महाराष्ट्रातील दौंड तालुक्यातील खामगाव परिसराच्या तांबेवाडी गावात एक ऐतिहासिक आणि समाजहितैषी उपक्रम राबविण्यात आला. खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप ही घटना केवळ एक प्रशासकीय कार्यवाही राहिली नाही तर ग्रामीण भागात डिजिटल सक्षमीकरणाचा एक महत्त्वाचा टप्पा ठरली. ग्रामस्थांच्या जीवनात झपाट्याने बदल घडवून आणणारे हे खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप कार्यक्रम सामुदायिक प्रयत्नांचे एक उत्कृष्ट उदाहरण बनले.
ग्रामस्थांच्या वर्षानुवर्षांच्या समस्यांना डिजिटल उपाय
तांबेवाडी गावातील लोक अनेक वर्षांपासून पारंपरिक रेशन कार्ड प्रणालीतील त्रुटी आणि अडचणींचा सामना करत होते. धान्याच्या वाटपापासून वंचित राहणे, कुटुंबविभागणीनंतर नवीन कार्डे मिळण्यास अडचण यासारख्या समस्या रोजच्या जीवनाचा भाग बनल्या होत्या. या सर्व पार्श्वभूमीवर, माजी उपसरपंच सुखदेव चोरमले यांच्या मार्गदर्शनाखाली, डिजिटल रेशन कार्डची संकल्पना पुढे आली. ग्रामस्थांच्या या दीर्घकाळ चाललेल्या समस्यांना सोडवण्यासाठी खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप हाच एकमेव पर्याय शिल्लक राहिला होता. त्यांच्या विनंत्या आणि स्थानिक नेतृत्वाच्या प्रयत्नांनी हा उपक्रम मूर्त स्वरूप धारण करू शकला.
डिजिटल रेशन कार्ड म्हणजे नेमके काय?
डिजिटल रेशन कार्ड हे जुने कागदी कार्डचे डिजिटल रूपांतर आहे. हे एक इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवज असून ते स्मार्टफोन किंवा इतर डिजिटल उपकरणांवर साठवता येते आणि दाखवता येते. यामुळे कार्ड हरवणे, फाटणे किंवा जुने होणे यासारख्या समस्या संपूर्णपणे दूर होतात. खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप करताना प्रत्येक कुटुंबाला त्यांचे अद्वितीय डिजिटल आयडी प्रदान केले गेले. हे कार्ड सरकारी डेटाबेसशी थेट जोडलेले असल्याने, कोणत्याही रेशन दुकानातून धान्य उचलताना ऑनलाइन पडताळणी शक्य होते. म्हणूनच, खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप ही केवळ कार्डे वाटपाची नव्हे तर एका आधुनिक व्यवस्थेकडे झेप आहे.
सुखदेव चोरमले यांचा स्वखर्चाचा शिबिरासाठीचा प्रयत्न
या संपूर्ण उपक्रमाचे खरे शिल्पकार माजी उपसरपंच सुखदेव चोरमले हे आहेत. ग्रामस्थांच्या अडचणी ऐकल्यानंतर त्यांनी ही समस्या सोडवण्याचा पुरेमोड करण्याचे ठरवले. त्यांनी स्वतःच्या खर्चाने एक विशेष शिबिर आयोजित केले, ज्याचा उद्देश होता प्रशासनासोबत समन्वय साधून प्रत्येक कुटुंबासाठी डिजिटल रेशन कार्ड तयार करणे. या शिबिराला गावकऱ्यांचा अपेक्षेपेक्षा जास्त उत्साहाचा प्रतिसाद मिळाला. यवतमंडलाधिकारी कार्यालयाच्या सहकार्याने ही प्रक्रिया गतीने पूर्ण झाली. या शिबिराच्या माध्यमातूनच खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप शक्य झाले. चोरमले यांच्या निष्ठावान प्रयत्नांमुळेच हा सामुदायिक सपना साकार झाला.
डिजिटल रेशन कार्डचे फायदे आणि सुरक्षा
डिजिटल रेशन कार्डचे अनेक फायदे आहेत. सर्वप्रथम, ते बनावटीच्या संधी कमी करते आणि पारदर्शकता वाढवते. दुसरे म्हणजे, ग्राहकाला त्याचे धान्य कोणत्या दुकानातून मिळेल याची निवड करण्याचे स्वातंत्र्य मिळते. तिसरे म्हणजे, अँड्रॉइड फोनवर ‘माय रेशन’ सारख्या अॅप्लिकेशनद्वारे हे कार्ड सहज पाहता येते. खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप झाल्याने आता त्यांना हे सर्व फायदे मिळू शकतात. तसेच, डिजिटल कार्ड हे बायोमेट्रिक प्रमाणीकरणासह जोडलेले असल्याने, केवळ कार्डधारकच धान्य उचलू शकतो, यामुळे गैरवापराची शक्यता नाहीशी होते. म्हणून, खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप केल्याने केवळ सोय नव्हे तर सुरक्षितता ही प्राप्त झाली.
ग्रामस्थांचे आनंद आणि भविष्यातील अपेक्षा
या उपक्रमाने ग्रामस्थांचे जीवन खरोखरच सोपे झाले आहे. शांताबाई पिंगळे या एका ग्रामस्था म्हणतात, “गेली पाच वर्षे मी रेशनच्या योग्यतेपासून वंचित होती. पण सुखदेव चोरमले यांनी केवळ दोन दिवसात हे शिबिर घेऊन माझी समस्या दूर केली.” अशाच अनेक आनंदी आवाज या बदलाबद्दल ऐकू येत आहेत. खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप झाल्याने त्यांचा सरकारी योजनांशीचा संबंध पुनर्स्थापित झाला आहे. उर्वरित ५० कुटुंबांसाठीही अशीच कार्यवाही लवकरच होणार असल्याची माहिती आहे. सुखदेव चोरमले यांनी आमदार राहुल कुल यांचे यासाठी आभार मानले आहेत. भविष्यात इतर गावांसाठीही खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप याच एक प्रेरणादायी उदाहरण ठरेल.
निष्कर्ष
राशन कार्ड मिळविण्याची प्रक्रिया जरी बऱ्याच जणांना क्लिष्ट वाटत असली तर अशाप्रकारे, खामगाव येथील तांबेवाडी गावाने डिजिटल इंडियाच्या दिशेने एक मोठे पाऊल टाकले आहे. स्थानिक नेतृत्व, प्रशासन आणि ग्रामस्थांच्या एकजिवत्वाने हा कार्यक्रम यशस्वी करणे शक्य झाले. खामगाव येथे २५० कुटुंबांना डिजिटल रेशन कार्ड वाटप हा केवळ एक कार्यक्रम न राहता, ग्रामीण भारतातील बदलाचे प्रतीक बनला आहे. यामुळे इतर गावांनासुद्धा आपल्या समस्या सोडवण्यासाठी अशाच नाविन्यपूर्ण उपाययोजनांकडे कसे वाटचाल करता येईल याचा मार्गदर्शक ठरतो.