पेन्शन घेणाऱ्यांसाठी एक मोठी आणि आनंदाची बातमी समोर आली आहे. आता त्यांना दरवर्षी जीवन प्रमाणपत्र सादर करण्यासाठी सरकारी कार्यालयात हेलपाटे मारावे लागणार नाहीत. भारत सरकारच्या पेन्शन आणि पेन्शनर कल्याण विभागाने (DoPPW) यावर्षी ‘डिजिटल लाइफ सर्टिफिकेट (DLC) कॅम्पैन 4.0’ सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या मोहिमेअंतर्गत 1 ते 30 नोव्हेंबर 2025 या कालावधीत देशभरातील 1600 जिल्ह्यांमध्ये विशेष शिबिरे आयोजित केली जातील, ज्यामुळे जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया अधिक सुलभ होणार आहे. या शिबिरांमधून ज्येष्ठ नागरिक आणि दिव्यांग पेन्शनधारकांना त्यांच्या घरी जाऊन ही सुविधा दिली जाणार आहे, ज्यामुळे त्यांना कार्यालयीन अडचणींचा सामना करावा लागणार नाही.
फेस ऑथेंटिकेशन तंत्रज्ञानामुळे सुलभ झालेली प्रक्रिया
या नव्या सुविधेमुळे पेन्शनधारकांना आता घरबसल्या ‘फेस ऑथेंटिकेशन’ तंत्रज्ञानाचा वापर करून आपले जीवन प्रमाणपत्र सादर करणे शक्य होणार आहे. फेस ऑथेंटिकेशन हे एक बायोमेट्रिक तंत्रज्ञान आहे, ज्यात तुमच्या मोबाईल फोनच्या कॅमेऱ्याचा वापर करून तुमचा चेहरा थेट स्कॅन केला जातो आणि त्याची पडताळणी आधीच नोंद असलेल्या तुमच्या आधार कार्डवरील माहितीशी केली जाते. यामुळे ओळख पटवण्याची प्रक्रिया जलद आणि सुरक्षित होते. विशेषतः वृद्ध आणि शारीरिकदृष्ट्या कमजोर असलेल्या व्यक्तींसाठी ही प्रक्रिया अत्यंत सोपी होणार आहे. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया आता तांत्रिक साधनांद्वारे पूर्ण करता येणार आहे, ज्यामुळे पेन्शनधारकांना वार्षिक त्रासापासून मुक्ती मिळेल.
पेन्शनधारकांसाठी जीवन प्रमाणपत्राचे महत्त्व
पेन्शनधारकांना दरवर्षी 1 ते 30 नोव्हेंबर या काळात आपले जीवन प्रमाणपत्र सादर करणे बंधनकारक असते. जर हे प्रमाणपत्र वेळेत सादर केले नाही, तर त्यांची पेन्शन थांबवली जाऊ शकते. आतापर्यंत हे काम करण्यासाठी सरकारी कार्यालयात जावे लागत होते, ज्यामुळे वृद्ध आणि दिव्यांग व्यक्तींना मोठ्या प्रमाणावर अडचणींचा सामना करावा लागत असे. पण ‘फेस ऑथेंटिकेशन’मुळे ही अडचण दूर झाली आहे. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया स्वस्त, वेगवान आणि सुरक्षित बनली आहे. पेन्शनधारक आता कोणत्याही वेळी आणि कोणत्याही ठिकाणाहून ही प्रक्रिया पूर्ण करू शकतात.
