महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वैभवात गौरी उत्सवाला एक विशेष स्थान प्राप्त आहे. गणेश चतुर्थीनंतर येणारा हा उत्सव घराघरात आनंदाचे आणि उत्साहाचे वातावरण निर्माण करतो. भाद्रपद शुद्ध सप्तमीला गौरीचे आगमन होते आणि तीन दिवसांनी तिचे विसर्जन केले जाते. या वर्षी, ज्येष्ठागौरी पूजा शुभ मुहूर्त अत्यंत शुभ वेळेत आहे, जो भक्तांना परम कल्याण प्रदान करेल. सणाच्या तयारीत ज्येष्ठागौरी पूजा शुभ मुहूर्त जाणून घेणे अत्यावश्यक आहे.
गौरी आवाहन २०२५: तारीख आणि मुहूर्त
२०२५ मध्ये गौरी आवाहन ३१ ऑगस्ट रोजी रविवारी होणार आहे. शुभ मुहूर्त पहाटे ५:५९ ते संध्याकाळी ६:४३ पर्यंत असेल. हा काळ अत्यंत पावित्र्य मानला जातो आणि या वेळेत गौरींचे आवाहन केल्याने घरात सुख-समृद्धी येते अशी श्रद्धा आहे. सर्व भक्तांनी या शुभ वेळेत गौरी मातेचे स्वागत करण्यासाठी तयारी केली पाहिजे.
ज्येष्ठा गौरी पूजेचे महत्त्व आणि तयारी
गौरींना काही ठिकाणी महालक्ष्मी देखील म्हणतात. लोकपरंपरेनुसार, गौरी ही गणपतीची आई पार्वती माता आणि माता लक्ष्मीची थोरली बहीण मानली जाते. माहेरवाशीण असलेल्या गौरींचा पाहुणचार मोठ्या भक्तिभावाने केला जातो. या वर्षी ज्येष्ठागौरी पूजा शुभ मुहूर्त १ सप्टेंबर २०२५ रोजी सोमवारी आहे. या दिवशी विशेष पूजा-अर्चना केली जाते आणि मातेला विविध प्रकारचे नैवेद्य दाखवले जातात.
गौरी आवाहनाची विधीवत पद्धत
गौरी उत्सवाच्या पहिल्या दिवशी म्हणजेच ३१ ऑगस्ट २०२५ रोजी गौरी आवाहन केले जाते. घरात गौरीचे स्वागत करताना, ज्या स्त्रीच्या हातात गौरी असतील, तिचे पाय दूध आणि पाण्याने धुवून त्यावर कुंकवाचे स्वस्तिक काढले जाते. घराच्या उंबऱ्यापासून ते गौरी बसवण्याच्या जागेपर्यंत लक्ष्मीच्या पावलांचे ठसे उमटवत आणले जाते. काही ठिकाणी, गौरींना घरात प्रवेश देण्याआधी, त्यांना घराची समृद्धी आणि दुधदुभत्याची जागा दाखवण्याची प्रथा आहे.
ज्येष्ठा गौरी पूजेचा विशेष दिवस
उत्सवाच्या दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच १ सप्टेंबर २०२५ रोजी ज्येष्ठा गौरी पूजा केली जाते. या दिवसासाठी ज्येष्ठागौरी पूजा शुभ मुहूर्त निश्चित करणे महत्त्वाचे आहे. या दिवशी गौरींची विशेष पूजा आणि आरती केली जाते. पुरणपोळी, ज्वारीच्या पिठाची आंबील, सोळा भाज्यांची एकत्र भाजी, वेगवेगळ्या प्रकारची भजी, पापड, लोणचे असे विविध पदार्थ बनवून केळीच्या पानावर नैवेद्य दाखवतात. हा नैवेद्य अत्यंत चवदार आणि पौष्टिक असतो.
गौरी विसर्जनाची श्रद्धापूर्ण क्रिया
उत्सवाच्या तिसऱ्या दिवशी म्हणजेच २ सप्टेंबर २०२५ रोजी गौरी विसर्जन केले जाते. या दिवशी सकाळी सुताच्या गाठी पाडल्या जातात. या गाठींमध्ये हळदी-कुंकू, सुकामेवा, बेलफळ, रेशीम धागा अशा वस्तू टाकून त्या बांधल्या जातात. गौरींची पूजा-आरती करून, गोड शेवयाची खीर आणि उडीद डाळीचा भाजलेला पापड याचा नैवेद्य दाखवला जातो. गौरींचा पुढील वर्षी पुन्हा येण्याचे आमंत्रण देऊन निरोप घेतला जातो.
