दिवाळी हा भारतातील सर्वात महत्त्वाचा सण मानला जातो आणि या सणाच्या आनंदाला कर्मचाऱ्यांच्या दिवाळी बोनस २०२५ मध्ये विशेष भर पडतो. हा बोनस केवळ आर्थिक लाभाचा विषय नसून कर्मचाऱ्यांच्या कष्टाला दिले जाणारे सन्मानाचे प्रतीक आहे. केंद्र सरकार, राज्य सरकारे आणि खासगी कंपन्या यांनी आपापल्या कर्मचाऱ्यांसाठी दिवाळी बोनस २०२५ च्या घोषणा करण्यास सुरुवात केली आहे. हा लेख तुम्हाला प्रत्येक क्षेत्रातील बोनस संबंधीत सर्व तपशील देईल.
दिवाळी बोनस म्हणजे नेमके काय?
दिवाळी बोनस हा कर्मचाऱ्यांना दिवाळीच्या सणासाठी मिळणारा एक आर्थिक बक्षीस प्रकार आहे. हा बोनस ‘पेमेंट ऑफ बोनस अॅक्ट, १९६५’ अंतर्गत दिला जातो. सरकारी क्षेत्रात याला ‘अॅड-हॉक बोनस’ किंवा ‘प्रॉडक्टिव्हिटी लिंक्ड बोनस’ असे म्हटले जाते. दिवाळी बोनस २०२५ साठी केंद्र सरकारने डीए (डिअरनेस अलाउन्स) मध्ये ३% वाढीची शक्यता निर्माण केली आहे. सरकारी नियमांनुसार, यंदाचा दिवाळी बोनस २०२५ कर्मचाऱ्यांसाठी एक विशेष भेट ठरेल.
खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस तपशील
खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस देणे बंधनकारक आहे, जर त्या संस्थेकडे २० किंवा त्याहून अधिक कर्मचारी काम करत असतील. दिवाळी बोनस २०२५ साठी कर्मचाऱ्याने वर्षात किमान ३० कामकाजाचे दिवस पूर्ण केलेले असावेत लागतील. कर्मचाऱ्याचे मासिक वेतन ₹२१,००० पेक्षा कमी असले पाहिजे. किमान बोनस ८.३३% वेतनाचा किंवा ₹१०० (जे जास्त असेल) आणि कमाल बोनस २०% पर्यंत दिला जाऊ शकतो. खासगी कंपन्या यंदाही आपल्या कर्मचाऱ्यांना सन्माननीय दिवाळी बोनस २०२५ देतील अशी अपेक्षा आहे.
आयटी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस अपेक्षा
आयटी क्षेत्रात बोनस देणे कायद्याच्या ऐवजी कंपनीच्या नफ्यावर आणि कामगिरीवर अवलंबून असते. टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस (TCS), इन्फोसिस सारख्या मोठ्या कंपन्या कर्मचाऱ्यांना वार्षिक बोनस किंवा व्हेरिएबल पे देतात. दिवाळी बोनस २०२५ साठी आयटी कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या वेतनाच्या १०-२०% पर्यंत बोनस मिळण्याची शक्यता आहे. जगभरातील आर्थिक मंदीमुळे यंदा बोनस रक्कम कमी होऊ शकते, तरीही मोठ्या कंपन्या आपल्या परंपरेप्रमाणे दिवाळी बोनस २०२५ देण्यास मागेपुढे पाहणार नाहीत.
बँकिंग क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस परिस्थिती
बँकिंग क्षेत्रात सार्वजनिक आणि खासगी बँकांमध्ये बोनस देण्याचे स्वरूप वेगळे आहे. सार्वजनिक बँकांमध्ये सरकारने फेस्टिव्हल गिफ्ट्सवर बंदी घातली आहे, ज्यामुळे कर्मचारी संघटनांनी विरोध दर्शवला आहे. रेल्वे कर्मचाऱ्यांना मिळणाऱ्या बोनसच्या तुलनेत बँक कर्मचाऱ्यांना समान वागणूक मिळावी अशी मागणी करण्यात आली आहे. दिवाळी बोनस २०२५ साठी खासगी बँका कर्मचाऱ्यांना ₹५,००० ते ₹१०,००० पर्यंत फेस्टिव्हल अलाउन्स देऊ शकतात. बँक कर्मचाऱ्यांसाठी दिवाळी बोनस २०२५ हा एक महत्त्वाचा आर्थिक पाठिंबा ठरू शकतो.
केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस घोषणा
केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी दिवाळी बोनस सामान्यतः ‘नॉन-प्रॉडक्टिव्हिटी लिंक्ड बोनस’ स्वरूपात दिला जातो. हा बोनस नॉन-गॅझेटेड कर्मचाऱ्यांना (ग्रुप बी आणि सी) दिला जातो. दिवाळी बोनस २०२५ साठी कर्मचाऱ्यांना ३० दिवसांच्या वेतनाइतकी रक्कम मिळेल, ज्याची गणना ₹७,००० मासिक वेतनावर केली जाते. केंद्र सरकारने ऑक्टोबरमध्ये डीए ५५% वरून ५८% करण्याची घोषणा केल्यास कर्मचाऱ्यांचा दिवाळी बोनस २०२५ आणखी वाढेल.
