वाशिम जिल्ह्यातील शेतकरी आता पारंपरिक पिकांपासून दूर सरकत नवीन आणि फायदेशीर पिकांकडे वळत आहेत. या बदलामुळे चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत असल्याचे दिसून येत आहे. शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी ही पिके महत्त्वाची ठरत आहेत. बाजारात सध्या चिया आणि कलंजी पिकांच्या भावात सातत्याने वाढ होत असल्याने, अनेक शेतकरी या पिकांकडे आकर्षित होत आहेत.
सणासुदीत तेजीचे वातावरण
सणासुदीच्या हंगामात चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव वाढत असल्याने शेतकऱ्यांना चांगले दर मिळत आहेत. या काळात बाजारात मागणीत झपाट्याने वाढ झाल्याने दरात सातत्याने तेजी दिसून येत आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांचा आत्मविश्वास वाढला आहे. या पिकांमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढण्यास मदत होत आहे आणि त्यांना आर्थिक स्थैर्य प्राप्त झाले आहे.
बाजारातील उच्चांक
वाशिम कृषी उत्पन्न बाजार समितीत चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत असल्याचे नोंदवले गेले. सोमवारी चियाचा दर प्रतिक्विंटल २४,००० रुपये आणि कलंजीचा दर १७,००० रुपयांपर्यंत पोहोचला. हे दर गेल्या काही महिन्यांपेक्षा खूपच जास्त आहेत. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांकडे वळण्यास प्रोत्साहन मिळाले आहे.
चिया लागवड करण्याची योग्य पद्धत जी मिळवून देईल लाखो रुपयांचे उत्पन्न
पिकांच्या लागवडीत वाढ
पारंपरिक पिकांपेक्षा चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत असल्याने शेतकऱ्यांनी या पिकांची लागवड वाढवली आहे. गेल्या हंगामात वाशिम जिल्ह्यात ३,६०८ हेक्टर जमिनीवर चियाची लागवड झाली. उत्पादन आणि बाजारभावाच्या अनुकूल परिस्थितीमुळे यंदाही लागवडीचे क्षेत्र वाढेल अशी अपेक्षा आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे दर वाढत राहिल्याने शेतकऱ्यांनी कलंजीची लागवड देखील वाढवली आहे.
चियाच्या दरांतील वाढ
सप्टेंबर आणि ऑक्टोबरमध्ये चियाचे दर झपाट्याने वाढले. २३ सप्टेंबर रोजी दर २१,८०० रुपये प्रतिक्विंटल होता, तो ६ ऑक्टोबर रोजी २४,००१ रुपयांपर्यंत पोहोचला. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांपासून मोठा फायदा होत आहे. दरातील या वाढीमुळे चिया आणि कलंजी पिकांची भाववाढ राहिल्याने शेतकऱ्यांची लागवड करण्याची तयारी वाढली आहे.
कलंजीच्या दरांतील वाढ
कलंजीच्या दरांमध्ये देखील उल्लेखनीय वाढ झाली आहे. ९ सप्टेंबर रोजी कलंजीचा दर १४,००० रुपये प्रतिक्विंटल होता, तो २३ सप्टेंबर रोजी १७,००० रुपयांपर्यंत वाढला. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांवर अवलंबून राहण्यास उत्तेजन मिळाले आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव दिवसेंदिवस जास्त मिळत असल्यामुळे शेतकऱ्यांनी या पिकांची लागवड वाढवण्याचा निर्णय घेतला आहे.
बाजारातील आवक आणि मागणी
वाशिम बाजार समितीत चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत असल्याने आवक आणि मागणीत बदल घडून आले. ६ सप्टेंबर रोजी चियाची आवक २७५ क्विंटल होती, तर दर वाढल्याने १३ ऑक्टोबर रोजी आवक २३५ क्विंटलपर्यंत वाढली. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांवर विश्वास वाटू लागला आहे. कलंजीच्या बाबतीत, शेतकरी दर वाढीची अपेक्षा करून उत्पादन साठवून ठेवत आहेत, यामुळे आवक कमी झाली आहे.
पावसाचा सकारात्मक प्रभाव
यंदा वाशिम जिल्ह्यात पावसाचे प्रमाण सरासरीपेक्षा अधिक असल्याने सिंचनासाठी पुरेशा पाण्याची उपलब्धता झाली आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांनी या पिकांची लागवड वाढवण्याचा विचार केला आहे. पावसाच्या अनुकूल परिस्थितीमुळे चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांपासून चांगले उत्पन्न मिळण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक दिलासा
सध्या सोयाबीन, तूर आणि कपाशीसारख्या पारंपरिक पिकांना बाजारात कमी दर मिळत असल्याने शेतकऱ्यांना आर्थिक त्रास होत आहे. अशा वेळी चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत असल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांमुळे आर्थिक दिलासा मिळत आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव सातत्याने वाढत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांवर अवलंबून राहण्यास उत्तेजन मिळाले आहे.
