपुरते मर्यादित नसून तेथील शेतकऱ्यांशी संवाद साधण्याची संधी देईल. अशा प्रकारचे कृषी सहलीचे आयोजन शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरते.
प्रयोगशील शेतकऱ्यांचे माहितीपट आणि त्याचा उपयोग
या कार्यक्रमाचा एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे वसई तालुक्यातीलच काही यशस्वी शेतकऱ्यांचे माहितीपट तयार करणे आणि ते इतर शेतकऱ्यांना दाखवणे. यामुळे शेतकरी समुदायाला जवळपासच्या ठिकाणी यशस्वी झालेल्या शेतीचे उदाहरण पाहता येईल. हे माहितीपट शेतकऱ्यांना नवीन कल्पना आणि प्रेरणा देतील. कृषी सहलीचे आयोजन करताना या माहितीपटांचा वापर करण्यात येईल ज्यामुळे शेतकऱ्यांना स्थानिक पातळीवर शक्य असलेल्या नाविन्यपूर्ण शेतीची कल्पना येईल. अशा प्रकारे हे कृषी सहलीचे आयोजन स्थानिक शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक ठरेल.
शेती क्षेत्रातील आव्हाने आणि संधी
वसई तालुक्यात शेतीक्षेत्र कमी होण्यामागील मुख्य कारणे म्हणजे जागेचा अभाव, शेतमालाला मिळणारा कमी दर आणि शेतीवर अवलंबून असलेल्या लोकसंख्येतील घट. शहरीकरणामुळे शेतीच्या जमिनी कमी झाल्या आहेत आणि नवीन पिढी शेतीकडे आकर्षित होत नाही. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना प्रोत्साहित करणे गरजेचे आहे. कृषी सहलीचे आयोजन या संदर्भात एक महत्त्वाचे साधन ठरू शकते. यामुळे शेतकऱ्यांना शेतीच्या नवीन संधी दिसू शकतील आणि ते या व्यवसायाकडे नव्या दृष्टीने पाहू शकतील.
भविष्यातील शेतीचे स्वरूप आणि त्यातील बदल
आधुनिक काळात शेती म्हणजे केवळ पारंपरिक पद्धतीने पिके घेणे एवढेच मर्यादित न राहता ती एक व्यवसाय म्हणून विकसित होत आहे. नवीन तंत्रज्ञान, बाजारपेठेचे अभ्यास, पिकांची निवड आणि मार्केटिंग या सर्वांचा समावेश आधुनिक शेतीत होतो. वसई-विरार परिसरातील शेतकऱ्यांना या बदलांची ओळख करून देणे आवश्यक आहे. कृषी सहलीचे आयोजन या दृष्टीने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. शेतकऱ्यांना शेतीच्या व्यवसाय मॉडेलशी परिचित करून देणारे हे कृषी सहलीचे आयोजन भविष्यातील शेतीचे स्वरूप बदलण्यास मदत करेल.
समुदायावर होणारा सकारात्मक प्रभाव
या नावीन्यपूर्ण तसेच स्तुत्य उपक्रमामुळे केवळ शेतकऱ्यांनाच फायदा होणार नाही तर संपूर्ण समुदायावर सकारात्मक परिणाम होईल. शेतीचे प्रमाण वाढल्याने स्थानिक अर्थव्यवस्था सुधारेल, रोजगाराच्या नव्या संधी निर्माण होतील आणि शहरीकरणामुळे होणारा दबाव कमी होईल. कृषी सहलीचे आयोजन या सर्व गोष्टी शक्य करण्यासाठी एक कट्टा ठरू शकते. शेतकऱ्यांमध्ये नवीन उत्साह निर्माण करणारे हे कृषी सहलीचे आयोजन समुदायाच्या समृद्धीसाठी महत्त्वपूर्ण ठरेल.
निष्कर्ष
वसई-विरार परिसरातील शेतीचे भवितव्य उज्ज्वल करण्यासाठी जिल्हा कृषी विभाग आणि पंचायत समितीने हाती घेतलेला हा उपक्रम एक महत्त्वाचा टप्पा ठरतो. शेतकऱ्यांना नवीन पद्धती आणि तंत्रज्ञानाशी परिचित करून देणारे हे कृषी सहलीचे आयोजन यशस्वी झाले तर भविष्यात या प्रकारचे आयोजन इतर भागातही करण्यात येईल. शेतकऱ्यांनी या संधीचा पुरेपूर फायदा घेऊन आपल्या शेतीचे स्वरूप बदलले पाहिजे. अशा प्रकारे हे कृषी सहलीचे आयोजन शेती क्षेत्रात क्रांती घडवून आणू शकते यात कुठलीही शंका नाही.