रेल्वे कर्मचाऱ्यांसाठी विशेष बोनस घोषणा
केंद्र सरकारने रेल्वे कर्मचाऱ्यांसाठी एक मोठी आणि आनंददायी घोषणा केली आहे. सुमारे १०.९ लाख रेल्वे कर्मचाऱ्यांना ७८ दिवसांच्या वेतनाइतकी प्रॉडक्टिव्हिटी लिंक्ड बोनस (पीएलबी) देण्यात येईल. या बोनसची कमाल मर्यादा ₹१७,९५१ इतकी असेल. एकूण ₹१,८६६ कोटींची तरतूद या बोनससाठी करण्यात आली आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या मंत्रिमंडळाने ही मंजुरी दिली आहे. ड्रायव्हर्स, गार्ड्स, स्टेशन मास्टर्स यासह सर्व नॉन-गॅझेटेड कर्मचाऱ्यांना हा दिवाळी बोनस २०२५ मिळेल.
महाराष्ट्र राज्य कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस तयारी
महाराष्ट्र राज्य सरकारने आपल्या कर्मचाऱ्यांसाठी दिवाळी बोनसाच्या घोषणा सुरू केल्या आहेत. अंगणवाडी कार्यकर्त्या आणि मदतनीसांसाठी ₹२,००० ची दिवाळी भेट देण्यात आली आहे. बृहन्मुंबई महानगरपालिकेने (BMC) आपल्या कर्मचाऱ्यांसाठी ₹२९,००० बोनस जाहीर केला आहे, जो मागील वर्षापेक्षा ११.५३% जास्त आहे. नवी मुंबई महानगरपालिकेचे कर्मचारी, कॉन्ट्रॅक्ट आणि तासिक शिक्षक एक्स-ग्रेशिया ग्रँटची मागणी करत आहेत. महाराष्ट्रातील नियमित सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी दिवाळी बोनस २०२५ रुपये ४,५०० पर्यंत अपेक्षित आहे.
इतर राज्यांतील बोनस घोषणा
इतर राज्यांनीही आपापल्या कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस घोषणा केल्या आहेत. तमिळनाडू राज्य सरकारने २.७५ लाख पीएसयू कर्मचाऱ्यांसाठी ₹३६९.६५ कोटींच्या बोनसची घोषणा केली आहे. यामध्ये किमान ₹८,४०० आणि कमाल ₹१६,८०० पर्यंत बोनस देण्यात येईल. राजस्थान, गुजरात, उत्तर प्रदेश सारख्या इतर राज्यांतही दिवाळी बोनस २०२५ च्या घोषणा होण्याची शक्यता आहे. प्रत्येक राज्य स्वतंत्रपणे आपल्या अर्थव्यवस्थेनुसार बोनस रक्कम ठरवते.
सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रम (PSU) कर्मचाऱ्यांसाठी बोनस
सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांमध्ये(PSU) बोनस सामान्यतः नॉन-एक्झिक्युटिव्ह कर्मचाऱ्यांना दिला जातो. हा बोनस पीएलबी किंवा अॅड-हॉक स्वरूपात असू शकतो. रेल्वे PSU कर्मचाऱ्यांसाठी आधीच ₹१,८६६ कोटींच्या बोनसची घोषणा झाली आहे. विज क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांकडून बोनसची मागणी सुरू आहे आणि खासगीकरणाविरोधात आंदोलनेही चालू आहेत. PSU मध्ये फेस्टिव्हल गिफ्ट्सवर बंदी असल्याने कर्मचाऱ्यांमध्ये असंतोष निर्माण झाला आहे. अशा परिस्थितीत दिवाळी बोनस २०२५ हा कर्मचाऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षिततेचा कवच ठरू शकतो.
बोनस मिळवण्यासाठी काय करावे?
कर्मचाऱ्यांनी आपली बोनस पात्रता तपासणे आवश्यक आहे. वेतन, कामाचे दिवस आणि कंपनीचे धोरण याची पडताळणी करावी. बोनसवर टीडीएस लागू होतो, जो तुमच्या इनकम टॅक्स स्लॅबनुसार कापला जातो. जर बोनस मिळण्यात कोणतीही अडचण असेल तर लेबर कोर्ट किंवा संबंधित विभागाकडे तक्राद करता येते. दिवाळी बोनस २०२५ मिळविण्यासाठी कर्मचाऱ्यांनी आपली सर्व कागदपत्रे तयार ठेवणे आवश्यक आहे. बोनस संबंधित कोणत्याही समस्येसाठी कर्मचारी संघटनांचा आधार घेता येतो.
निष्कर्ष
२०२५ च्या दिवाळीत कर्मचाऱ्यांना मिळणारा बोनस हा केवळ आर्थिक फायदा नसून त्यांच्या कष्टाचा सन्मान आहे. केंद्र सरकार, राज्य सरकारे आणि खासगी कंपन्या यांनी आपापल्या कर्मचाऱ्यांसाठी उदार बोनस घोषणा केल्या आहेत. रेल्वे कर्मचाऱ्यांसाठी ७८ दिवसांच्या वेतनाइतकी बोनस रक्कम ही एक ऐतिहासिक घोषणा आहे. महाराष्ट्रातील सरकारी आणि पालिका कर्मचाऱ्यांसाठीही विशिष्ट घोषणा झाल्या आहेत. खासगी, आयटी आणि बँकिंग क्षेत्रात कायद्याने हमी असलेला दिवाळी बोनस २०२५ कर्मचाऱ्यांच्या आनंदाला चतुर्थपरिमाण देणार आहे. सर्व कर्मचाऱ्यांना दिवाळी बोनस २०२५ च्या मदतीने एक सुखसमृद्ध दिवाळीच्या शुभेच्छा!