आधार फेस आरडी ॲप डाउनलोड करणे: पहिली पायरी
जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया सुरू करण्यासाठी सर्वात आधी तुम्हाला तुमच्या फोनमध्ये UIDAI ने तयार केलेले ‘Aadhaar Face RD Application’ नावाचे ॲप डाउनलोड करावे लागेल. हे ॲप तुमच्या फोनमध्ये बॅकग्राउंडमध्ये काम करते आणि जीवन प्रमाण ॲपसाठी आवश्यक आहे. हा पायरी पूर्ण केल्यानंतर तुम्ही पुढच्या टप्प्याकडे वाटचाल करू शकता. हे ॲप अँड्रॉईड आणि आयओएस दोन्ही प्लॅटफॉर्मवर उपलब्ध आहे, ज्यामुळे स्मार्टफोन वापरणाऱ्या बहुतांश पेन्शनधारकांसाठी ते सहजतेने वापरणे शक्य आहे. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया योग्यरित्या पूर्ण करण्यासाठी हे ॲप इंस्टॉल करणे अत्यावश्यक आहे.
जीवन प्रमाण ॲपमध्ये नोंदणी प्रक्रिया
‘आधार फेस आरडी’ॲप इंस्टॉल झाल्यावर तुम्हाला तुमच्या फोनवर ‘जीवन प्रमाण ॲप’ डाउनलोड करावे लागेल. याच ॲपचा वापर करून तुम्ही तुमचे जीवन प्रमाणपत्र सादर करणार आहात. ॲप उघडल्यावर तुम्हाला ‘ऑपरेटर ऑथेंटिकेशन’ स्क्रीन दिसेल. येथे आधार नंबर टाका, मोबाईल नंबर आणि ईमेल ॲड्रेस भरा आणि ‘सबमिट’ बटण दाबा. यानंतर, तुमच्या मोबाईल आणि ईमेलवर एक ओटीपी (OTP) येईल. तो ॲपमध्ये टाकून ‘सबमिट’ करा. ही जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया सुरू करण्याची दुसरी महत्त्वाची पायरी आहे.
चेहरा स्कॅन करण्यासाठी तयारी आणि सूचना
ओटीपी टाकल्यावर नवीन स्क्रीन येईल. येथे आधार कार्डवरील तुमचे नाव टाका. चेक बॉक्सवर टॅप करून ‘स्कॅन’ पर्याय निवडा. ॲप तुमच्या चेहऱ्याचा स्कॅन करण्यासाठी परवानगी मागेल, त्याला ‘येस’ (Yes) म्हणा. काही सूचना दिसतील, ज्यामध्ये ‘I am aware of this’ वर टॅप करून ‘प्रोसीड’ (Proceed) करा. तुमचा चेहरा योग्य प्रकारे स्कॅन करण्यासाठी सांगितलेल्या सूचनांचे पालन करा. ही जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया यशस्वीरीत्या पूर्ण करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची पायरी आहे.
पेन्शनर ऑथेंटिकेशन आणि अंतिम चरण
चेहरा स्कॅन झाल्यावर ‘पेन्शनर ऑथेंटिकेशन’ स्क्रीन उघडेल. येथे विचारलेली सर्व माहिती योग्यरित्या भरा. तुमचा चेहरा पुन्हा एकदा स्कॅन केला जाईल, ज्यामुळे तुमची ओळख अधिकृतरीत्या निश्चित होईल. यानंतर, तुम्हाला एक ‘प्रमाण आयडी’ (Praman ID) आणि ‘पीपीओ नंबर’ (PPO number) मिळेल. ही माहिती तुम्ही नोंदवून ठेवावी, कारण ती भविष्यात उपयोगी पडेल. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया येथे जवळजवळ पूर्ण झाली आहे, आता फक्त सर्टिफिकेट डाउनलोड करायचे राहिले आहे.
सर्टिफिकेट डाउनलोड करणे आणि अंतिम मुद्रण
शेवटी,तुमचे सर्टिफिकेट डाउनलोड करण्यासाठी जीवन प्रमाण च्या अधिकृत वेबसाइटवर जा. तेथे लॉग इन करून ‘प्रमाण आयडी’ टाका. लगेचच तुमचे सर्टिफिकेट डाउनलोड होईल. या सर्टिफिकेटची प्रिंट काढून ठेवणे आवश्यक आहे, कारण ते पेन्शन संस्थांकडे सादर करावे लागू शकते. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया येथे पूर्ण होते आणि तुमचे वार्षिक जीवन प्रमाणपत्र सादर करण्याचे काम संपुष्टात येते.
