समाज कल्याण विभाग, जिल्हा परिषद परभणी यांच्या वतीने दिव्यांग व्यक्तींसाठी सक्षम (SAKSHAM – Support and Knowledge System for Holistic Accessibility and Management) या पोर्टलच्या माध्यमातून ५% दिव्यांग शेष निधी अंतर्गत विविध कल्याणकारी योजना राबविण्यात येत आहेत. या योजनांचा उद्देश दिव्यांग बालकांचे लवकर निदान, उपचार तसेच गंभीर दिव्यांग व्यक्तींच्या काळजीसाठी त्यांच्या पालकांना आर्थिक सहाय्य देणे हा आहे. ग्रामीण भागातील पात्र दिव्यांग कुटुंबांना या योजनांचा मोठा लाभ होऊ शकतो.
योजना १ : ० ते ६ वयोगटातील दिव्यांग मुलांचे लवकर निदान व उपचारासाठी निवाह भत्ता
० ते ६ वर्षे वयोगटातील दिव्यांग मुलांचे लवकर निदान व योग्य उपचार वेळेत व्हावेत, यासाठी माता-पालकांना उपचारासाठी निवाह भत्ता देण्याची ही योजना आहे. बालकांच्या सुरुवातीच्या टप्प्यातील उपचार अत्यंत महत्त्वाचे असल्याने या योजनेद्वारे पालकांना आर्थिक आधार दिला जातो.
योजना १ साठी पात्रता अटी व शर्ती
या योजनेसाठी अर्ज फक्त सक्षम (SAKSHAM) पोर्टल www.sakshamparbhani.in वरून ऑनलाइन पद्धतीने स्वीकारले जातील. ऑफलाइन अर्ज स्वीकारले जाणार नाहीत. अर्जदाराचा पासपोर्ट साईज फोटो अनिवार्य आहे. दिव्यांग मुलाकडे UDID प्रमाणपत्र (४० टक्के किंवा त्यापेक्षा अधिक) असणे आवश्यक आहे. जुनी प्रमाणपत्रे ग्राह्य धरली जाणार नाहीत. UDID नसल्यास शासकीय वैद्यकीय प्रमाणपत्र आवश्यक आहे. जन्मतारखेचा पुरावा जोडणे बंधनकारक आहे. लाभार्थीचे वय ० ते ६ वर्षे असणे आवश्यक असून अर्ज माता किंवा पालकांनी करणे आवश्यक आहे. लाभार्थी ग्रामीण रहिवासी असावा.
योजना १ साठी आवश्यक कागदपत्रे
माता किंवा पालकांचे रेशन कार्ड अनिवार्य आहे. सन २०२४–२५ चे उत्पन्न प्रमाणपत्र रुपये १ लाखापर्यंत (तहसील प्रमाणित) आवश्यक आहे. आधार कार्ड व आधार संलग्न राष्ट्रीयीकृत बँक खाते पासबुक जोडणे आवश्यक आहे. अर्जात नमूद दिव्यांग प्रकारानुसार ४० टक्के ते १०० टक्के अपंगत्व प्रमाणपत्र आवश्यक आहे. ग्रामीण रहिवासी असल्याचे ग्रामपंचायत किंवा तहसीलदार प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
योजना १ अर्जाची अंतिम तारीख
या योजनेसाठी पात्र लाभार्थ्यांनी दिनांक ३१ डिसेंबर २०२५ पूर्वी सक्षम पोर्टलवर अर्ज सादर करणे आवश्यक आहे. ही योजना फक्त ग्रामीण भागातील लाभार्थ्यांसाठी लागू आहे.
योजना २ : काळजीवाहक (Care Taker) असलेल्या गंभीर दिव्यांग व्यक्तींच्या पालकांना अर्थसहाय्य
ज्या दिव्यांग व्यक्तींना दैनंदिन कामकाज करता येत नाही तसेच स्वतःची काळजी घेणे शक्य नाही, अशा गंभीर दिव्यांग व्यक्तींना सतत काळजीवाहकाची गरज असते. अशा दिव्यांग व्यक्तींच्या पालकांना किंवा कुटुंबीयांना आर्थिक सहाय्य देण्यासाठी ही योजना राबविण्यात येत आहे.
योजना २ साठी पात्रता अटी व शर्ती
या योजनेसाठी अर्ज फक्त सक्षम (SAKSHAM) पोर्टलवर ऑनलाइन पद्धतीने स्वीकारले जातील. अर्जदाराचा पासपोर्ट साईज फोटो आवश्यक आहे. दिव्यांग व्यक्तीकडे UDID प्रमाणपत्र (४० टक्के किंवा अधिक) असणे आवश्यक असून ४० टक्क्यांपेक्षा कमी अपंगत्व ग्राह्य धरले जाणार नाही. जन्मतारखेचा पुरावा आवश्यक आहे. लाभार्थीचे वय किमान ७ वर्षे पूर्ण असणे आवश्यक आहे. वयाची जबाबदारी गट विकास अधिकारी यांची राहील. लाभार्थी ग्रामीण रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
योजना २ साठी आवश्यक कागदपत्रे
रेशन कार्ड अनिवार्य आहे. सन २०२४–२५ चे उत्पन्न प्रमाणपत्र रुपये १ लाखापर्यंत (तहसील प्रमाणित) आवश्यक आहे. आधार कार्ड व आधार संलग्न राष्ट्रीयीकृत बँक खाते पासबुक जोडणे आवश्यक आहे. दिव्यांग प्रकारानुसार ४० टक्के ते १०० टक्के अपंगत्व प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
योजना २ अर्जाची अंतिम तारीख
या योजनेसाठी देखील पात्र लाभार्थ्यांनी दिनांक ३१ डिसेंबर २०२५ पूर्वी सक्षम पोर्टलवर अर्ज सादर करणे आवश्यक आहे. ही योजना फक्त ग्रामीण लाभार्थ्यांसाठी लागू राहील.
सक्षम (SAKSHAM) पोर्टलवर अर्ज करण्याची प्रक्रिया
अर्जदारांनी https://sakshamparbhani.in या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्यावी. आवश्यक नोंदणी करून संबंधित योजनेची निवड करावी. सर्व आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करून अर्ज अंतिम सबमिट करावा. अर्जाची प्रिंट भविष्यासाठी सुरक्षित ठेवावी.
निष्कर्ष
सक्षम (SAKSHAM) अंतर्गत राबविण्यात येणाऱ्या या योजना दिव्यांग बालकांचे लवकर उपचार, तसेच गंभीर दिव्यांग व्यक्तींच्या कुटुंबांना आर्थिक आधार देण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त आहेत. पात्र लाभार्थ्यांनी वेळेत अर्ज करून या योजनांचा लाभ घ्यावा, असे आवाहन समाज कल्याण विभाग, जिल्हा परिषद परभणी यांच्याकडून करण्यात येत आहे.