गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन घेऊन या शेतकऱ्याने केली कमाल

गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल उत्पादन घेणाऱ्या शेतकऱ्याची यशकथा

नाशिक जिल्ह्यातील एकलहरे गावातील शेतकरी गोरखनाथ पोपटराव राजोळे यांनी २०२३ च्या रब्बी हंगामात गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन घेऊन राज्यस्तरीय पीक स्पर्धेत प्रथम स्थान पटकावले आहे. हा विक्रम केवळ संख्यात्मक नाही, तर शास्त्रशुद्ध शेतीच्या पद्धतींचा एक ठसा उमटवणारा आहे. त्यांच्या या यशामागील रहस्ये आणि तंत्रज्ञानाचा शोध घेऊया.

#### १. **सुधारित वाणाची निवड आणि बीजप्रक्रिया**

गोरखनाथ यांनी गव्हाच्या उच्च उत्पादनक्षम वाणाची निवड केली. त्यांनी **एनआयएडब्ल्यू-३४** किंवा **डीडीके-१०२९** सारख्या सरबती वाणांचा वापर केला, ज्या रोगप्रतिकारक आणि थंड हवामानास सहनशील आहेत . बियाण्यास थायरम आणि अझोटोबॅक्टरची प्रक्रिया करून उगवण क्षमता वाढवली, ज्यामुळे पिकाची सुरुवातीची वाढ चांगली झाली . हेच त्यांच्या **गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन**यशाचे पहिले पाऊल होते.

#### २. **योग्य पेरणीची वेळ आणि जमिनीची तयारी**

नोव्हेंबरच्या पहिल्या पंधरवड्यात पेरणी करणे हे गव्हाच्या उत्पादनासाठी महत्त्वाचे असते. गोरखनाथ यांनी नेमके हेच केले. त्यांनी जमिनीची २०-२५ सेमी खोल नांगरट करून, १०-१२ टन शेणखत मिसळले आणि कुळवणीच्या पाळ्यांनी जमीन भुसभुशीत केली . यामुळे मुळांची वाढ आणि पोषकतत्त्वे शोषण्याची क्षमता वाढली, ज्याने **गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन** मिळवून देण्यासाठी चालना मिळाली.

#### ३. **सुव्यवस्थित खतव्यवस्थापन आणि सिंचन**

त्यांनी शिफारसीनुसार १२०:६०:४० (नत्र:स्फुरद:पालाश) किलो प्रति हेक्टरी खतदान केले. पहिला हप्ता पेरणीवेळी आणि उर्वरित नत्र पेरणीनंतर २१ दिवसांनी दिला . सिंचनासाठी पीकाच्या संवेदनशील अवस्थांवर (फुटवे, फुलोरा) लक्ष केंद्रित केले. भारी जमिनीत १८ दिवसांच्या अंतराने ६ पाण्याच्या पाळ्या देऊन ओलावा टिकवला . ही अचूक व्यवस्था **हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन**ाची गुरुकिल्ली ठरली.

#### ४. **समाकलित कीटक आणि रोग नियंत्रण**

तांबेरा रोग आणि मावा किडीसारख्या समस्यांवर मात करण्यासाठी त्यांनी रोगप्रतिकारक वाण निवडल्या आणि थायमेथोक्झाम सारख्या कीटकनाशकांचा वापर केला . तसेच, फवारणीद्वारे झिंक आणि लोहाच्या कमतरतेवर नियंत्रण मिळवले . या समग्र पद्धतींनी पिकाचे नुकसान टाळले आणि **गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन** साध्य करणे शक्य झाले.

#### ५. **अनुभव आणि नवीन तंत्रज्ञानाचा समन्वय**

गोरखनाथ यांनी शास्त्रीय पद्धतींसोबत ड्रोन तंत्रज्ञानाचा वापर करून पिकाच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवले. त्यांनी मृदा तपासणीच्या अहवालांनुसार खतांचे प्रमाण ठरवले आणि कृषी विस्तार अधिकाऱ्यांच्या मार्गदर्शनाचा फायदा घेतला . हा अनुभव आणि तंत्रज्ञानाचा मेळ हा **गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन**घेण्यामागील आधारस्तंभ होता.

### आधुनिक शेतीचे फायदे : शेतकऱ्यांसाठी तीन सूत्रे

#### १. **तंत्रज्ञानाचा अवलंब : उत्पादनात भर**
आधुनिक सुधारित वाणी, डिजिटल मॉनिटरिंग, आणि शास्त्रशुद्ध खतव्यवस्थापनामुळे उत्पादकता वाढवणे शक्य आहे. गोरखनाथ यांसारखे **गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन** हे केवळ वैयक्तिक यश नसून संपूर्ण समुदायासाठी प्रेरणादायी उदाहरण आहे. उदाहरणार्थ, सुधारित बियाणे आणि योग्य सिंचन यामुळे महाराष्ट्रातील गव्हाचे सरासरी उत्पादन १५५८ किलो वरून ४८२ किलोपर्यंत वाढू शकते .

#### २. **गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल उत्पादन विक्रमी उत्पादन सातत्य आणि सरकारी योजनांचा लाभ*

*

राज्य सरकारच्या पीकस्पर्धा योजनांमध्ये भाग घेऊन शेतकऱ्यांना आर्थिक प्रोत्साहन मिळू शकते. गोरखनाथ यांनी या स्पर्धेतील ५०,००० रुपयांचे बक्षीस जिंकले . तसेच, कृषी विभागाकडून मिळणाऱ्या मार्गदर्शनाचा वापर करून खर्च कमी करता येतो आणि नफा वाढवता येतो.

