पॅनकार्ड आधारशी लिंक न केल्यास बंद होणाऱ्या सुविधा कोणत्या? वाचा सविस्तर

भारत सरकारने करदात्यांच्या सुविधेसाठी आणि काळा पैसा रोखण्याच्या उद्देशाने पॅनकार्ड (Permanent Account Number) आणि आधारकार्ड (Aadhaar) यांचे लिंकिंग अनिवार्य केले आहे. हे लिंकिंग २०१७ पासून सुरू झाले असले तरी, वेळोवेळी मुदती वाढवण्यात आल्या आहेत. आजच्या डिजिटल युगात, हे दोन ओळखीचे प्रमाणपत्र एकत्र जोडणे अत्यावश्यक झाले आहे. मात्र, जर तुम्ही हे लिंकिंग वेळेवर केले नाही, तर तुमचे पॅनकार्ड ‘अकार्यक्षम’ (Inoperative) होईल आणि अनेक आर्थिक, करसंबंधित सुविधा बंद पडतील. या लेखात, आम्ही या परिणामांची सविस्तर चर्चा करणार आहोत, जेणेकरून तुम्ही वेळीच कारवाई करू शकाल.

पॅन-आधार लिंकिंगची अनिवार्यता का?

पॅनकार्ड हे करदात्यांची ओळख असते, तर आधारकार्ड हे १२ अंकी अद्वितीय ओळख क्रमांक आहे. हे आधार कार्ड पॅन कार्ड दोन्ही लिंक केल्याने कर विभागाला एकाच व्यक्तीच्या सर्व व्यवहारांची माहिती मिळते, ज्यामुळे कर चोरी रोखली जाते आणि पारदर्शकता वाढते. आयकर कायद्याच्या कलम १३९एए नुसार, हे लिंकिंग अनिवार्य आहे. नवीन पॅनकार्ड अर्जदारांसाठी हे ऑटोमॅटिक होते, पण जुन्या धारकांना स्वतःहून करावे लागते. २०२५ पर्यंत, लाखो करदात्यांनी हे पूर्ण केले असले तरी, अजूनही बरेच लोक मागे आहेत.

शेवटची मुदत: ३१ डिसेंबर २०२५

सरकारने अनेक वेळा मुदत वाढवली आहे. सध्या, १ ऑक्टोबर २०२४ पूर्वी आधार एनरोलमेंट आयडीवर पॅनकार्ड मिळवणाऱ्यांसाठी शेवटची मुदत ३१ डिसेंबर २०२५ आहे. यानंतर, पॅनकार्ड अकार्यक्षम होईल आणि दंड आकारला जाईल. मात्र, १ ऑक्टोबर २०२४ नंतर आधार एनरोलमेंट आयडीवर पॅन मिळवणाऱ्यांना कोणताही दंड नाही आणि ते मुदतीपर्यंत लिंक करू शकतात. जुन्या प्रकरणांसाठी, ३० जून २०२३ नंतर मुदत वाढवून ३१ मे २०२४ पर्यंत दिली होती, ज्यात १,००० रुपयांचा दंड भरावा लागला होता.

लिंक न केल्यास बंद होणाऱ्या सुविधा आणि परिणाम

पॅनकार्ड अकार्यक्षम झाल्यास, तुम्हाला अनेक दैनंदिन आणि आर्थिक सुविधा मिळणार नाहीत. हे परिणाम करसंबंधित, बँकिंग आणि गुंतवणुकीशी निगडित आहेत. खाली सविस्तर यादी दिली आहे:

१. कर फाइलिंग आणि रिफंडशी संबंधित परिणाम

• आयटीआर (Income Tax Return) फाइलिंग बंद: तुम्ही आयकर विवरणपत्र दाखल करू शकणार नाही. नोंदणीकृत ITR नसल्यास, करदाता म्हणून तुमची स्थिती अवैध होईल आणि दंड आकारला जाऊ शकतो.
• रिफंड मिळणार नाही: कोणत्याही कर रिफंडची प्रक्रिया थांबेल. याशिवाय, रिफंडवर व्याजही मिळणार नाही. उदाहरणार्थ, जर तुम्हाला १०,००० रुपयांचा रिफंड अपेक्षित असेल, तर तो पूर्णपणे अडकून पडेल.
• ITR नाकारले जाईल: आयकर विभाग ITR नाकारू शकतो, ज्यामुळे तुम्हाला पुन्हा फाइल करावे लागेल किंवा दंड भरावा लागेल.