नवीन तंत्रज्ञानामुळे पेन्शनधारकांचे जीवन सुसह्य
या सुविधेमुळे आता पेन्शनधारकांना त्यांचे जीवन प्रमाणपत्र सादर करणे अत्यंत सोपे आणि त्रासमुक्त झाले आहे. फेस ऑथेंटिकेशन तंत्रज्ञानामुळे वृद्ध आणि दिव्यांग व्यक्तींना मोठ्या प्रमाणावर मदत होणार आहे, कारण त्यांना आता कार्यालयीन अडचणींचा सामना करावा लागणार नाही. भारत सरकारने ही डिजिटल मोहीम सुरू करून पेन्शनधारकांचे जीवन खरोखरच सुखावह केले आहे. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया आता अगदी सोपी आणि सोयीस्कर झाली आहे, ज्यामुळे पेन्शनधारक आपले अमूल्य वेळ वाचवू शकतात आणि आपल्या कुटुंबासोबत अधिक वेळ घालवू शकतात.
शिबिरांद्वारे समाजात जागरूकता निर्माण करणे
देशभरातील 1600 जिल्ह्यांमध्ये आयोजित केली जाणारी विशेष शिबिरे ही पेन्शनधारकांसाठी खूप उपयुक्त ठरणार आहेत. या शिबिरांद्वारे पेन्शनधारकांना थेट मार्गदर्शन मिळेल आणि ते सहजतेने जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया शिकू शकतील. शिवाय, ज्येष्ठ नागरिक आणि दिव्यांग पेन्शनधारकांना त्यांच्या घरी जाऊन ही सुविधा दिली जाणार आहे, ज्यामुळे त्यांना कुठल्याही प्रकारच्या वाहतूक समस्येचा सामना करावा लागणार नाही. ही मोहीम खरोखरच समाजातील दुर्लक्षित घटकांसाठी एक मोठी बदलाची नांदी ठरणार आहे.
भविष्यातील डिजिटल सेवा आणि शक्यता
भारत सरकारचीही डिजिटल मोहीम केवळ जीवन प्रमाणपत्रापुरती मर्यादित नाही, तर भविष्यात इतर अनेक सेवा सुद्धा डिजिटल पद्धतीने उपलब्ध होण्याची शक्यता आहे. जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया यशस्वी झाल्यास, पेन्शनधारकांसाठी इतरही अनेक सुविधा ऑनलाईन उपलब्ध होतील. तंत्रज्ञानाचा वापर करून सरकारी सेवा सुलभ आणि सर्वांगीण बनवण्याचा हा एक महत्त्वाची पाऊल आहे. पेन्शनधारक आता आपल्या घरातून बाहेर पडल्याशिवाय आपले सर्व कामे करू शकतात, ज्यामुळे त्यांचे जीवन अधिक सुरक्षित आणि सोयीस्कर होणार आहे.
निष्कर्ष
सारांशात,जीवन प्रमाणपत्र काढण्याची ऑनलाईन प्रक्रिया पेन्शनधारकांसाठी एक मोठी सुविधा ठरणार आहे. फेस ऑथेंटिकेशन तंत्रज्ञानामुळे ही प्रक्रिया अत्यंत सुरक्षित, वेगवान आणि सोयीस्कर झाली आहे. पेन्शनधारक आता आपल्या मोबाईल फोनद्वारे घरबसल्या ही प्रक्रिया पूर्ण करू शकतात, ज्यामुळे त्यांना वार्षिक त्रासापासून मुक्ती मिळेल. भारत सरकारने सुरू केलेली ‘डिजिटल लाइफ सर्टिफिकेट कॅम्पैन 4.0’ ही पेन्शनधारकांच्या जीवनात खरोखरच एक सकारात्मक बदल घडवून आणणार आहे.