#### ३. **पर्यावरण सुसंगत शेती : दीर्घकालीन फायदे**

सेंद्रिय खते, जैविक कीटक नियंत्रण, आणि पाण्याचा विवेकी वापर यामुळे जमिनीची सुपीकता टिकवणे शक्य आहे. उदाहरणार्थ, शेणखत आणि कंपोस्ट खताचा वापर केल्यास जमिनीतील सेंद्रिय कर्ब वाढते . शेतकरी मित्रांनो ही पद्धत ** गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन** घेण्यासारख्या उच्च उत्पादनासाठी आवश्यक असलेल्या संसाधनांची टिकाऊ पुरवठा सुनिश्चित करते.

### राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणा

गोरखनाथ पोपटराव राजोळे यांचे ** गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन** हा केवळ एक विक्रम नसून, ते शेतकऱ्यांना आधुनिक शेतीच्या संधी दाखवते. यशाच्या मागे नियोजन, तंत्रज्ञान आणि सातत्य आहे. जर प्रत्येक शेतकरी शास्त्राचा आणि अनुभवाचा मेळ घालत असेल, तर महाराष्ट्राचे कृषी क्षेत्र जागतिक नकाशावर ठामपणे उभे राहील.

## महाराष्ट्रातील गहू उत्पादन**उत्पादनाचे क्षेत्र व विविधता**

महाराष्ट्रात रब्बी हंगामात गहू पिकवले जाते. राज्यातील पेरणीचे क्षेत्र १२ लाख हेक्टर जवळपास असून, गहू जिरायत व बागायती पद्धतींनी घेतला जातो. काही भागात पाण्याचा चांगला निचरा असलेल्या, भारी व खोल जमिनीवर बागायती गहू पिकवला जातो, तर जास्त पावसाची आवश्यकता असलेल्या भागात जिरायत पद्धतीने घेतला जातो.

**उत्पादनक्षमता व नव्या वाणांचा वापर**

नव्या विकसित वाणांमुळे (उदा. MACS 6478) शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट होण्यास मदत होत आहे. काही शेतकरी हेक्टरीला पारंपरिक २५–३० क्विंटल ऐवजी ४५–६० क्विंटल उत्पन्न मिळवत आहेत. तथापि, संपूर्ण राज्यातील सरासरी उत्पादकता राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा कमी राहते, ज्यामागे पेरणीचा वेळ उशिरा होणे, पाणीपुरवठा व खत व्यवस्थापनातील अडचणी मुख्य कारणे आहेत.

**तंत्रज्ञान व सुधारणा**

शेतकरी बंधूंनो सुधारित पेरणी तंत्र, योग्य खत व पाणी व्यवस्थापन यामुळे उत्पादनात वाढ करता येऊ शकते. शासकीय व कृषी संशोधन संस्थांद्वारे शेतकऱ्यांना आधुनिक पद्धती व सुधारित वाणांची माहिती पुरवली जाते.

महाराष्ट्रातील शेतकरी बहुतेक लहान शेतकरी असतात – अंदाजे ६५% शेतकऱ्याकडे दोन हेक्टरपेक्षा कमी जमीन असते. शेतकरी आपल्या कष्टाने देशाचे अन्नधान्य पिकवतात आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्थेचा पाया असतात.

**समस्यां व आव्हाने**

शेतकरी अनेक अडचणींचा सामना करतात – अनिश्चित पावसाची उपलब्धता, पाणीपुरवठा, रासायनिक खत व वीज यांच्या समस्या याव्यतिरिक्त बाजारभावातील घसरण, कर्जमाफी व सबसिडीच्या समस्याही त्यांना झेलाव्या लागतात. या समस्यांमुळे प्रत्यक्ष शेतकरी आत्महत्येच्या विचाराकडेही वळू शकतात, कारण प्रत्यक्ष मदत नाममात्र राहत असते.

**शेतकरी व सामाजिक व आर्थिक महत्त्व**

गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन घेउन या शेतकऱ्याने कमाल केलीच आहे मात्र लक्षात घ्या की महाराष्ट्रातील शेतकरी “जगाचा पोशिंदा” म्हणून ओळखले जातात. ते केवळ आपल्या कष्टाने अन्नधान्य निर्माण करत नाहीत तर शेतकरी संघटना व शासकीय योजना यांच्यामार्फत आपले हक्क व आत्मसन्मान प्राप्त करण्याचा प्रयत्नही करतात. शेतकरी हा ग्रामीण विकासाचा मुख्य आधार आहे आणि त्यांना आधुनिक तंत्रज्ञान व शाश्वत उपाययोजनांच्या माध्यमातून सशक्त बनवण्याची गरज आहे. गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन घेणारा हा आजच्या यशकथेतील शेतकरी सर्वांसाठी एक आदर्शच निर्माण करतो यात शंका नाही.

महाराष्ट्रातील गहू उत्पादनातील सुधारणांसाठी आधुनिक वाणांचा वापर, योग्य पाणी व खत व्यवस्थापन, व वेळेवर पेरणी अत्यंत महत्त्वाची आहे. त्याचबरोबर शेतकऱ्यांच्या आर्थिक, सामाजिक व शैक्षणिक समस्या हाताळण्यासाठी संघटनात्मक मदत, सबसिडी व कर्जमाफीच्या योजना राबवणे आवश्यक आहे. या उपाययोजनांमुळे शेतकरी अधिक उत्पादन घेऊ शकतील व त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होईल. तर शेतकरी मित्रांनो तुम्हाला गव्हाचे हेक्टरी ९६ क्विंटल विक्रमी उत्पादन घेणारा शेतकरी हा आजचा लेख कसा वाटला ते कमेंट करून नक्की सांगा.