२. टीडीएस आणि टीसीएसशी संबंधित परिणाम

• उच्च दराने टीडीएस (Tax Deducted at Source): सामान्यपणे १०% असलेला टीडीएस २०% पर्यंत वाढेल (कलम २०६एए नुसार).
• उच्च दराने टीसीएस (Tax Collected at Source): विक्री किंवा खरेदीवर २०% टीसीएस लागू होईल (कलम २०६सीसी नुसार).
• फॉर्म २६एएस मध्ये क्रेडिट दिसणार नाही: टीडीएस/टीसीएस क्रेडिट दिसणार नाहीत, ज्यामुळे रिफंड मागता येणार नाही.
• १५जी/१५एच घोषणा स्वीकारली जाणार नाही.

३. बँकिंग आणि आर्थिक व्यवहारांवर परिणाम

• बँक खाते उघडणे किंवा अद्ययावत करणे बंद: नवीन खाते उघडता येणार नाही. डेबिट/क्रेडिट कार्ड जारी होणार नाहीत.
• मोठ्या रकमेचे व्यवहार प्रतिबंधित:
  • ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त रोख जमा/काढणे
  • ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त ड्राफ्ट
  • २,५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त टाइम डिपॉझिट
  • ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त PPI पेमेंट
  • २,००,००० रुपयांपेक्षा जास्त माल व्यवहार
  • १०,००० रुपयांपेक्षा जास्त बँक व्यवहार
• बँक व्यवहार अडकतील: १०,००० रुपयांपेक्षा जास्त सर्व व्यवहार थांबतील.

४. गुंतवणूक आणि शेअर बाजारावर परिणाम

• म्युच्युअल फंड खरेदी मर्यादित: ५०,००० रुपयांपर्यंतच खरेदी करता येईल.
• डिमॅट खाते निलंबित: NSE, BSE वर व्यवहार थांबतील.
• एसआयपी (SIP) रद्द: मासिक गुंतवणूक बंद.
• MTF (Margin Trading Facility) थांबेल.

५. इतर परिणाम

• दंड: मुदतीनंतर लिंकिंगसाठी १,००० रुपये दंड. लिंकिंग केल्यानंतर ७–३० दिवसांत पॅन पुन्हा सक्रिय होईल.
• कायदेशीर समस्या: कर चोरीचा संशय निर्माण होऊ शकतो.

लिंकिंग कसे करावे?

लिंकिंग सोपे आहे आणि ऑनलाइन होते:
१. आयकर पोर्टल (https://incometax.gov.in) वर जा.
२. ‘लिंक आधार’ सेक्शनमध्ये PAN, आधार नंबर आणि मोबाइल नंबर एंटर करा.
३. OTP व्हेरिफाय करा.
४. ईमेलवर कन्फर्मेशन मिळेल.

सूट कोणाला मिळते?

• NRI (Non-Resident Indians)
• ८० वर्षांपेक्षा जास्त ज्येष्ठ नागरिक
• जम्मू-काश्मीर, आसाम, मेघालयातील रहिवासी
• विदेशी नागरिक किंवा आधार नसलेले

निष्कर्ष

पॅन-आधार लिंकिंग न केल्यास, तुमचे आर्थिक जीवन पूर्णपणे थांबू शकते. कर रिफंडपासून ते गुंतवणुकीपर्यंत सर्वकाही प्रभावित होईल. ३१ डिसेंबर २०२५ ही शेवटची संधी आहे – वेळ वाया घालवू नका. आजच आयकर पोर्टलवर जाऊन लिंकिंग पूर्ण करा आणि त्रासमुक्त जीवन जगण्याचा आनंद घ्या. जर समस्या असल्यास, हेल्पलाइन १८००-१८०-१९६१ वर संपर्क साधा.

टीप: ही माहिती १ डिसेंबर २०२५ पर्यंतची आहे.