भविष्यातील संधी
बदलत्या हवामानात आणि बाजारपेठेतील स्पर्धेत चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांसाठी नवीन संधी निर्माण झाल्या आहेत. या पिकांमुळे शेतकऱ्यांना स्थिर उत्पन्न मिळू शकते. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांनी या पिकांची लागवड वाढवण्याचा निर्णय घेतला आहे. भविष्यात या पिकांमुळे शेतकऱ्यांचे आर्थिक स्थैर्य सुधारण्यास मदत होईल.
महाराष्ट्रात चिया बियाण्याच्या भावातील चढ-उतार
उत्पादन क्षेत्र आणि बाजार व्यवस्था
महाराष्ट्रातील चिया बियाण्याचे उत्पादन प्रामुख्याने विदर्भ (वाशिम, बुलढाणा) आणि मराठवाडा (लातूर, उस्मानाबाद) भागात होते. भाव मुख्यत्वे मंडी (वाशिम, बुलढाणा) आणि घाऊक विक्रेत्यांवर (कमोडिटीऑनलाइन, इंडियामार्ट) अवलंबून असतात. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत असल्याने या बाजारांमध्ये सतत हलचल दिसून येते.
वार्षिक भाव ट्रेंडचे आढावे
मार्च-एप्रिल २०२४ मध्ये किमती ₹१५०-१७०/किलो होत्या, तर जुलै २०२४ पर्यंत त्या ₹२००-२९९/किलो पर्यंत पोहोचल्या. डिसेंबर २०२४ मध्ये किमतीत झालेली घट पाहता, त्या ₹१९०/किलो इतक्यावर आल्या. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांपासून मोठा फायदा होत आहे.
प्रादेशिक बाजारभाव तुलना
विविध प्रदेशांमध्ये चियाच्या किमतीत लक्षणीय फरक आढळून आला. वाशिम मंडीत फेब्रुवारी २०२५ मध्ये ₹२३०/किलो, तर पुणे मार्केटमध्ये मार्च २०२५ मध्ये ₹३५०/किलो भाव नोंडवला गेला. बुलढाणा आणि लातूर परिसरात एप्रिल-मे २०२५ मध्ये किमती ₹२००-५००/किलो दरम्यान होत्या. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांनी या पिकांची लागवड वाढवण्याचा निर्णय घेतला आहे.
किमतीतील चढ-उतारांची कारणे
चिया बियाण्यांच्या किमतीत होणाऱ्या बदलामागे मुख्यतः मागणी आणि पुरवठा यातील असंतुलन कारणीभूत आहे. आरोग्यदायी उत्पादनांमध्ये चियाचा वापर वाढल्यामुळे मागणीत झपाट्याने वाढ झाली आहे. दुसरीकडे, पुरवठ्यात होणारी कमी हे देखील एक महत्त्वाचे कारण आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांवर अवलंबून राहण्यास उत्तेजन मिळाले आहे.
भविष्यातील अपेक्षा आणि सल्ला
एकंदरीत, गेल्या वर्षभरात चिया बियाण्यांच्या किमतीत ४०-५०% ची वाढ झाली आहे. ऑर्गेनिक प्रकारांसाठी २०-३०% अधिक भाव मिळतात. बाजारातील चढ-उतारांचा फायदा घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना योग्य वेळी विक्री करणे गरजेचे आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांपासून चांगले उत्पन्न मिळण्याची शक्यता आहे.
वाशिम जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी चिया आणि कलंजी पिके आर्थिक स्थैर्य आणण्यासाठी महत्त्वाची ठरत आहेत. चिया आणि कलंजी पिकांचे बाजारभाव जास्त असल्यामुळे शेतकऱ्यांना या पिकांकडे वळण्यास प्रोत्साहन मिळाले आहे. बाजारात या पिकांची मागणी वाढल्याने भविष्यातही दरात तेजीची अपेक्षा आहे. चिया आणि कलंजी पिकांचे भाव तेजीत राहिल्याने शेतकऱ्यांना या पिकांपासून चांगले उत्पन्न मिळण्याची शक्यता आहे. शेतकऱ्यांनी या संधीचा पुरेपूर फायदा घेऊन आपले आर्थिक भविष्य उज्ज्वल करावे.