महाराष्ट्रातील वीज ग्राहकांसाठी ऐतिहासिक आनंदाची बातमी आहे. महाराष्ट्र विद्युत नियामक आयोगाने (MERC) घरगुती, औद्योगिक आणि व्यावसायिक अशा सर्व प्रकारच्या ग्राहकांसाठी आगामी पाच वर्षांसाठी वीज दरात कपात करण्याचा निर्णय जाहीर केला आहे. ही ऐतिहासिक वीज दरात कपात केवळ आर्थिक दिलासा देणार नाही तर राज्याच्या आर्थिक सक्षमतेचेही द्योतक आहे. सुधारित दर १ जुलै २०२५ पासून लागू होणार असून, या ठरावामुळे लाखो कुटुंबे आणि उद्योगधंदे लाभान्वित होतील. या वीज दरात कपातीमुळे ग्राहकांच्या मासिक खर्चात लक्षणीय घट येणार आहे.
महावितरणचा ऐतिहासिक प्रस्ताव आणि आयोगाचा निर्णय
महाराष्ट्र राज्य विद्युत वितरण कंपनी लिमिटेड (महावितरण) ने आपल्या इतिहासात प्रथमच वीज दरात कपात करण्याचा प्रस्ताव एमईआरसीकडे मांडला होता. आयोगाने या धाडसी प्रस्तावाला मान्यता देत आगामी पाच वर्षे (FY२५ ते FY२९) वीजदर कमी करण्याचे आदेश दिले आहेत. या निर्णयामागे महावितरणची दूरदृष्टी आणि कार्यक्षम व्यवस्थापनाचा मोठा हात आहे. ही वीज दरात कपात केवळ आर्थिक सहाय्य नाही तर सर्व ग्राहकांना सौजन्याने केलेले एक उपहार आहे. याशिवाय, स्मार्ट मीटर असलेल्या घरगुती ग्राहकांना दिवसा वीज वापरासाठी दहा टक्के अतिरिक्त टाइम ऑफ डे (TOD) सवलत देण्यात येईल, ज्यामुळे पीक वेळेत भार कमी होण्यास मदत होईल. सौर ऊर्जा निर्मिती करणाऱ्या ग्राहकांना प्रोत्साहन देणे हे देखील या आदेशाचे वैशिष्ट्यपूर्ण बाब आहेत.
भविष्याची तयारी: रिसोर्स ॲडेक्वसी प्लॅन आणि दीर्घकालीन बचत
ही वीजदरात कपात शक्य झाली ती महावितरणने भविष्यातील विजेच्या गरजा लक्षात घेऊन तयार केलेल्या ‘रिसोर्स ॲडेक्वसी प्लॅन’मुळे. या योजनेनुसार २०३० पर्यंत राज्याची विजेची क्षमता ८१ हजार मेगावॅट होण्यासाठी ४५ हजार मेगावॅटचे वीजखरेदी करार करण्यात आले आहेत. यातील ३१ हजार मेगावॅट वीज नवीकरणीय ऊर्जास्त्रोतांमधून (रिन्युएबल एनर्जी) अत्यंत किफायतशीर दरात मिळणार आहे. हेच किफायतशीर खरेदी करार आगामी पाच वर्षात महावितरणचे वीजखरेदीचे खर्चात सुमारे ६६ हजार कोटी रुपये बचत करणार आहेत आणि या मोठ्या आर्थिक सहाय्यामुळेच वीज दरात कपातीचा प्रस्ताव मांडणे शक्य झाले. ही दीर्घकालीन योजना राज्याच्या ऊर्जा सुरक्षिततेसाठी महत्त्वाची भूमिका बजावेल.
घरगुती ग्राहकांना मोठा आर्थिक दिलासा
वीज दरात कपातीचा सर्वात जास्त फायदा कमी वीज वापरणाऱ्या घरगुती ग्राहकांना होणार आहे. महावितरणच्या अंदाजानुसार, जे ग्राहक दरमहा सरासरी १०० युनिटपर्यंत वीज वापरतात, त्यांच्या बिलात लक्षणीय घट येणार आहे. १ ते १०० युनिट वापराच्या श्रेणीतील ग्राहकांना प्रति युनिट सध्या ६.२० रुपये भरावे लागतात, ते नव्या दरानुसार फक्त ५.७४ रुपये प्रति युनिट भरतील. म्हणजेच, या श्रेणीतील ग्राहकांसाठी वीज दरात कपात ही प्रति युनिट सुमारे ०.५८ रुपयांची आहे. ही मोठी वीज दरात कपात कमी उत्पन्नाच्या कुटुंबांना विशेषतः मदतीचा हात देणारी ठरेल.