विसर्जनानंतरची परंपरा आणि श्रद्धा
गौरींचे पाण्यात विसर्जन करून परत येताना थोडी वाळू घरी आणून ती घरात सर्वत्र टाकतात. यामुळे घरात समृद्धी येते अशी लोकांची श्रद्धा आहे. ही वाळू घरातील सर्व कोन्यात टाकली जाते आणि त्यामुळे घरात सकारात्मक ऊर्जेचा प्रवाह होतो असे मानले जाते. ही परंपरा पिढ्यान्पिढ्या चालत आलेली आहे आणि ती आजही तितकीच श्रद्धेने पाळली जाते.
गौरी पूजेसाठी टाळावयाच्या चुका
गौरी आवाहनाच्या वेळी काही गोष्टींकडे विशेष लक्ष द्यावे लागते. स्वच्छता : गौरी आवाहनाच्या आधी आणि उत्सवादरम्यान घराची पूर्ण स्वच्छता राखा. मुहूर्त : गौरी आवाहन आणि पूजेचा शुभ मुहूर्त चुकू नये. नियमित पूजा : उत्सवाच्या तिन्ही दिवसांत नित्यनियमाने पूजा करावी. पावित्र्य : पूजा करताना आणि नैवेद्य बनवताना पावित्र्याची विशेष काळजी घ्या. मांसाहार करणे टाळा.
ज्येष्ठा गौरी व्रताचे धार्मिक महत्त्व
ज्येष्ठागौरी व्रत हे एक अत्यंत महत्त्वाचे आणि फलदायी धार्मिक अनुष्ठान मानले जाते. अशी श्रद्धा आहे की या व्रतात भक्तिभावाने देवी गौरीची विधीपूर्वक पूजा केल्यामुळे घरात सौख्य, संपन्नता आणि आरोग्य यात खचितच वृद्धी होते. स्त्रियांसाठी या व्रताला विशेष महत्त्व आहे, कारण असे मानले जाते की यामुळे त्यांच्या वैवाहिक जीवनातील सुख आणि कुटुंबातील एकता व ऐक्य मजबूत होते. हा सण कुटुंबातील प्रेमभावना आणि परस्परांचा आदर याचे दर्शन घडवतो. विशेषतः, नववधूंना सासरकडे पाठविण्याच्या पारंपरिक पद्धतीशी हा उत्सव जोडलेला असल्याने, हा कुटुंबातील नव्या नातेसंबंधांना आशीर्वाद देणारा एक सण बनतो.
ज्येष्ठा गौरी पूजेचे पारंपरिक मार्गदर्शन
ज्येष्ठागौरी पूजेसाठी अनेक पारंपरिक रीती-रिवाजांचे पाळण केले जाते, ज्यामुळे देवीचे योग्य स्वागत आणि आराधना शक्य होते. सर्वप्रथम, गौरीचा मुकुट घेऊन येणाऱ्या स्त्रियांचे पाय प्रेमाने स्वच्छ करून त्यावर कुंकू किंवा सिंदूर लावणे हा आदरसूचक विधी आहे. त्यानंतर, घराच्या दाराजवळ पाच धान्यांचे ग्लास ठेवून त्यावरून देवीची पावले टाकून तिचे सन्मानपूर्वक स्वागत केले जाते. या पावित्र्य क्षणी शंखनाद करून देवी गौरीचे विधीपूर्वक आगमन साजरे केले जाते. शेवटी, देवघरात गौरीची स्थापना करून तिच्या कृपेची आणि आशिर्वादाची प्रार्थना केली जाते, ज्यामुळे घरात सकारात्मक ऊर्जेचा प्रवाह निर्माण होतो आणि भक्तांचे मनोभीष्ट पूर्ण होते अशी दृढ श्रद्धा आहे.
महिलांसाठी विशेष महत्त्वाचा उत्सव
गौरीउत्सव हा घरातील महिलांसाठी विशेष आनंदाचा असतो. आपल्या कुलधर्म-कुळाचारानुसार प्रत्येक घरात गौरीचा पाहुणचार केला जातो. यामुळे घरात सुख, समृद्धी आणि आनंद टिकून राहतो. महिला या उत्सवाच्या तयारीत विशेष रस घेतात आणि तो उत्साहात साजरा करतात. हा उत्सव समाजातील महिलांचे महत्त्व दर्शवतो आणि त्यांना सन्मानित करतो.
निष्कर्ष: श्रद्धा आणि समृद्धीचा सण
गौरी उत्सव हा केवळ एक धार्मिक विधी नसून तो आपल्या संस्कृतीचा आणि परंपरेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. या उत्सवाद्वारे आपण आपल्या पूर्वजांशी आपला संबंध जोडतो आणि त्यांच्या श्रद्धेचा आदर करतो. ज्येष्ठागौरी पूजा शुभ मुहूर्त योग्य रीतीने पाळल्यास आपल्या जीवनात आनंद, समृद्धी आणि शांती येते. सर्वांनी भक्तिभावाने हा उत्सव साजरा करावा आणि मातेचा आशीर्वाद घ्यावा. ज्येष्ठागौरी पूजा शुभ मुहूर्त नेहमीच आपल्या जीवनाला नवीन दिशा देतो.