वापरानुसार वर्गीकृत दर तपशील
ही वीजदरात कपात सर्व ग्राहक श्रेणींना सारखा लाभ देत नाही; ती वीज वापराच्या प्रमाणानुसार वर्गीकृत आहे. जसे आपण पाहू शकतो, १०१ ते ३०० युनिट वापरणाऱ्यांसाठी सध्याचा दर १२.२३ रुपये प्रति युनिट आहे, तो नव्या दरानुसार १२.५७ रुपये होईल, म्हणजे प्रति युनिट ०.३४ रुपयांची वाढ. त्याचप्रमाणे, ३०१ ते ५०० युनिट श्रेणीतील ग्राहकांसाठी सध्याचा १६.७७ रुपयांचा दर हा नव्या दराने १६.८५ रुपये होईल. सर्वात मोठा धक्का ५०० युनिटांपेक्षा जास्त वापरणाऱ्या ग्राहकांना बसेल, ज्यांचा सध्याचा दर ८.९३ रुपये प्रति युनिट आहे तो नव्या दराने १९.१५ रुपये होईल. अशाप्रकारे, ही वीजदरात कपात प्रामुख्याने कमी वापराच्या ग्राहकांवर केंद्रित आहे, तर जास्त वापर करणाऱ्यांना दरवाढीचा सामना करावा लागेल.
उद्योग आणि व्यवसायांना चालना देणारी दररचना
घरगुती ग्राहकांबरोबरच उद्योग आणि व्यवसाय या क्षेत्रांनाही या निर्णयातून महत्त्वपूर्ण चालना मिळणार आहे. गेल्या अनेक वर्षांदरम्यान, औद्योगिक आणि व्यावसायिक वीजदरात दरवर्षी सरासरी १० टक्क्यांपर्यंत वाढ होत होती. याउलट, आता आगामी पाच वर्षांसाठी या गटांच्या वीजदरात कपात होणार आहे. ही उलटी वीज दरात कपात उद्योगधंद्यांच्या उत्पादन खर्चात घट करून त्यांना अधिक स्पर्धात्मक बनवेल आणि नवीन गुंतवणूक आकर्षित करण्यास मदत करेल. व्यवसायांसाठीची ही वीज दरात कपात आर्थिक वाढीला चालना देण्यासाठी एक प्रेरक घटक ठरू शकते.
किफायतशीर दर्जेदार वीजपुरवठ्याचे वचन
महावितरणचे अध्यक्ष तथा व्यवस्थापकीय संचालक, लोकेश चंद्र यांनी या निर्णयाच्या पार्श्वभूमीत स्पष्ट केले आहे की कंपनी ग्राहकांना किफायतशीर दरात दर्जेदार वीज पुरवठा करण्यासाठी वचनबद्ध आहे. या वीज दरात कपात हे केवळ आर्थिक सवलत नसून, ऊर्जा क्षेत्रातील सुधारणा आणि कार्यक्षमतेचे प्रतीक आहे. महावितरणचा हा प्रयत्न ग्राहकहिताच्या दृष्टीकोनातून केला गेला आहे. या वीज दरात कपातीद्वारे कंपनी ग्राहकांशी चिरस्थायी नाते निर्माण करण्याचा प्रयत्न करीत आहे.
दीर्घकालीन सकारात्मक परिणाम आणि निष्कर्ष
महाराष्ट्रातील ही ऐतिहासिक वीज दरात कपात केवळ तात्काळ आर्थिक आराम देणारी नसून तिचे दीर्घकालीन सकारात्मक परिणाम दिसून येतील. कमी वीजदरामुळे घरगुती ग्राहकांचे जीवनमान सुधारेल, तर उद्योगांना स्पर्धात्मक फायदा मिळेल. नवीकरणीय ऊर्जेवर भर देण्याच्या धोरणामुळे पर्यावरणाचे रक्षण होण्यास मदत होईल. ही वीज दरात कपात राज्याच्या ऊर्जा क्षेत्राची प्रगती आणि ग्राहककेंद्रित दृष्टीकोन दर्शवते. शेवटी, हा ठराव एका नव्या युगाची सुरुवात दर्शवतो, जिथे कार्यक्षमता आणि ग्राहकहित या दोन्ही गोष्टी एकाच बरोबर घेऊन जाणे शक्य आहे आणि भविष्यातील वीज दरात कपातीच्या शक्यताही वाढवते.